Duik dit weekend (weer) in de Mattheus-Passion
Wat hoort er voor (klassieke) muziekliefhebbers écht bij Pasen? Precies: de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach. Maar waarom is dit 2,5 uur durende meesterwerk van de Duitse componist zó sterk verweven met Pasen? Ik leg het je uit.
Omdat meer dan de helft van de Nederlanders zichzelf als niet-gelovig beschouwt, geef ik je eerst even een mini-lesje levensbeschouwing: met Pasen wordt in het christendom de wederopstanding van Jezus gevierd. Volgens het paasverhaal stond hij op uit de dood op de derde dag na zijn kruisiging.
Precies dit verhaal wordt verteld in de Matthäus-Passion van Bach. De 18de-eeuwse componist was een meester in het muzikaal verbeelden van emoties en verhalen, en met de Matthäus zette hij een werk op papier dat al jaren op de nummer 1 van de Klassieke Top 400 van NPO Klassiek. In ruim tweeënhalf uur word je meegenomen langs allerlei verschillende emoties en gebeurtenissen die breeduit worden verteld in de Bijbel: verraad, verdriet, schuld, liefde en uiteindelijk de dood en wederopstanding van Jezus. Bach schreef het stuk niet alleen als kerkmuziek voor, maar ook als een spirituele ervaring: een muzikale reis die je raakt. Veel mensen konden in de tijd van Bach namelijk nog niet lezen, dus was dit perfect om toch in aanraking te komen met het christelijke geloof.
Maar hoe klinkt dat dan, zo’n eeuwenoud muziekstuk? Nou, heel anders dan de popmuziek die je op de radio hoort. De Matthäus-Passion is groot, meeslepend en vol emotie. Soms klinkt het zacht en verdrietig, soms dramatisch en spannend. Het is gezongen in het Duits – dat is misschien even wennen – maar de muziek vertelt zoveel dat je het gevoel snel snapt, ook zonder alles letterlijk te verstaan. Er zingen verschillende solisten, er is een groot koor én een kinderkoor. Die afwisseling maakt het extra bijzonder: soms hoor je de volle kracht van het koor, en even later juist de heldere stemmen van kinderen. Alles bij elkaar zorgt het voor een indrukwekkend muzikaal verhaal dat je echt meeneemt.
Goed nieuws:in de tweedelige podcast Matthäus (KRO-NCRV) leidt je mét uitleg, context en muzikale fragmenten door het hele stuk heen. Je hoort van presentator Lex Bohlmeijer en Matthäuskenner Carel den Hartog waar je op kunt letten, ontdekt verborgen lagen in de muziek en krijgt meer gevoel bij het verhaal én bij de keuzes die Bach maakte. Ideaal voor wie de Matthäus-Passion voor het eerst hoort, maar ook voor doorgewinterde liefhebbers die nieuwe details willen ontdekken.
Toch blijkt dat het stuk dat vandaag de dag standaard wordt uitgevoerd, niet de versie is die Bach zelf ooit schreef. Door de jaren heen is het aangepast en opnieuw geïnterpreteerd. Violist en dirigent Johannes Leertouwer vond dat het tijd was om terug te keren naar de bron. Hij dook in de manuscripten en voert nu de "oerversie" van de Matthäus-Passion uit: zo dicht mogelijk bij hoe Bach het oorspronkelijk bedoelde.
De uitzending is op NPO 2 Extra te zien tussen 12:00 en 15:00 op zaterdag 19 april. De uitzending wordt de dag erna opnieuw uitgezonden om 22.10 op dezelfde zender.
De Matthäus op NPO Luister
In Het Zondagmiddagconcert (AVRO-TROS) van 13 april 2025 speelde het Concertgebouworkest op de Matthäus-Passion onder leiding van dirigent Riccardo Minasi.
En als je nu helemaal ondersteboven bent van het stuk staat er ook nog een andere podcast op je te wachten. Altijd weer die Bach (EO) meer Bach zelf, over de man van vlees en bloed achter de muziek. Want ‘pas als we de man zien, gaan we zijn muziek eindelijk echt begrijpen.’
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!