Afgelopen week verscheen de nieuwe film Moffenmeid van regisseur Raymon Hilkman. Moffenmeid is een film rondom het taboe van jonge vrouwen die in de oorlog een relatie zijn aangegaan met Duitse soldaten.

Heb je een persoonlijke band met het onderwerp? 

Zeker, het kwam niet helemaal uit de lucht vallen. Ik kwam een paar jaar geleden achter een  familiegeheimuit de tweede wereldoorlog. De schaamte en het taboe eromheen is zó groot, dat ik daar nog steeds niet open over kan spreken, of niet over wil spreken. Ik kan mensen kwetsen voor wie dat nog steeds niet bespreekbaar is. 

Na zoveel jaar is het taboe dus nog steeds relevant? 

Na 75 jaar wordt daar nog steeds niet openlijk over gesproken. Zeker in Nederland, maar door mijn familie absoluut niet. De verhalen werden wel omhooggehaald, maar met vreemde tijdsprongen zo gevormd dat je merkt dat er iets niet klopt. Daar kwam ik achter, maar had er nog niet zoveel binding mee. Pas toen de minister-president van Denemarken zijn excuses voor dit onderwerp aanbood, kwam het onderwerp weer ter sprake. Dat was tijdens mijn afstuderen, en ik vond dat ik daar iets mee wilde doen.

Ik begon in te zien dat ik graag verhalen vertel waar mensen zich niet aan durven branden. Dat is naast mijn persoonlijke band met het onderwerp ook een reden dat ik deze film heb willen maken. Dit is een verhaal wat na 75 jaar nog steeds niet behandeld was. Het is echt een onderdeel van onze samenleving waarover gewoon niet gesproken wordt. 

Misschien voelt de samenleving zich nog te schuldig over deze pagina in de geschiedenis?

En terecht ook. Het waren vooral hele jonge meisjes uit dearbeidersklasse die kaalgeschoren werden. De meiden uit rijke gezinnen werden gespaard, daar durfden ze niet aan te komen. Misschien dat deze uit lagere klassen meisjes een beetje naïef waren, maar als je 16 of 19 bent, ben je gewoon niet bezig met de gevolgen van die liefde. 

Hoe zou de moderne maatschappij met zo’n situatie omgaan, denk je?

Ik zou willen zeggen dat we ervan hebben geleerd. Maar ik zal niet zeggen dat het niet meer zou gebeuren. Het is een uitermate seksistische straf geweest, als deze vrouwen iets fout hadden gedaan, dan hadden ze berecht moeten worden door een rechtbank. Onlangs nog is een Boliviaanse burgermeestervrouw publiekelijke kaalgeschoren. Er gebeuren nu nog steeds ongelofelijk seksistische dingen, al dan niet online.

Even over de film; het verhaal is verteld in het perspectief van de moeder. Zou je daar wat meer over kunnen vertellen?

Het verhaal is geschreven door Milou Rohde en mijzelf, en wat zo goed is aan Milou is dat zij veel bezig is met het vrouwelijk perspectief en de representatie van vrouwen. Toen we aan het schrijven waren, begonnen we vanuit de dochter die kaalgeschoren wordt, maar we merkten al snel dat het dan een soort zielige film wordt vanuit een slachtofferrol. Toen zijn we een keer gaan schrijven vanuit het perspectief van de moeder, gewoon om te kijken wat er dan gebeurde, en toen viel het allemaal heel erg samen. Mijn manier van denken was: Hoe kunnen we dit verhaal vertellen op een manier dat mensen er anders naar gaan kijken? En zo kwamen we op de moeder. Zij is namelijk heel erg bezig met de buitenwereld en wat de buren vinden, maar eigenlijk helemaal niet met haar dochter. Terwijl de rest van de familie gewoon door wilt, en dat is het beste wat je kan doen: met een opgeheven hoofd de toekomst tegemoet gaan.

En dat terwijl de dochter, Nellie, nog gewoon verliefd is op de Duitse soldaat?

Precies, ze heeft er geen moment spijt van. Ze zou tot op de dag van vandaag nog steeds van hem gehouden hebben. Ze vernoemt zelfs haar kind naar haar Duitse geliefde. 

Het lijkt allemaal zo historisch accuraat, hoe hebben jullie dat zo voor elkaar gekregen?

Dat is echt het werk geweest van Lotte Mulder, onze production designer. Die heeft met heel weinig middelen dit weten op te zetten. De basis was museum De Grutterswinkel in Leeuwarden wat we twee weken hebben overgenomen. Daar heeft ze echt alles uit de kast gehaald met een klein budget. Hiervóór heeft ze in Cambridge (Verenigd koninkrijk) een prijs gewoon voor beste production design, wat geheel terecht is. Als mensen bijvoorbeeld op setbezoek kwamen, dachten ze dat alles gewoon zo in het museum hoorde, en dat is natuurlijk een heel groot compliment. 

Deze film was voor mij echt een first. Voor het eerst een historisch drama, voor het eerst zoveel figuranten, voor het eerst een scene met vier acteurs, dat is eigenlijk alleen gelukt omdat ik zo’n fijn team om mij heen had. We hadden zes draaidagen, maar dat had echt nog langer door gekund, de sfeer op de set was vol overtuiging goed. Dat had ik allemaal nog niet meegemaakt. 

En je hebt het met IFAN COMPANY gedaan?

Dat is een productiebedrijf dat veel bezig is met jonge makers. Ze willen iedereen een kans geven. Ik kwam een vacature als opnameleider tegen waardoor ik in contact met hen kwam. Dit was met de film SCREWED. Toen ik ging afstuderen had ik de juiste mensen nodig en heb ik met weinig verwachtingen hun benaderd, en tot mijn verbazing was het binnen een week rond. 

Gewoon even een belletje en beginnen?

Het is eigenlijk wel een grappig verhaal, want ze zijn naar een openbare pitch van mij op de HKU gekomen waar ik het verhaal van Moffenmeid voor het eerst heb verteld. En dat werkte, want als ze eenmaal ergens achterstaan laten ze je helemaal je ding doen. 

Wat maakt IFAN dan anders dan de rest?

Ze maken commerciële producties, en van het geld dat daarvan overblijft investeren ze in producties van korte films. Want dat vinden ze gewoon echt belangrijk, en dat is uniek. 

Nog een laatste vraag: wat was de reactie van je familie op de film?

Er was wel argwaan. Eigenlijk vonden ze dat ik hier geen film over moest maken, maar toen ze het eindresultaat hadden gezien hadden ze daar een hele andere mening over. Ook omdat het niet autobiografisch is, dat scheelt ook. 

Bij een oudere generatie maakt het veel meer los, die hebben veel te maken gehad met de oorlog. Maar bij jongere mensen is dat anders. Die weten niet veel van die tijd en zijn overrompeld door de film. Er is weinig besef dat dit gebeurd is. Jonge mensen zijn door hun afstand met het onderwerp ook wat genuanceerder, dus die accepteren dit veel meer. Zij kijken er veel objectiever naar.