Waar komt hummus vandaan?

Israël verwijst naar de bijbel, Egypte naar oude kookboeken. Veel landen in het Midden-Oosten claimen de geboortegrond te zijn van hummus. Maar waar komt het kikkererwtengerecht nou echt vandaan en waarom zijn er zoveel kandidaten?

Kikkererwten

Hummus bestaat traditioneel uit kikkererwten, tahina (pasta gemaakt van sesamzaad), knoflook en citroensap. Deze ingrediënten zijn in de Arabische wereld en Israël al honderden jaren aanwezig. In veel culturen is hummus een belangrijk onderdeel van de lokale keuken en cultuur geworden. De exacte oorsprong is daarom lastig te bewijzen. Toch zijn er veel landen die hummus als hun uitvinding claimen.

Israël

In het oude testament staat de zin: “Kom hier bij, en eet van het brood, en doop uw bete in den hometz.” Het woord ‘ hometz’ zou volgens de Israëliërs verwijzen naar hummus. In het moderne Hebreeuws betekent hometz echter azijn. Maar je brood dopen in azijn klinkt niet echt als een gastvrij gebaar. Daardoor is er verwarring over de betekenis van hometz ontstaan. Toch is Israël overtuigd van zijn gelijk en prijst het land  hummus in de westerse wereld aan als Israëlisch gerecht.

Libanon

Volgens de Libanezen is hummus juist een onderdeel van hun cultuur. Daarom heeft de Associatie van Libanese Industrialisten een rechtszaak aangespannen tegen Israël voor “inbreuk op voedsel-copyright wetten.” De Libanezen kregen uiteindelijk geen gelijk. Ook een petitie binnen de EU gestart om hummus officieel als Libanees product te laten aanmerken mislukte. Om hun claim toch kracht bij te zetten maakte Libanon een gigantische schotel met maar liefst 10,452kg hummus. Daarmee vestigde het land in 2010 een record en kwam het in het Guiness Book of World Records.

Syrië

De Amerikaanse voedingshistoricus Charles Perry denkt echter dat de oorsprong van hummus zoals wij het kennen, gezocht moet worden in het Damascus van de 18^de eeuw. De Syrische hoofdstad was in die tijd de grootste stad van de regio met een ontwikkelde heersende klasse. Hij denkt dat hummus ontwikkeld was voor de Turkse heersers. Tegen de BBC betoogt hij dit aan de hand van hoe hummus traditioneel geserveerd wordt. Namelijk in een rode kom met een verhoogde rand. Tegen die rand wordt de hummus opgeduwd. Dat maakt het niet alleen praktisch om er brood in te dopen, maar volgens Perry is het bovendien een indicatie dat het een ontwikkeld stedelijk product is en geen oud volksvoedsel.

Egypte

De oudste kookboeken waarin een gerecht is omschreven dat lijkt op hummus komen uit Egypte. Deze stammen uit de 13^de eeuw. Daarmee lijkt het land van de Sfynx aanspraak te maken op de titel van geboorteland van hummus. Echter wordt in die boeken een gerecht van gepureerde kikkererwten vermeldt zonder tahina en knoflook. Ook beschrijven kookboeken uit die tijd meestal gerechten die op dat moment populair zijn en hoeven deze geen verband te houden met moderne gerechten die daar op lijken. Volgens de bovengenoemde Perry was het daarnaast in die tijd gebruikelijker dat Egypte recepten uit Syrië overnam, dan andersom.

De grond

Volgens Nadia Zerouali, schrijfster van boeken over Arabisch eten, is de oorsprong van hummus gewoonweg niet aan te wijzen. “Ze zeggen echt dat het om het gebied gaat dat nu Israël, Palestina en Jordanië is. Maar de landsgrenzen veranderen en de namen veranderen. En welk naampje de politiek er op dat moment aan geeft daar hebben we even geen boodschap aan. In die tijd leefden er ook al joden, moslims en christenen door elkaar. We kunnen toch zien dat mensen het bedacht hebben? Laat het dan gewoon van de grond zijn.”

Geschreven door: Maic Oudejans

Bronnen: Nadia Zerouali 

• Deel