Wie plukt “ons” groente en fruit in tijden van corona?

April is de tijd dat onder andere aardbeien en asperges geoogst worden in Europa. Normaal wordt een leger aan gastarbeiders gemobiliseerd om de vruchten te plukken en de asperges te steken. Maar de grenzen zitten op slot. Een deel van de oogst is al verloren. Dus wie gaat “ons” groente en fruit plukken en hoe?

Rotten

Een deel van aardbeien en asperges in Spanje, Italië en Zuid-Frankrijk ligt al te rotten in de velden, schreef Bloomberg eind vorige maand. Boeren en telers in heel Europa slaan alarm. Doordat grenzen op slot zitten, kunnen honderdduizenden seizoenarbeiders uit Oost-Europa en Afrika niet naar West- en Zuid-Europa om groente en fruit te oogsten. Boeren en telers zetten hun geld in op geïmproviseerde legioenen aan plukkers. Als dat niet lukt, komen niet alleen de asperges en aardbeien in het geding, maar ook de producten die later in het seizoen geoogst moeten worden.

Italië

Meer dan een kwart van alle landbouwoogst in Italië is volgens de Italiaanse landbouworganisatie Coldiretti afhankelijk van seizoenarbeiders. Daarvan komen er ieder jaar zo’n 370.000 van over uit het buitenland. Het grootste deel, 105.000, daarvan is Roemeens. De rest van de tijdelijke krachten bestaat uit Oost-Europeanen uit andere landen en arbeidsmigranten uit Afrika. Velen van hen komen nu niet naar Italië. Confagricoltura, een andere landbouworganisatie, stelde voor om mensen zonder baan en mensen die een werkloosheidsuitkering krijgen het veld in te sturen om in ieder geval een minimale oogst te garanderen. Maar op dit moment werken er vooral Afrikaanse arbeiders in het veld, bewoners van sloppenwijken en tentenkampen die er vaak illegaal werken. Deze hebben weinig keus, omdat er geen vangnet voor ze is en ze wel geld nodig hebben om te eten. Naast dat ze worden uitgebuit, lopen ze ook nog eens extra risico om corona te krijgen. Ze hebben niet eens water om hun handen goed te wassen, laat staan dat er extra veiligheidsmaatregelen zijn genomen.  

Spanje

Ook Spanje is op dit moment grotendeels afhankelijk van migranten die al in het land waren. Normaal gesproken komen grote groepen arbeiders uit Marokko over voor seizoenwerk op het land. Maar deze blijven vanwege het coronavirus thuis. Alleen een vroege groep van 7000 Marokkaanse arbeiders heeft de oversteek gemaakt naar Zuid-Spanje, waar 94% van alle aardbeien in de Nederlandse, Belgische en Duitse supermarkten vandaan komt. Normaal zijn dat er 19.000, maar de rest kon het land niet meer uit nadat Marokko op 20 maart de grenzen sloot. Daardoor zijn Spaanse fruittelers nu afhankelijk van duizenden migranten uit Afrikaanse landen als Mali, Benin, Guinee en Senegal. En net als in Italië leven deze mensen in krotten zonder voorzieningen. De Spanjaarden zelf halen hun neus op voor dit soort werk.

Rest van Europa

Ook in de rest van Europa zitten boeren en telers met hun handen in het haar. In Duitsland alleen al zijn jaarlijks 300.000 seizoenarbeiders nodig voor de oogst. Ondanks een versoepeling van de toelatingseisen van seizoenwerkers uit Oost-Europa, komen onze Oosterburen nog steeds vele handen te kort. Daarom is er een website opgetuigd waar mensen zich kunnen opgeven als vrijwilliger voor werk op het land. Duitsland mikt op mensen nu thuis zitten, zoals horeca- en winkelpersoneel en studenten.In Oostenrijk heeft eenzelfde initiatief al 7000 openstaande vacatures gevuld. In Frankrijk heeft de minister van Landbouw studenten, vluchtelingen en iedereen die door de coronacrisis thuis zit, opgeroepen om een handje te helpen om zo een ‘schaduwleger’ op de been te krijgen, zodat iedereen uiteindelijk genoeg te eten heeft.

Nederland

Ook in Nederland vragen de boeren om hulp nu Poolse en Hongaarse aspergestekers de oversteek niet meer kunnen maken. LTO Nederland (Landbouw en tuinbouworganisatie Nederland) heeft daarom twee platforms in het leven geroepen waar je je kunt opgeven: Werkenindelandentuinbouw.nl en Helponsoogsten.nl. Hiermee hoopt de agrarische sector het tekort aan handen op te vullen.

Export

Overheden zijn met toestemming van de Europese Commissie op dit moment bezig om zogenaamde ‘green lanes’ te maken om de doorstroom van goederen tussen EU-landen makkelijker te maken. Dit betekent dat vrachtwagenchauffeurs moeten worden doorgelaten, ongeacht hun nationaliteit of de bestemming van hun vracht. Ook moet het papierwerk tot een minimum beperkt worden. Ook zijn de richtlijnen voor seizoenarbeiders versoepeld. Hiermee hoopt de EU ervoor te zorgen dat de supermarkten in heel de EU gewoon bevoorraad kunnen blijven worden.

Geschreven door: Maic Oudejans

Bronnen: The Guardian, NRC, Euractiv, The New Humanitarian, Infomigrants, BN de Stem, FD, LTO Nederland, Bloomberg

• Deel