Vrouwen krijgen nog altijd minder betaald dan mannen - en dat is niet hun eigen schuld

Gisteren kwam het nieuws naar buiten dat de salariskloof tussen mannen en vrouwen in Nederland de afgelopen twee jaar is gegroeid. Dat blijkt uit het Nationaal Salaris Onderzoek, dat Business Universiteit Nyenrode en carrièreplatform Intermediair tweejaarlijks uitvoert. Mannen zouden 7,4% meer verdienen dan vrouwen in dezelfde functie. En dan hebben we het alleen nog maar over het loonverschil. Met alle overige factoren meegerekend verdienen vrouwen jaarlijks namelijk 35% minder dan mannen blijkt uit onderzoekt van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

‘Misschien hebben mannen harder gezeurd’, luidt de kop van een artikel van de Volkskrant over dit nieuws. En dat lijkt vaak de consensus te zijn: vrouwen zouden de hoogte van hun salaris vooral zelf in de hand hebben. Wij spraken met Sophie van Gool, econoom, columnist van het Financieele Dagblad en schrijfster van Waarom vrouwen minder verdienen: en wat we eraan kunnen doen. Zij legt ons verschillende oorzaken voor die samen, stapsgewijs, dit verschil van 35% kunnen verklaren.

35 procent: de hele fruitschaal

In totaal verdienen vrouwen jaarlijks dus 35% minder dan mannen. Een groot deel van dit verschil is te verklaren doordat vrouwen vaker in deeltijd werken: het welbekende verhaal over de ‘deeltijdprinsesjes’, waarbij vaak de reden voor de keuze wordt vergeten. 'Vrouwen doen veel meer van het onbetaalde werk. Denk hierbij aan het zorgen voor de kinderen, maar ook bijvoorbeeld het huishouden en mantelzorg.' Werk waar zij niet voor betaald krijgen, maar wat volgens Van Gool wel degelijk telt als werk: 'We hebben met z’n allen besloten dat we niet voor dat werk betalen, maar dat betekent niet dat het geen waarde heeft.'

Dat het volledig de eigen keus is van vrouwen om dit onbetaalde werk op zich te nemen heeft ook zo zijn kanttekeningen. Doordat mannen aan het begin van hun carrière vaak al meer verdienen dan vrouwen (komen we zo op terug) is het ook economisch gezien logisch dat vrouwen deze rol op zich nemen en een stapje terug doen, legt Van Gool uit. 'Het hangt ook weer samen met verlof. De man blijft voltijd werken, of gaat zelfs meer werken. Daardoor neemt zijn carrière een vlucht, worden die verschillen [in salaris] steeds groter en wordt het de logische verdeling binnen in een gezin.'

13 procent: appels met peren vergelijken

Wanneer je bovengenoemde deeltijdfactor hieruit filtert, blijft er volgens het CBS een verschil in uurloon over van 13%, dat veelal te verklaren zou zijn door het soort werk dat mannen en vrouwen doen. Vrouwen zouden sneller kiezen voor werk in functies of sectoren die minder goed betalen.

Ook hier is het ‘eigen keuze’ argument misschien te kort door de bocht. De geschiedenis laat zien dat beroepen waar vooral vrouwen werken minder betaald worden. Dit verband wordt gelegd in de zogenoemde ‘Wet van Sullerot’ waar Oneworld gisteren nog over berichtte. 'Zodra er meer vrouwen gaan werken in een beroep waar vroeger vooral mannen werkten, dan zie je dat in diezelfde periode het salaris en het aanzien van die beroepen is gedaald', vertelt Van Gool. 'Dat zie je bijvoorbeeld bij rechters, in het basisonderwijs of bij huisartsen.'

7,4 procent: appels met appels vergelijken

Dan komen we aan bij het overgebleven percentage van 7,4%, gecorrigeerd voor andere factoren. Dit komt erop neer dat vrouwen 7,4% minder jaarsalaris krijgen voor exact hetzelfde werk dan hun mannelijke collega’s. Iets dat sinds 1957 al bij Europese wetgeving verboden is.

En ook hier wordt vaak nog de verantwoordelijkheid bij de vrouw gelegd. Vrouwen zouden minder onderhandelen over hun salaris dan hun mannelijke collega’s. Maar in realiteit gebeurt dit niet, zegt Van Gool: 'Vaak krijgen vrouwen al een iets lager openingsbod en ze krijgen minder vaak verhoging als ze erom vragen. Dat is nergens expliciet beleid en gebeurt niet met opzet, maar er zijn zeer hardnekkige vooroordelen en stereotypen die er toch voor zorgen dat dit wel de werkelijkheid is.'

En dat ‘mannen misschien harder hebben gezeurd’ valt ook te betwijfelen. Verschillende onderzoeken door de jaren heen, hebben aangetoond dat vrouwen even vaak, of zelfs vaker vragen om een loonsverhoging. Zij krijgen deze echter minder vaak toegekend.

Hoe lossen we dit op?

Op deze vraag krijgen wij van Van Gool antwoord in de vorm van een duidelijke en concrete lijst:

• Mannen aanmoedigen om meer onbetaald [red; huishoudelijk] werk te doen.
  
• Gratis kinderopvang
  
• Basisinkomen of een vergoeding voor mantelzorg
  
• Beroepen waar veel vrouwen werken beter gaan belonen
  
• Beter intern beleid van werkgevers
  
• Bewijslast voor gelijke lonen bij de werkgever leggen
  

Dat laatste is de EU in ieder geval al hard mee bezig.