Terugblik Festival van de Toekomst: Dag 1

Het programma startte met twee prikkelende keynotes: Jo Caudron trapte af met een visie op vier belangrijke trends die het medialandschap veranderen, gevolgd door Manya Koetse, die het publiek meenam in het verrassende en dynamische medialandschap van China. Daarna volgden de deelnemers verdiepende sessies binnen vier thematische tracks.

Keynotes

Jo Caudron opende met een krachtige stelling: het tijdperk waarin traditionele media sinds de jaren zeventig regeerden, is definitief voorbij. Met overtuigende voorbeelden schetste hij vier trends die het huidige medialandschap ingrijpend veranderen. Hij wees als eerste op de verschuiving naar kortere, platformgerichte formats, zoals video's en podcasts, waarin influencers de nieuwe poortwachters zijn geworden. Hierdoor verandert niet alleen de vorm van informatieconsumptie, maar ook wie bepaalt welke informatie ons bereikt.

Vervolgens vertelde hij hoe traditionele media hun invloed verliezen doordat mensen nieuws steeds vaker direct op sociale platformen bekijken, zonder nog door te klikken naar originele bronnen. Dit fenomeen, legde hij uit, geeft ruimte aan populistische stemmen die handig hun eigen mediakanalen opbouwen. Caudron benadrukte daarbij het belang van een eigen platform, om niet afhankelijk te blijven van algoritmes en zelf het bereik van het publiek in handen te houden. Daarna wees hij op de derde trend: het toenemende wantrouwen in klassieke nieuwsmedia, veroorzaakt door negativiteit, clickbait en polarisatie, wat kan leiden tot verminderde nieuwsconsumptie bij het publiek.

Tot slot benoemde Caudron met een prikkelend vooruitzicht de opmars van kunstmatige intelligentie in het medialandschap. Hij toonde hoe AI al helpt in redacties, maar in de toekomst traditionele kanalen kan omzeilen door rechtstreeks informatie bij de bron op te halen en te verspreiden.

Manya Koetse nam het woord over en liet het publiek met een meeslepend verhaal kennismaken met het dynamische medialandschap van China, waar technologie, cultuur en overheid innig met elkaar verbonden zijn geraakt. Haar verhaal voerde terug naar de jaren negentig, toen het strikte, staatsgestuurde Chinese mediasysteem transformeerde tot een uniek hybride ecosysteem waarin commerciële partijen nauw samenwerken met de overheid.

Koetse nam het publiek vervolgens mee naar het dagelijkse leven van Chinese burgers die nieuws ontvangen en delen via sociale media zoals Weibo, dat niet alleen nieuws verspreidt maar ook functioneert als gemeenschap en interactiepunt met overheidsinstanties. Ze schetste hoe het is om te navigeren binnen superapps als WeChat, die alle aspecten van het leven digitaal verbinden en voor miljoenen gebruikers onmisbaar zijn geworden.

Ook maakt de overheid gebruik van livestreaming, waarbij zelfs burgemeesters en ambtenaren actief deelnemen om een jonger publiek te bereiken. Door slim gebruik te maken van populaire cultuur en memes slagen zij erin om maatschappelijke betrokkenheid te vergroten en rechtstreeks contact te leggen met burgers.

De keynotes van Caudron en Koetse brachten scherpe inzichten over de voortdurende veranderingen in het medialandschap. Beide sprekers benadrukten dat innovatie niet alleen van de grote techbedrijven hoeft te komen, en moedigden het publiek aan om breder en creatiever te kijken naar oplossingen. Deze inzichten vormden een waardevolle basis voor de rest van het programma, waarin deelnemers tijdens workshops en paneldiscussies dieper op de thema’s konden ingaan.

Sessies

De sessies vonden verspreid over het Media Park plaats, bij verschillende omroepen. Deelnemers konden kiezen uit vier tracks: AI, Verbindende media, Better Future en Makers van de toekomst.

Binnen de track Makers van de toekomst stonden vernieuwende formats en titels centraal die voortkomen uit een innovatieproject van de NPO. De eerste sessie was een workshop waarin deelnemers hun eigen Podwalk ontwikkelden. Dit NTR-project is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een succesvol concept: een GPS-gestuurde audiotour die verhalen op locatie tot leven brengt. Titels als Het Verhaal van Nederland en Het water komt (beide van de NTR) maakten al gebruik van dit format, dat inmiddels zelfs is opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek. Met behulp van een speciale Podwalk-maker tool gingen deelnemers zelf aan de slag en testten ze hun eigen tour.

De tweede sessie draaide om een Brein-reset: een korte, praktische onderbreking waarmee deelnemers leerden hoe ze lichaam en geest tot rust brengen en met frisse energie verder kunnen. Met technieken uit de kunst en creatieve begeleiding werd dit direct toepasbaar gemaakt.

Daarna volgde een sessie over het animeren van beelden met AI. Geïnspireerd op het programma Kruispunt, dat AI-beelden gebruikte om niet-geregistreerde gebeurtenissen zichtbaar te maken, experimenteerden deelnemers zelf met het tot leven brengen van stilstaande beelden via AI.

De track werd afgesloten met een sessie over Open Source Intelligence (OSINT): het verzamelen en analyseren van informatie uit openbare bronnen. Deelnemers ontdekten hoe je hiermee nieuwe verhalen kunt opsporen en verdiepen, een krachtige techniek voor de makers van morgen.

Tijdens de AI-track verkenden we hoe kunstmatige intelligentie zich ontwikkelt binnen de journalistiek en media. De aftrap was een sessie over de toekomst van praten met AI: hoe gaan we straks in gesprek met slimme systemen? Met inspirerende voorbeelden uit Europese projecten en de Washington Post bespraken deelnemers welke elementen onmisbaar zijn voor goede conversationele AI en welke risico’s daarbij komen kijken.

In de tweede sessie ontdekten redacteuren hoe AI hen helpt om kijkgedrag te analyseren. Door in kaart te brengen waar kijkers afhaken of juist blijven kijken, kunnen programma’s gerichter en effectiever worden gemaakt. Vervolgens volgden deelnemers de sessie: AI binnen de journalistiek. Aan de hand van praktijkvoorbeelden kregen ze te zien hoe AI het werk van journalisten kan ondersteunen en versnellen.

De track werd afgesloten met een interactieve prompt-battle. Deelnemers leerden hoe je met doordachte prompts AI optimaal benut, en namen het tegen elkaar op om de meest effectieve prompt te maken.

De derde track stond in het teken van Better Future en draaide om een centrale vraag: hoe winnen we het vertrouwen van het publiek terug? En hoe stel je je als maker op in een medialandschap vol verschillende perspectieven? Tijdens deze enkele verdiepende sessie onderzochten deelnemers inspirerende burgerinitiatieven buiten de gevestigde orde en wat de publieke omroep hiervan kan leren.

De vierde en laatste track focuste op Media die verbinden. Hier stond community-building centraal: hoe creëer je een betrokken publiek, en hoe houd je die band in stand? Deelnemers kregen praktische tips en lieten zich inspireren door voorbeelden van binnen de publieke omroep.

AI en innovatieve onderzoeksmethoden kunnen oplossing bieden. Verschillende omroepen lieten zien hoe zij op creatieve manieren feedback verzamelen, van real-time metingen bij een adaptieve podcast tot het bereiken van doelgroepen die normaal lastig te vinden zijn.

Ook platforms kwamen aan bod. Is het tijd voor een breuk met Meta? Of moeten we juist op zoek naar een andere manier van werken? In deze sessie onderzochten deelnemers nieuwe strategieën voor het bouwen van communities, los van de bekende sociale mediakanalen.

De eerste dag van het Festival van de Toekomst zit erop en deelnemers droegen actief bij aan de publieke omroep van morgen. Ze lieten zich inspireren door nieuwe trends, frisse perspectieven en innovatieve toepassingen. Op donderdag 19 juni volgt het tweede deel van het festival, waar we samen verder gaan op de koers die op dag één is ingezet.