Koloniaal Verleden

Tien jaar na het overlijden van Nelson Mandela en vijfenzeventig jaar na de invoering van de apartheid onderzoeken Remco en Joya de Nederlandse rol in het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime in de podcast Nederland en de apartheid. Welke positie nam Nederland in? En welke belangen speelden er?

Aldith Hunkar gaat in Firma Erfgoed op zoek naar sporen van ons koloniale verleden. Ze begint bij haar held, schrijver en verzetsstrijder Anton de Kom, die geëerd is met een schrijverssteen in de Nieuwe Kerk.

In de Buku-Bibliotheca ligt het boek De negerhut van oom Tom. Na de bijbel is het een van de meest vertaalde boeken ter wereld. De reis eindigt bij het Monument van vlucht en verzet in Utrecht.

In Geboeid: terug naar Indonesië reist Dwight van van de Vijver samen met drie jongvolwassenen van Indische en Molukse afkomst terug naar het land van hun voorouders. Ze delen dezelfde vraag: “Hoe zag het leven van mijn voorouders eruit en wat heeft dat voor effect op mijn leven vandaag?”

Tijdens deze bijzondere reis proberen Gayle, August en Emmy antwoorden te vinden op hun vragen over identiteit, geschiedenis en hun plaats in de wereld.

Schrijver en theatermaker Marjolijn van Heemstra onderzoekt in Grensgevallen waar onze grenzen liggen. Per aflevering neemt ze een ander thema onder de loep, zoals abortus, gender en immigratie: zo zwart-wit blijken grenzen niet te zijn.

Opa Rein van Langen is geboren in Indonesië en was een van de leidende figuren aan Nederlandse kant in de Onafhankelijkheidsoorlog. Door in Indonesia roept! zijn Nederlandse verhalen naast verhelderende en onverbloemde getuigenissen van Indonesische ouderen, nazaten en deskundigen te leggen, wordt duidelijk hoezeer de belangen uiteenliepen.

Hoog spel in de Oost: Over de zomer van 1962 waarin Nederland bijna de hoofdrol speelt in een nieuwe wereldoorlog en een hooggespannen politiek spel dat Nederland dwingt Nederlands Nieuw-Guinea, de laatste kolonie in de Oost op te geven. Een strijd waarvan vooral Papoeaas slachtoffer werden.

Schrijver en historicus Reggie Baay is vandaag een gastspreker op de Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Hij was gisteravond te gast in NOS Met het Oog op Morgenom het verhaal van zijn vader te delen.

Nederland kent zo'n twee miljoen inwoners met een Indisch oorlogsverhaal in de familie. Daarover praten is belangrijk, maar niet voor iedereen even makkelijk.

2Doc.nl selecteerde negen documentaires en tv-programma's die de geschiedenis van Nederlands-Indië belichten en laten zien hoe die nog altijd voortleeft in onze samenleving.

Na het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid kwamen zo'n 350.000 mensen uit de voormalige kolonie Nederlands-Indië naar Nederland. Ook de grootmoeder van Lara Nuberg. Zij was Indo-Europees, maar opgevoed in een Europees georiënteerde familie.

In Wat ervan overbleef onderzoekt Lara waarom zoveel Indo-Europeanen eigenlijk voor Nederland kozen. Hoe zien betrokkenen verleden, heden en toekomst van Indisch Nederland?

Driedelige documentaire waarin de Belgische schrijver David Van Reybrouck op zoek gaat naar de laatste getuigen van de dekolonisatie van Indonesië.

Ruim 450 jaar strijden Engelsen, Portugezen en Nederlanders om de macht op de Indische eilandengroep. Inzet is het alleenrecht op de handel in dure specerijen als kruidnagel en nootmuskaat.

De Nederlanders worden in 1816 uiteindelijk de baas; de kolonie Nederlands-Indië is een feit. Wat zijn de gevolgen? Lees meer op NPO Kennis.

Eeuwenlang was het gebied dat we nu kennen als Indonesië in Nederlandse handen. Hoe is dat zo gekomen? En wat waren de gevolgen? Historicus en presentator Hans Goedkoop legt het aan de hand van historische beelden uit op NPO Kennis.

De contractarbeiders uit India die na de afschaffing van de slavernij in Suriname op de plantages gingen werken zochten een beter leven. Vaak werkten ze in vergelijkbare, barre omstandigheden als de tot slaaf gemaakten voor hen. De Surinaamse Hindostanen drukten hun stempel op de Surinaamse cultuur en later -toen een grote groep na de onafhankelijkheid van Suriname naar Nederland trok- ook in Nederland.

In deze podcastserie, die aansluit op de televisieserie De Reis van de Indiërs onderzoekt presentator Narsingh Balwantsingh welke plek het verhaal van de Indiase contractarbeiders heeft in de Nederlandse geschiedenis.

Voor het eerst in 23 jaar keert presentator Aldith Hunkar terug naar haar geboorteland Suriname, voor het nieuwe seizoen van Firma Erfgoed Overzee. Aldith bezoekt religieus en cultureel erfgoed in Suriname, Sint Eustatius en Curaçao.

Hoe breng je mensenlevens in kaart die bijna niet gedocumenteerd zijn, of pijnlijk om te onderzoeken? Antropoloog en schrijver Roline Redmond deed tien jaar onderzoek naar haar familiegeschiedenis

In een speciale Keti Koti-uitzending van Wat blijft sprak Lara Billie Rense met Redmond over haar zoektocht en de levens van haar tot slaaf gemaakte voorouders.

In FunX Roots leer je 4 families kennen die met elkaar in gesprek gaan over hun identiteit, familiegeschiedenis en roots. Er wordt stilgestaan bij het Nederlandse slavernijverleden, de komst van ‘contractarbeiders’ uit onder andere India en de migratie van verschillende generaties Surinamers naar Nederland.

Ieder familielid heeft vragen voorbereid maar heeft geen idee wat voor vragen ze zelf gaan krijgen. Dat levert spontane en eerlijke gesprekken op, met unieke inzichten.

Op 1 juli vond de Nationale Herdenking Slavernijverleden plaats in het Amsterdamse Oosterpark. In zijn toespraak tijdens de herdenking bood koning Willem-Alexander zijn excuses aan voor het slavernijverleden.

Daarna werd op het Museumplein in de hoofdstad het Keti Koti Festival gehouden, waarmee het verbreken van de ketenen werd gevierd. De NOS was erbij en Simone Weimans deed verslag.

NPO Radio 1 zond zaterdag 1 oktober tussen 13:00 en 16:00 uur live uit vanaf het Museumplein en het Oosterpark, in Amsterdam.

De familienamen van zo'n 35.000 slaafgemaakten die in het koloniale Suriname op 1 juli 1863 worden 'vrijverklaard', zijn bewaard gebleven.

Voor het eerst is het gelukt om op een digitale kaart inzichtelijk te maken waar deze voormalige tot slaafgemaakten leefden en werkten. Zie welke Nederlanders compensatie ontvingen van de Nederlandse overheid en bekijk de plantagewereld van Suriname tijdens de afschaffing van de slavernij, op Pointer.nl.

Tot slaaf gemaakten zijn altijd op zoek geweest naar manieren om te ontsnappen aan het systeem, zich te verzetten en hun eigen cultuur te bewaren. In Slavernij en wij gaan Evita Mac-nack, zangeres Kizzy en Ira Kip op zoek naar verhalen van Suriname, Sint Eustatius & Sint Maarten en Curaçao, Aruba & Bonaire.

Aan de vooravond van de viering van 150 jaar afschaffing van de trans-Atlantische slavernij was er in De Nieuwe Kerk in Amsterdam een speciale kerkdienst waarin Nederlandse kerken samen kwamen met het oog op een heilzame verwerking van het slavernijverleden.

Het duurzame lifestyleprogramma BinnensteBuiten staat deze aflevering compleet in het teken van Keti Koti. Neem een kijkje in de ambtswoning van de burgemeester van Amsterdam, een pand met een slavernijverleden en en leer hoe je Heri Heri maakt, een speciaal gerecht dat werd gegeten op de plantages.

Slavernij en kolonialisme hebben een veelkleurige smeltkroes van de Caribische samenleving gemaakt. In Van Bahia tot Brooklyn onderzoekt Latijns-Amerika journalist Nina Jurna in zeven landen hoe de geschiedenis doorwerkt in het heden en hoe dit leidt tot een nieuwe Caribische cultuur. Met een mix van verwondering en herkenning luistert Nina, zelf gedeeltelijk met Surinaamse roots, naar de verhalen van bewoners.

Narsingh Balwantsingh, zelf afstammeling van Indiërs die naar Suriname trokken, gaat op zoek naar wat er overbleef uit de tijd van de contractarbeiders. In Brieven aan de achterblijvers zie je hoe mensen contact hielden met hun familie aan de andere kant van de wereld en ervoor zorgden dat de gebruiken uit India ook in het nieuwe land standhielden.

In de podcast Een verborgen Surinaamse schat onderzoekt theatermaker Mathieu Wijdeven het leven en werk van G.G.T. Rustwijk, schrijver, dichter, theatermaker, schilder en een activist tegen het koloniale bewind in Suriname.

Wie was hij? Wat is zijn betekenis voor deze tijd? En waarom wist Mathieu tot voor kort niet van zijn bestaan, terwijl G.G.T. Rustwijk zijn betovergrootvader is?

In het kleine Zuid-Hollandse dorpje Haastrecht bestaat al honderd jaar een groot mysterie. Toen in 1923 Paulina Bisdom van Vliet het leven liet, bleef een testament vol eisen achter. Waaronder een pakketje dat na honderd jaar geopend mocht worden.

Die honderd jaar is nu voorbij! Luister in de NPO Luister-app naar Het geheim van Haastrecht om te horen wat er in het pakketje zat en wie Paulina was. Podcastmaker Lieuwe van Slooten vertelt in Met het oog op morgen over zijn zoektocht.

Elk jaar wordt op 1 juli Keti Koti gevierd. Wat betekent Keti Koti? Wat wordt er gevierd en herdacht? En waarom willen sommige mensen dat het een nationale vrij dag wordt? NPO Kennis legt het uit in deze story.

Herdenk Keti Koti staat stil bij het herdenken van het Nederlandse slavernijverleden. In dit programma wordt getoond hoe vanuit verschillende spirituele en religieuze tradities het slavernijverleden wordt herdacht en beleefd. De kijker wordt meegenomen in spoken word, persoonlijke verhalen, spirituele tradities en de herdenking in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Tijdens Vier Keti Koti wordt er feestelijk afgesloten met een bruisende live registratie van de feestdag, uitgezonden vanuit meerdere locaties in Amsterdam.

Ze toonden moed, hoop en doorzettingsvermogen. En ze zijn nog altijd een inspiratiebron voor velen. Deze maand hoor je elke donderdag om 12.00 uur bij De Nieuws BV de serie Ontketend, over dappere mensen die in verzet kwamen tijdens de slavernij.

In deze indringende podcast onderzoekt Maartje Duin de sporen van het slavernijverleden in haar familie. Ze ontdekt dat haar betbetovergrootmoeder bij de afschaffing van de slavernij in 1863 mede-eigenaar was van een Surinaamse plantage. Onder de vrijgemaakte slaven valt één achternaam op: Bouva. Zouden hun nazaten nog leven? Je hoort het in De plantage van onze voorouders.

NPO Radio 1 heeft in de aanloop naar Keti Koti, en ook tijdens en daarna volop aandacht voor de afschaffing van de slavernij. Hier vind je alle fragmenten en artikelen.

Met Keti Koti in Concert worden verhalen van de koloniale geschiedenis in een groots, muzikaal theaterspektakel tot leven gebracht. Vanuit Koninklijk Theater Carré nemen Natasja Gibbs en Edsilia Rombley je mee in het verhaal van de Nederlandse gedeelde geschiedenis, aan de hand van bijzondere optredens, veerkrachtige familieverhalen en ontmoetingen door het hele land.

Ter ere van Keti Koti deelt 2Doc.nl vijf documentaires die de slavernij en de gevolgen ervan laten zien, maar ook zwarte cultuur en talent vieren.

Zo vertelt de docu Nelson Carrilho: Ik ben een zwarte beeldhouwer over de beeldhouwer die het beeld 'Mama Baranka' maakte, dat in het Vondelpark in Amsterdam staat. Carrilho vertelt via zijn werken het verhaal van de zwarte mens, waarbij hij op zoek is naar verbinding en verzoening in een verdeelde samenleving.

Jörgen Raymann, Lange Frans, Dolores Leeuwin en Defano Holwijn kruipen in de huid van drie totslaafgemaakten en een planter. Zij nemen je in deze interactieve webdocu Geboeid mee in de gedeelde geschiedenis van Nederland en Suriname tijdens de slavernij. Elk verhaal zet je voor verschillende keuzes. Welke keuze zou jij toentertijd hebben gemaakt?

In de radio-uitzending De weg naar Keti Koti praat Milouska Meulens met Ruben Severina, Bianca Gallant, Vernon Chatlein en Angela Groothuizen. Samen bespreken zij thema’s zoals het slavernijverleden, hoe de geschiedenis nu nog wordt beleefd, herinnerd en doorgegeven en wat de rol hierin is van de feestdag.

Nederland heeft op 19 december excuses aangeboden voor het slavernijverleden. Die beslissing viel niet bij iedereen in goede aarde. Op de website van Dit is de dag lees je hoe betrokken organisaties denken over dit besluit en de manier waarop de excuses moesten plaatsvinden.

Tijdens de oecumenische kerkdienst van de Amsterdamse Koningskerk op 1 juli 2022 maken we kennis met vier personen die op geheel eigen wijze Keti Koti vieren & herdenken: door middel van kunst, kleding, haardracht en theater.

De geschiedenis toont aan dat de historische objecten die in musea te bewonderen zijn, mogelijk als roofbuit zijn meegenomen uit veelal voormalige koloniën. Erik Dijkstra onderzoekt in Roofkunst of wat binnen de context van die tijd legitiem leek, nog wel past in ons huidige tijdsgewricht.

Kan de moderne westerse mens iets leren van de oude culturen in Noord- en Zuid-Amerika die bijna verdreven werden, maar nog altijd springlevend zijn? Met die vraag in het achterhoofd reist Waldemar Torenstra duizenden kilometers over de twee continenten in Ondersteboven van de Amerika’s.

Tijdens Keti Koti staan we stil bij de afschaffing van de Nederlandse slavernij. Wat is er in deze zwarte periode van onze geschiedenis gebeurd? En waarom is het vieren en herdenken van de afschaffing belangrijk? Omroep HUMAN vroeg het aan Urwin Vyent. Hij is directeur van het Nationaal Instituut Slavernijverleden en Erfenis.

In Ondersteboven van de Amerika’s ging Waldemar Torenstra op zoek naar het verleden van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika en de nog overgebleven cultuur.

Nu tipt hij de documentaire Warrior Women, over een moeder en dochter die zich inzetten tegen de verwoesting van het milieu en voor de inheemse cultuur.

In Vergeten helden duiken we in het leven van heldhaftige strijders uit de drie voormalige Nederlandse koloniën die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog aansloten bij het verzet. Wie waren deze mensen? Wat zijn hun verhalen? Je kijkt de nieuwe afleveringen vanaf 5 mei op NPO 2 en NPO Start.

Nederlandse musea worstelen al langer met collecties met een koloniaal verleden. Ondanks bereidheid tot teruggave van roofkunst, gebeurt het in de praktijk zelden. Wat staat teruggave van op dubieuze wijze verkregen objecten in de weg? Welke verantwoordelijkheden hebben wij daarin? En hoe moeten wij omgaan met onze koloniale geschiedenis? Deze vragen komen aan bod in De Publieke Tribune.

In musea in heel Europa wordt het tentoongesteld: kunst die tijdens het kolonialisme geroofd werd uit landen in Afrika. In haar Brainwash Talk betoogt schrijver en activist Melat Nigussie dat de tijd is gekomen om die werken terug te geven.

Kan Jan Pieterzoon Coen op een sokkel blijven staan of is het tijd dat we omstreden ‘helden’ uit onze geschiedenis hun podium ontnemen? Theatermaker Jörgen Tjon A Fong en Wayne Modest en Wendeline Flores van het Nationaal Museum van Wereldculturen leggen uit hoe zij zich inzetten in het proces van dekolonisatie.

In Alles is famiri gaat Amber Kortzorg op een persoonlijke reis naar het land van haar vader Lloyd: Suriname. Ze ontmoet er verschillende families, door wier ogen Amber een Suriname ziet dat ze nog niet kende. Ze ziet de dagelijkse zorgen en obstakels, maar vooral ook de levenslust en de liefde.

Chan Santokhi, de president van Suriname, roept Surinaamse Nederlanders op om mee te helpen aan de opbouw van het land. In een persoonlijk zoektocht naar wat haar eigen inbreng zou kunnen zijn, reist programmamaker Raïsha Zeegelaar in Ons Suriname naar haar land van herkomst.

Elk jaar op 1 juli vieren we het einde van de slavernij. Wat gebeurde er precies en welke rol speelde Nederland in deze pijnlijke geschiedenis? In deze special een terugblik op ruim 200 jaar trans-Atlantische slavernij.

Onderweg van onafhankelijk geworden Indonesië naar Nederland worden in 1950 op stoomschip 'Ranchi' maar liefst 37 baby’s geboren.

Joost Wilgenhof duikt in de podcast De Ranchi Baby's in de geschiedenis en beladen koloniale erfenis die zij van hun ouders meekregen.

De slavernij behoort tot het wrange verleden van Nederland: 600.000 mannen, vrouwen en kinderen zijn als handelswaar van Afrika naar de nieuwe wereld verscheept, verkocht en onder dwang aan het werk gezet. Hoe begint dat geketende leven, en hoe komt het ten einde?

In deze NPO Kennis collectie kom je meer te weten over het Nederlandse slavernijverleden en de gevolgen in het heden.