Veel jongeren bewuster van eigen gedrag door anti-racisme protesten: ‘deze boodschap gaat iedereen aan’

De anti-racisme demonstraties kunnen bij de meeste jongeren, zowel wit (68 procent) als van kleur (85 procent), rekenen op veel begrip. Ze denken of hebben zelf ervaren dat racisme ook in Nederland voorkomt en vinden dat iedereen, ongeacht huidskleur of afkomst, gelijk behandeld moet worden. 


"Ik ben wit en heb geen donkere huidskleur nodig om te zien dat mensen anno 2020 nog met discriminatie te maken krijgen. Het wordt tijd dat dit stopt”, schrijft iemand. En een ander: “De anti-racisme boodschap gaat iedereen aan. Ik wil niet dat volgende generaties nog meemaken wat ik ervaar als Nederlander met een donkere huidskleur. Er wordt op een andere manier naar me gekeken op straat, in het ov of op de werkvloer.”

Meer deelnemers hebben hier ervaring mee. In het onderzoek zegt 75 procent van de jongeren met een licht of donker getinte huid dat ze te maken kregen met institutioneel racisme, waarbij ze bewust of onbewust gediscrimineerd werden door een organisatie vanwege hun achtergrond of huidskleur. 

Zes op de tien (63 procent) ervaarden racisme door beleid van een bedrijf of winkel. Ze vertellen vaak in de gaten te worden gehouden: “Ik heb regelmatig dat beveiligers de hele tijd ‘onopvallend’ achter me aanlopen, alsof ze denken dat ik iets uit de winkel ga stelen.” 

48 procent zegt te zijn benadeeld door hun school of opleiding, bijvoorbeeld door het krijgen van een lager schooladvies dan hun witte klasgenoten. Een derde (33 procent) ervaarde discriminatie door de politie. Ze vertellen vaker staande te worden gehouden dan hun witte vrienden of familie.
 

Bij jongeren met een witte huidskleur liggen al deze percentages flink lager. 85 procent zegt sowieso nog nooit door een organisatie gediscrimineerd te zijn op basis van hun huidskleur of achtergrond. 

De aandacht voor institutioneel racisme bij de recente demonstraties heeft de helft van deze groep deelnemers (47 procent) aan het denken gezet over hun eigen gedrag. Dat is opvallend meer dan bij 35-plussers. Iemand schrijft: “Je kan niet om de protesten heen. Ze confronteren je met hoe je denkt, wat je doet en onze privileges. Dat blijft wel even in je hoofd zitten.” 

Bijna zes op de tien (57 procent) zeggen naar aanleiding van de protesten actie te hebben ondernomen. Ze zijn meer gaan nadenken (41 procent), praten (36 procent), lezen en luisteren (34 procent) over het tegengaan van racisme. Bijvoorbeeld met boeken, films en podcasts die via de hashtag #educateyourself op sociale media worden aangeraden. 

Toch zetten de protesten de andere helft van de groep (48 procent) niet aan tot meer bewustwording. Enerzijds zijn er die zeggen dat ze al vóór de huidige discussie bewust waren van hun gedrag en daarom geen reden zien om iets te veranderen. 

Anderzijds zijn er jongeren die zich niet aangesproken voelen vanwege de toon en omvang van de huidige discussie: “De boodschap is goed, maar ik vind dat je de situatie in Nederland niet kan vergelijken met de VS. Laten we die heftigheid niet overnemen.” Ook stoort het sommigen dat demonstranten zich niet altijd houden aan de afstandsregels die gelden in verband met het coronavirus. 

De grootste groep deelnemers, zowel wit (58 procent) als van kleur (70 procent), denkt dat verplichte lessen op school het beste werkt tegen racisme. Volgens hen begint bewustwording al op jonge leeftijd en mag er in het onderwijs meer aandacht komen voor het slavernijverleden en de impact van racisme op de maatschappij.

“Niemand wordt al racist geboren. Het is aangeleerd en je kunt het kinderen dus ook weer afleren”, schrijft iemand. Een jonge docent oppert: “Vertel de geschiedenis vanuit verschillende perspectieven. Zo krijgen kinderen meerdere kanten van het verhaal te horen, wat helpt bij het ontwikkelen van inlevingsvermogen en begrip voor elkaar.”

3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. Aan dit onderzoek, gehouden van 10 tot en met 15 juni 2020, deden 2.361 deelnemers mee die een licht of donker getinte huidskleur zeggen te hebben. 2.932 ondervraagden hebben een witte/blanke huidskleur. De resultaten zijn na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, stemgedrag en spreiding over het land.