Een nieuwe zedenwet: dit is wat er verandert

Vanaf 1 juli is er een nieuwe zedenwet van kracht, bedoeld om slachtoffers beter te beschermen. Er verandert een hoop, en wat dat betekent, zetten we hier voor je op een rijtje.

In de vorige wet was er alleen sprake van verkrachting als er dwang was toegepast. Een dader werd veroordeeld voor verkrachting als hij bijvoorbeeld geweld had gebruikt of de ander had bedreigd terwijl er duidelijke signalen waren dat de ander het niet wilde. Dus een slachtoffer moest bijvoorbeeld aantoonbaar hebben tegengestribbeld, of hard hebben gegild. 

Maar: in veel gevallen kán een slachtoffer helemaal niet tegenstribbelen. In 70 procent van de gevallen van verkrachting bevriest een slachtoffer. In de nieuwe wet staat dwang niet langer centraal, maar draait het om consent, oftewel: wederzijdse instemming. 

Alle vormen van seks zonder instemming worden strafbaar gesteld als verkrachting, ook als daar geen dwang aan te pas is gekomen. Met andere woorden: geen nee is niet zomaar ja. Voor slachtoffers is nu duidelijk in de wet vastgelegd dat het strafbaar is als iemand tegen jouw wil seks met je heeftof seksuele handelingen bij jou verricht. Oók als je bijvoorbeeld bevroor, en je je daardoor niet verzette. Of als je dronken was, of sliep.

Volgens de nieuwe Wet seksuele misdrijven is iemand strafbaar als de ander niet heeft ingestemd met de seks. 

Het Openbaar Ministerie hoeft voor verkrachting niet meer te bewijzen dat iemand werd gedwongen om seks te hebben. Het gaat nu om bewijs van het ontbreken van instemming. Het idee is dat het daardoor makkelijker wordt om aangifte te doen van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag, en dat politie en justitie meer ruimte hebben om tot veroordeling te komen in verkrachtingszaken.

Ook als de dader niet wist dat de ander niet wilde, maar wel had kunnen weten dat hij of zij niet instemde, is het strafbaar. Dan heet het geen opzetverkrachting, maar een schuldverkrachting. 

En nee, dat betekent niet dat nu iedere verdachte meteen de bak in draait. Het is nog steeds zo dat een verdachte onschuldig is tot het tegendeel is bewezen. Bewijslast blijft lastig, omdat er in zedenzaken meestal geen getuigen zijn die kunnen verklaren dat er geen sprake was van consent. 

Nederland is overigens niet het enige land waarin er nu sprake is van een toestemmingsmodel. Zo is in onder andere België en Duitsland de wet al eerder aangepast. 

Is seksueel grensoverschrijdend gedrag met deze nieuwe wet verleden tijd? Nee. Maar het is wel een grote stap dat het nu wettelijk verankerd is dat jouw lichaam van jou is.

Heb je te maken gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag en wil je er met iemand over praten? Neem gratis, vrijblijvend en anoniem contact op met:

- Slachtofferhulp Nederland (0900-0101, maandag t/m vrijdag van 08.00 tot 20.00 uur, of via de chat op www.slachtofferhulp.nl)
- Centrum Seksueel Geweld (0800-0188, 24/7 bereikbaar, of via de chat op www.centrumseksueelgeweld.nl)
- Mind Korrelatie (0900-1450, maandag t/m vrijdag, van 09.00 tot 21.00 uur, of via de chat op www.mindkorrelatie.nl)

Met dank aan Martine Goeman van Amnesty International. 

• Deel