Bij klassieke muziek wordt al snel gedacht aan sjieke zalen en muzikanten in driedelig kostuum. Toch gaat dit niet altijd op.

In Korogocho, een sloppenwijk in Nairobi, speelt iedere zondag het ‘Ghetto Classics’ orkest. Zo vergeten tientallen kinderen en jongeren voor heel even de harde wereld om hen heen.

Tussen het stenen muziekgebouwtje en een omheind voetbalveld oefent Julius (18) toonladders op zijn viool. Achter de golfplaten muur strekt een enorme vuilnisbelt zich uit. Luid kraaiende maraboes cirkelen over het afval. Hier en daar stijgen rookpluimen op. Een groter contrast is bijna niet denkbaar. "Ik hou van de verschillende klanken van de viool", vertelt hij. "Je kan heel treurige muziek spelen, maar ook vrolijke snelle ritmes."

Armoede
We zijn op het terrein van de St. Johns Church, een open arenavormig gebouw met kleurrijke Bijbelse muurschilderingen. De kerk bevindt zich middenin Korogocho, een sloppenwijk in het noorden van Nairobi waar tussen de 150.000 en 200.000 mensen wonen. "Opeengepakt van schouder tot schouder", betekent het in Swahili. In 2008 begon de Keniaanse amateurzangeres en klassieke muziekliefhebber Elisabeth Njoroge hier ‘Ghetto Classics’. Het groeide van veertien zingende kinderen tot een serieus orkest van tachtig muzikanten.

Volgens Njoroge is Korogocho geen makkelijke plek om op te groeien. Er heerst extreme armoede. Veel kinderen krijgen thuis maar één karige maaltijd per dag. Wijkbewoners krijgen te maken met alcohol en drugsmisbruik, huiselijk geweld en hiv- en aidsbesmettingen. En voor de meeste jongeren is het moeilijk om een baan te vinden, waardoor ze doelloos in de straten rondhangen en snel terecht komen in criminele cirkels of bij gewelddadige bendes.

"Muziek maken geeft deze kinderen de kans om even met iets leuks bezig te zijn, problemen te vergeten en op een veilige plek leeftijdsgenoten te ontmoeten", legt Njoroge uit. "Het orkest zorgt voor een alternatieve tijdsbesteding in het weekend, zodat de kans kleiner is dat jongeren gaan stelen of drugs gaan dealen."

Zelfvertrouwen
Het is vol in de kerk. Mannen en vrouwen staan luidkeels te zingen en kinderen rennen rond in hun mooie zondagse kleren. Als rond twaalf uur de dienst is afgelopen, haasten de muzikanten zich naar de ‘muziekkamer’, waar de instrumenten veilig liggen opgeborgen. Een voor een worden de violen, saxofoons en cello’s naar de inmiddels lege kerk gebracht. Het oefenen kan beginnen. "Ik blijf maar kijken naar mijn saxofoon", zegt Welma (11). "Het maakt zo’n mooi krachtig geluid." Haar vriendin, de verlegen Maryanne (15), besloot een paar maanden geleden voor de cello te gaan. "Door een groot instrument te bespelen heb ik meer zelfvertrouwen gekregen", zegt het meisje, gehuld in een glanzende rode jurk.

Njoroge is ervan overtuigd dat muziek maken de kinderen ook op de lange termijn helpt. Het zorgt ervoor dat ze beter met de uitdagingen in hun leven kunnen omgaan. Ze ontdekken hun talenten, gaan in zichzelf geloven, leren samenwerken in een team en kunnen zich beter concentreren op school. "Als je een instrument kan bespelen, dan kan je het leven aan, dat geloof ik oprecht" zegt ze. Esther Wendy (13) een tenger meisje met een felblauwe jurk en twinkelende ogen laat zien dat Njoroge gelijk heeft: "Als ik mijn dwarsfluit goed beheers, dan weet ik zeker dat ik meer dingen kan leren. Het allerliefst wil ik later dokter worden."

Orkest
Aan de andere kant van de hekken is het chaos alom. Geiten steken mekkerend over, langs de kant van de weg worden auto-onderdelen, kleding en chapati’s (soort pannenkoeken) verkocht en we worden bijna omvergereden door een toeterende boda boda (motortaxi). Terwijl Julius en zijn vriend Samuel (15) me rondleiden in Korogocho, vertellen ze waarom muziek zo belangrijk voor hen is. "Het zorgt ervoor dat ik iets te doen heb. Zonder mijn viool zou ik waarschijnlijk hier op straat rondhangen, net als de meeste jongens van mijn leeftijd", legt Julius uit. Ook Samuel voelt zich beter sinds hij trompet speelt. "Nadat ik alle klusjes van mijn moeder heb afgevinkt, dan pak ik mijn instrument. Het lijkt wel alsof mijn gedachten stoppen zodra ik het geluid van de trompet hoor."

De hele middag wordt er geoefend in kleine groepjes in verschillende ruimtes op het terrein. In een lokaal met een panorama uitzicht op de vuilnisbelt nemen de strijkmuzikanten noten door. Keer en keer opnieuw. Op de begane grond spelen de trombones hun partij. Af en toe schettert het geluid van het voetbalveld tussen de zware klanken door: “Goaaaal!“ Rond vier uur komt iedereen samen in het midden van de kerk. Hier wordt de hele dag naartoe gewerkt.

Onder gepassioneerde begeleiding van dirigent Brian, een van de eerste leden van het orkest, spelen ze meestal stukken van Mozart, de Duitse componist Hans Zimmer en nummers van de Zuid-Afrikaanse zangeres Miriam Makeba. Maar vandaag staat het populaire “Frozen“ op het programma, een lied uit de gelijknamige film. 

Geconcentreerde gezichten turen naar de bladmuziek op de standaarden. Het ritme versnelt. De armen van de dirigent zwaaien steeds feller heen en weer. De grote blazers op rechts halen adem en bollen dan hun wangen. De ruimte vult zich met zuivere warme tonen. Dan is het de beurt aan de violen. Middenin het orkest beweegt Julius zijn strijkstok over de snaren. Zijn vingers vinden moeiteloos de juisten grepen. Twee klarinetten zetten vervolgens een korte solo in, waarna de drum achterin met een paar felle slagen het stuk tot een goed einde brengt. Njoroge staat op van de houten bank en klapt trots in haar handen. Lachend steekt ze haar duim omhoog. Dit is waar ze het voor doet. Waar deze muzikanten het allemaal voor doen.

KADER: Invloed van muziek op kinderen
Verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben bewezen dat muziek een positieve invloed heeft op de intelligentie en sociale vaardigheden van kinderen. Gezamenlijk musiceren versterkt daarbij het groepsgevoel en de discipline. Bovendien leidt dit tot een positiever zelfbeeld. Volgens hoogleraar klinische neuropsychologie Erik Scherder heeft muziek ook een positief effect op de werking van hersenen: "Neuroloog Gottfried Schlaug heeft aangetoond dat bij kinderen die musiceren de verbindingsbalk tussen de beide hersenhelften groter wordt. Die hersenhelften gaan daardoor beter met elkaar communiceren en dat is ongelooflijk belangrijk."