Het gaat niet goed met jongeren: 85 procent heeft last van mentale klachten. Ze zijn gestresst, hebben slaapproblemen of piekeren zich suf. Om die problemen de baas te zijn, heeft 1 op de 5 in de afgelopen twee jaar medicatie gebruikt, bijvoorbeeld antidepressiva of slaappillen. Een even grote groep probeert het zelf wel eens op te lossen met alcohol of drugs.

Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt onder ruim 1600 jonge mensen in aanloop naar de #openup-week, waarin jongeren worden gestimuleerd om open te zijn over hun psychische klachten.

Simpele dingen voelen als een stressvolle uitdaging

Het aantal jongeren dat last heeft van mentale klachten, is iets gedaald sinds de coronacrisis, maar is nog altijd torenhoog: 85 procent zegt dat ze kampen met problemen. Bij meer dan de helft van de jongeren gaat dat om onzekerheid of stress, maar ook een grote groep zegt dat ze last hebben van depressieve gevoelens of slaapproblemen. 

“Ik kamp met angst, somberheid en stress”, vertelt een deelnemer. “Dat beïnvloedt mijn dagelijks leven heel erg, omdat ik nog maar weinig zin heb om dingen te doen. Ook simpele dingen voelen nu aan als een stressvolle, negatieve uitdaging, bijvoorbeeld een praatje maken met mensen, een klusje thuis doen, of iets waarvoor ik het huis uit moet.”

Alcohol en drugs

1 op de 5 heeft in de afgelopen twee jaar medicatie gebruikt voor hun mentale problemen, zoals antidepressiva, kalmerings- of slaapmiddelen. Deelnemers leggen uit dat ze dat kregen om stemmingswisselingen te beperken of paniekaanvallen te voorkomen. Ook zegt een even grote groep dat ze op een minder verantwoorde manier met hun mentale problemen omgingen: 21 procent heeft alcohol of drugs gebruikt om hun psychische ellende te vergeten. 

“Ik drink wel eens alcohol om depressieve gedachten te onderdrukken, waardoor ik even 'niks' in mijn hoofd heb, zodat ik zonder problemen in slaap kan vallen”, zegt iemand in het onderzoek. Een ander: “Ik rook wel eens wiet als ik niet goed kan slapen. Daar ben ik niet trots op, maar zolang het geen negatief effect heeft op mijn dagelijks leven, vind ik het prima.”

Ziek melden

Ook zegt een deel van de jongeren in het onderzoek (33 procent) dat ze zich in de afgelopen twee jaar afgemeld hebben van school of werk vanwege hun mentale klachten. Van hen deed de helft dat af en toe, de andere helft deed dat regelmatig of voor een langere periode. 

Wat opvalt, is dat veel deelnemers zeggen dat ze hebben gelogen over de reden voor hun uitval. “Er wordt altijd gevraagd waarom je niet kunt werken. Als je zegt dat het iets mentaals is, willen ze dat je alsnog komt. Dat zorgt voor extra stress, dus zeg ik nu maar gewoon dat ik me niet lekker voel. Mentaal ziek zijn, wordt weinig gerespecteerd.” 

Taboe or not taboe

Meer dan de helft van de deelnemers zegt dan ook dat het een taboe is om te praten over psychische klachten. Dat cijfer is al jaren hetzelfde, ondanks vele campagnes om dat taboe te doorbreken. “Ik probeer er altijd open over te zijn, maar toch ben ik bang dat het gevolgen heeft voor bijvoorbeeld mijn carrière”, vertelt een deelnemer. “Ik heb de angst dat mensen mij als incompetent of onbetrouwbaar zullen zien als ik vertel over mijn mentale klachten.”

Toch hebben bijna alle deelnemers die kampen met mentale problemen wel iemand in hun omgeving met wie ze over hun psychische klachten kunnen praten. De meesten (51 procent) doen dat met vrienden, gevolgd door ouders (34 procent) en hun partner (32 procent). Een deelnemer adviseert: “Praten met anderen helpt echt, maar dit heb ik wel moeten leren. Eerst trok ik mezelf altijd terug en deed ik alsof er niks was. Maar ik heb geleerd dat dat niet houdbaar is en je jezelf daardoor niet beter gaat voelen.”

---

Over dit onderzoek

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Je kunt hier lid worden van 3Vraagt. Aan dit onderzoek, gehouden van 17 tot en met 27 september 2023 in samenwerking met NPO3, 3FM HUMAN en stichting MIND, deden 1.627 deelnemers mee. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land.

• Deel