Wist je dat de croissant helemaal niet Frans is?

Als je aan croissants denkt, denk je aan Frankrijk. De Fransen hebben het deegrolletje tot een kunst verheven. Gek genoeg hebben ze de croissant niet uitgevonden. Maar wie dan wel? En hoe zijn de Fransen er mee aan de haal gegaan?

Mythe
Het verhaal gaat dat de croissant uit is gevonden na de belegering van Wenen door de Ottomanen in 1683. De Turken zouden een tunnel hebben gegraven onder de stadsmuren door. Deze tunnel kwam uit bij een bakkerij, waarop de bakker alarm sloeg. Hierdoor konden de Oostenrijkers de Turken verdrijven. Om dit te vieren zou de bakker een halvemaanvormig gebakje hebben gemaakt geïnspireerd op de halvemaan in de Turkse vlag. Deze oer-croissant heette kipferl. Hij werd gemaakt met nootjes of andere vullingen en is een minder luchtig en minder kruimelig broodje, gemaakt met zachter deeg dan de hedendaagse croissant. 

Marie Antoinette
Het was niemand minder dan koningin Marie-Antoinette die de lekkernij in de 18^e eeuw zou hebben geïntroduceerd in Parijs. Marie Antoinette was geboren als dochter van de Habsurgse keizer Frans Stefan I aan het hof in Wenen. Zij trouwde later met Lodewijk XVI van Frankrijk en trok als vanzelfsprekend bij hem in, in het paleis van Versailles. Maar in Parijs miste ze haar geliefde kipferl en daarom liet ze ‘viennoiseries‘, Weense bakkers, overkomen naar Frankrijk.  

Geen bewijs
Historisch bewijs voor deze verhalen is er nauwelijks. Tot in de negentiende eeuw werd de croissant in Frankrijk nog gezien als een buitenlands nieuwigheidje. Het broodje werd destijds alleen maar verkocht door Weense bakkers in Parijs. Verwijzingen naar de croissant waren er überhaupt niet voor 1850. Ook het bestaan van de kipferl valt niet samen met de belegering van Wenen. De eerste referentie naar een halvemaanvormig broodje in Wenen stamt al uit 1227. In een gedicht wordt naar de kipferl verwezen als kerstcadeautje, gegeven door Weense bakkers aan Hertog Leopold.

1838
Waar wetenschappers het wel over eens zijn is dat de croissant inderdaad geïnspireerd is door de Oostenrijkse kipferl. Historisch bewijs wijst in de richting van de Oostenrijkse ondernemer August Zang die in 1838 een bakkerij opende in Parijs. Z’n tijd vooruit wist hij met advertenties en een aantrekkelijke etalage massa’s Parijzenaren naar zijn bakkerij te lokken. De Fransen waren meteen verkocht. Een paar jaar later ging Zang terug naar Oostenrijk. Maar omdat andere bakkers zijn croissants waren gaan kopiëren, raakte de lekkernij toch ingebakken in de Franse cultuur.  

Een beetje Frans
De kipferl werd pas echt Frans toen de bakkers in Parijs het bekende luchtige deeg gingen gebruiken om het te maken. Want dat deeg is een echte Franse uitvinding. Zo werd de croissant zoals wij die kennen geboren en veroverde hij de rest van de wereld. 

Bronnen: Smithsonian, Bakker Betram, Bakers Maison

• Deel