EEN JAAR NA BOOS: THIS IS THE VOICE - HOE GAAT HET NU MET DE VROUWEN DIE SPRAKEN?

Het is deze week een jaar geleden dat BOOS: This is The Voice uitkwam - een verhaal dat voor ons bij BOOS begon in het voorjaar van 2021, nadat twee vrouwen zich bij ons hadden gemeld met hun verhalen over de Nederlandse artiest Ali B. Voor de vrouwen in kwestie begon het veel eerder. En ze bleken niet de enigen.

We begonnen een onderzoek waarvan het doel was om de misstanden bij The Voice aan te kaarten, en een bredere maatschappelijke discussie op gang te brengen over machtsmisbruik en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. De impact van de eerste uitzending bleek, ondanks de ernst van de verhalen, groter dan wij zelf konden voorspellen. En hoewel dat veel deed met ons als makers, deed het uiteraard nog veel meer met de mensen die ervoor kozen bij ons te spreken. Daarom blikken we terug op het afgelopen jaar met twee vrouwen die bij ons hun verhaal deden: Rosa* uit de eerste uitzending, die aangifte deed tegen Ali B voor verkrachting na haar deelname aan The Voice, en Maryam* uit de tweede uitzending, die ooit werkzaam was bij Talpa en zodanig werd lastiggevallen door Jeroen Rietbergen dat de situatie onwerkbaar werd. Zij deed hier toentertijd een melding van bij leidinggevenden rondom The Voice en hoorde John de Mol in de eerste uitzending uitspraken doen die, in vergelijking met haar ervaringen, niet konden kloppen - of hij zich hier nu wel of niet bewust van was.

Rosa en Maryam - waarom kozen jullie ervoor om je verhaal bij ons te vertellen?

Rosa: Al jaren wist ik vanuit mijn eigen ervaring dat er een heleboel mis ging achter de schermen bij The Voice en ik voelde me bijna schuldig dat ik er zo lang niets mee durfde te doen. Elke keer als ik iets over The Voice voorbij zag komen, dacht ik: misschien gaat dit meisje óók meemaken wat er met mij is gebeurd. De grootste reden om uiteindelijk toch mijn verhaal te doen was dat ik wilde voorkomen dat er nog meer slachtoffers zouden vallen.

Maryam: Ik maakte de beslissing naar aanleiding van de eerste uitzending, en dan met name het gesprek met John. Het verhaal klopte gewoon niet en ik vond dat naar de slachtoffers toe echt een trap na. Mijn verhaal doen, inclusief bewijs, was voor mij een manier om dit recht te trekken.

En hoe was het om dat na al die tijd dan toch te doen?

Maryam: Heftig. Je weet dat je alles oprakelt wat er is gebeurd. En je hebt toch het gevoel dat het hele verhaal op je voorhoofd geschreven staat, terwijl dat niet zo is. Uiteindelijk is gebleken dat het allemaal wel meevalt en dat de focus voor de kijker niet ligt op wie het is, maar op het verhaal. 

Rosa: Ik vond het heel bevrijdend, omdat het voelde alsof er eindelijk iets zou gaan veranderen - het verhaal kon nu meer worden dan wat het al die jaren voor mij steeds was geweest. Maar het was ook eng: je weet namelijk dat het verhaal ook terechtkomt bij de persoon die je beschuldigt van een strafbaar feit. En heel Nederland zou mijn verhaal horen. Wat er nog ging komen was zo onvoorspelbaar. Maar naast die angst voor het onbekende, was ik in de weken voor de uitzending - waarin ik aangifte deed - juist een beetje gevoelloos. Ik denk dat ik me afsloot voor alles wat ik nog zou gaan voelen. Het is veel voor een mens om dat allemaal binnen te laten. 

Maryam: Door de eerste uitzending realiseerde ik me des te meer hoe heftig mijn periode bij The Voice eigenlijk is geweest. Beseffen dat ik niet de enige was, de andere verhalen aanhoren en mijn eigen verhaal doen heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ik het heb kunnen afsluiten.

Op 15 januari 2022 barstte de bom: The Voice werd stilgelegd en Jeroen Rietbergen erkende de aantijgingen en stapte op. Hoe was dit moment?

Rosa: Ik was toen gelukkig een weekend weg met vrienden, want het was zo’n onwerkelijke en bizarre dag. Elk uur kwam er weer een nieuwe pushmelding binnen. Het was bijna niet bij te houden. Dat dat gebeurde naar aanleiding van iets waar ik onderdeel van was, was totaal niet te bevatten. Waar ik geen rekening mee had gehouden - misschien heel naïef gedacht - was dat een programma als The Voice ook echt zou stoppen na de beschuldigingen, terwijl dat eigenlijk heel logisch is. Maar dat het zo serieus werd genomen en dat er zoveel meer bij kwam kijken, was toch een verrassing. 

En hoe waren die weken na de eerste uitzending?

Rosa: Ik zoek naar een ander woord dan ‘rollercoaster’ want dat vind ik een stom woord, haha. Toch is dat wel wat het was. Er bleven maar dingen gebeuren: dan stapte er weer ergens iemand op, en dan ontplofte er weer iets ergens anders… Ik herinner me vooral mijn verbazing over dat wij dit met z’n allen gedaan hadden, maar ook angst voor wat er nog ging komen. Er was namelijk geen weg meer terug: er lag een onderzoek, een aangifte, en dat allemaal in het publieke oog. Dat besefmoment was best intens.

Maryam: De periode na de eerste uitzending viel me eigenlijk het zwaarst, omdat alles weer werd opgerakeld. Bij de tweede uitzending had ik een heel helder doel voor ogen en toen deze eenmaal online stond, viel er echt een last van mijn schouders. Ik dacht: het maakt bijna niet uit of ze het nu gaan bevestigen of ontkennen. Ik heb mijn verhaal gedaan.

Welke momenten vielen jullie verder zwaar?

Rosa: Het allermoeilijkst vond ik de reacties van de families van degenen die beschuldigd werden. Het klinkt misschien gek, maar het voelde bijna alsof ik iemand had vermoord en de onschuldige familieleden daar de gevolgen van moesten ondervinden. Dat die pijn het gevolg was van iets wat ik had gestart vond ik heel moeilijk. Die families verdienen dit ook niet.

Maryam: Wat mij zwaar viel was dat er zoveel gesprekken over The Voice gingen en niet iedereen van mijn verhaal af wist. Je wordt constant - of je het nu wil of niet - geconfronteerd met iets wat voor jou heel gevoelig ligt. Ook vond ik het lastig dat iedereen er een mening over had en het bewijs soms in twijfel werd getrokken, terwijl de meeste mensen er verder niets van wisten.

Rosa: Ja, ik vind het ook ingewikkeld dat alleen de mensen om me heen weten dat ik in de documentaire zit. Daardoor leid ik sinds de uitzending een soort dubbelleven. Het gebeurt nu al wat minder, maar mensen praten nog steeds vrij regelmatig in mijn bijzijn over de uitzending of iets wat als gevolg daarvan is gebeurd. Daarbij delen ze ook ongevraagd hun mening - wat heel gek is als het indirect over jou gaat.

Zou je met de kennis van nu een andere keuze hebben gemaakt over je herkenbaarheid op beeld?

Rosa: Zeker niet, ik sta nog steeds achter mijn keuze het anoniem te doen. Op die manier lag voor mij de focus op hoe groot en breed het probleem was, en niet op het individu. Daarnaast is het goed als mensen zich realiseren dat het vertellen over zo’n kwetsbaar moment uit je leven levensveranderend is, vooral als je dit aan een groot publiek vertelt. Je moet niet onderschatten hoe eng dit is en hoeveel het al van veel vrouwen vergt om überhaupt hun mond open te trekken. Ook dáárom maakten we die keuze. 

Maryam: De reden dat ik onherkenbaar in beeld wilde, is omdat het om een heel kwetsbaar verhaal ging waar bijna heel Nederland een mening over zou gaan hebben. Ga je herkenbaar in beeld, dan word je nog meer - ongewenst - geconfronteerd met het onderwerp. Ik sta dus nog steeds achter die keuze. Wat ik wel moeilijk vond, is dat veel mensen over die anonimiteit vielen - alsof het verhaal daardoor minder geloofwaardig is. 

Rosa: Na de uitzending kreeg ik veel appjes van mensen die me ondanks alles toch hadden herkend, en dat viel me zwaar. Ik begreep de nieuwsgierigheid absoluut, maar weet dat dit alles op mij en de andere meiden een enorme impact had en de vraag ‘zag ik jou nou in BOOS?’ heel confronterend is op zo’n moment. Allereerst omdat je - ondanks het vervormen van je stem en onherkenbaar in beeld zijn - blijkbaar toch herkend kon worden door mensen die je helemaal niet goed kent, maar ook omdat je op zo’n moment geforceerd wordt om óf tegen iemand waar je het niet tegen wilt zeggen de waarheid te vertellen, óf om te liegen.

Daarbij vind ik het ook fijn dat de media me, met uitzonderingen daargelaten, zoveel mogelijk met rust hebben gelaten. 

(Artikel gaat verder onder foto)

We zijn nu een jaar verder en soms voelt het alsof we nog steeds in een nasleep zitten van wat het allemaal teweeg heeft gebracht. Hoe ervaren jullie dat zelf?

Rosa: De omvang verraste me echt compleet. Ik ben zo blij dat het niet alleen voor opschudding binnen de mediawereld heeft gezorgd, maar dat er ook echt een omslag ontstond in de manier waarop we met elkaar omgaan. Als ik nu iets lees over The Voice valt het me niet meer zwaar. Ik voel me eerder trots - we hebben echt iets voor elkaar gekregen. 

Maryam: Ik denk dat dit alles heeft bijgedragen aan het gesprek, breed in de samenleving. Wat me wel verbaasde, is dat mensen zo’n duidelijke mening over iets kunnen hebben waar ze niet bij betrokken zijn geweest. Dat is natuurlijk heel menselijk, maar zorgde er wel voor dat ik nu zelf voorzichtiger kijk naar onderwerpen die in de media voorbij komen.En ja, je hoopt toch stiekem dat de betrokken partijen eerlijk gaan zijn. Maar toen jullie [BOOS, red] verhaal gingen halen bij bijvoorbeeld Linde en John werd al vrij snel duidelijk dat dat niet vanzelfsprekend is. De betrokken partijen uit de tweede uitzending behandelen alles zakelijk, en niet menselijk. Dat was typerend en toch verbazingwekkend. Maar persoonlijk heeft het mij opgeleverd dat ik alles heb kunnen afsluiten. Het gaat nu goed met mij.

Rosa: Met mij gaat het nu ook heel goed. Het heeft me allemaal rust gebracht. Ik was heel lang bang dat mijn verhaal nooit serieus genomen zou worden of dat het niet erg genoeg was wat ik had meegemaakt, maar het bleek juist voor veel vrouwen een bevestiging dat een grensoverschrijdende gebeurtenis er niet altijd hetzelfde uit hoeft te zien. Iets wat natuurlijk heel veel zegt over hoe slachtoffers zich na zo’n gebeurtenis kunnen voelen. 

Rosa, jij hebt toentertijd aangifte gedaan tegen Ali B. Hoe staat dit er nu voor?

Rosa: Daar kan ik nu niks over zeggen. Maar wat je in de tussentijd gelukkig wel ziet, is dat mensen veel meer nadenken over hoe ze omgaan met anderen, en daar zit veel winst in. Grensoverschrijdend gedrag zal niet binnen een paar jaar weggaan, en ook niet nooit meer gebeuren. Maar als er ook maar een paar mensen geholpen zijn, een paar mensen die dit hierdoor niet overkomt - dan is dat voor mij al voldoende. Dat dit alles op zo’n grote schaal wordt besproken is fantastisch. De grootte van het probleem is zichtbaar. Ik heb het idee dat zoveel mensen voorheen zeiden: nee joh, dat bestaat niet. Of: ik ken niemand die dat doet, dat gebeurt hier niet. Nu zien ze: het gebeurt écht en hier moeten we iets mee.

Maryam: En het kan zijn dat je als slachtoffer eerst niet de behoefte hebt om over alles te praten. Er kunnen zelfs jaren overheen gaan. Maar als ik iets zou willen meegeven is dat het wel goed is om te overwegen je uit te spreken, omdat het uiteindelijk wel oplucht en helpt om het voor jezelf af te kunnen ronden. 

Rosa: En als zoiets jou is overkomen, weet dan dat het nooit jouw schuld is geweest. Als jij je niet goed hebt gevoeld, dan is dat wat jij hebt gevoeld. Ook als je dat je pas later realiseert, ook als er geen geweld bij is komen kijken en ook als je bang bent dat je niet duidelijk genoeg bent geweest. 

*De namen in dit artikel zijn gefingeerd. De geïnterviewden hebben aangegeven verder niet door de media te willen worden benaderd.

We kunnen ons voorstellen dat je zelf misschien met iemand wil praten over je eigen ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Neem dan gratis, vrijblijvend en anoniem contact op met:

- Slachtofferhulp Nederland (0900-0101, ma t/m vr van 08.00 tot 20.00 uur, of via de chat op www.slachtofferhulp.nl)

- Centrum Seksueel Geweld (0800-0188, 24/7 bereikbaar, of via de chat op www.centrumseksueelgeweld.nl)

- Mind Korrelatie (0900-1450, ma t/m vr van 09.00 tot 21.00 uur, of via de chat op www.mindkorrelatie.nl)

• Deel