Het gevoel altijd maar alleen te zijn, niemand te hebben die je begrijpt. In het boek, Ik Ben Eleanor Oliphant, staat onder andere het thema eenzaamheid centraal. Eleanor is voor het grootste gedeelte van haar leven al alleen en voelde zich - zelfs toen er nog mensen om haar heen waren - onbewust eenzaam. Eenzaamheid wordt vaak geassocieerd met oudere mensen, maar er is steeds meer onderzoek waaruit blijkt dat ook steeds meer jongeren worstelen met eenzaamheid, net zoals Eleanor.

© Nadia El Makfi

Maar hoe kan dat? Hoe kunnen jongeren – die nog zo in de bloei van hun leven staan – zich zo eenzaam voelen? We spraken hierover met klinisch psycholoog Leslie Hodge, auteur van het boek Eenzaam Tussen Mensen, die zich specialiseert in deze thematiek. 

“Eenzaamheid discrimineert niet,” vertelt Hodge, “het komt in alle leeftijdsgroepen voor, jong en oud.” Hodge ziet het thema overal terug, niet alleen in haar praktijk, maar ook in het dagelijks leven. “Het is een normaal gevoel, het hoort er nu eenmaal bij. Het is zelfs goed dat je af en toe met eenzaamheid geconfronteerd wordt. Dan is het belangrijk dat je het eigenlijk kan zien als een signaal als honger of dorst. ‘Oh, ik voel me eenzaam, ik ga er mee aan de slag.’” 

Veel veranderingen 

Eleanor Oliphant voelt zich in het boek heel alleen. Zo lezen we: “Ik leefde. Ik was alleen. In het hele universum was er geen levend wezen dat zich eenzamer voelde dan ik.” Meer jonge mensen voelen zich zo. “Er zijn heel wat jongeren die zich eenzaam voelen, dus het is belangrijk dat ze weten dat ze niet de enige zijn. En om alleen dat al te weten, kan troostend zijn.” Er zit een taboe op eenzaamheid volgens Hodge, “Jongeren denken al snel dat ze raar zijn of een mislukking, maar dat is helemaal niet zo.” Want eenzaamheid gaat vaak gepaard met verandering en júist de leeftijdscategorie ‘jongeren’ maken zoveel veranderingen mee. “Je lichaam verandert, je bent op zoek naar wie je bent in deze wereld. En terwijl je daarmee bezig bent, beginnen en eindigen ook de eerste relaties, je eerste baan of koop je je eerste huis. Je moet zo opnieuw aansluiting vinden en dat kan voor eenzaamheid zorgen.” 

Oudere mensen ervaren vaak een ander soort eenzaamheid dan de jongere generaties. “Er zijn twee grote vormen van eenzaamheid: sociale eenzaamheid en emotionele eenzaamheid. Je voelt je geen onderdeel van de groep. Of je mist een goede vriend over het algemeen al.” vertelt de psycholoog. 

15 sigaretten per dag

Maar kan eenzaamheid gevaarlijk zijn? “Jazeker,” vertelt Hodge, “Als de eenzaamheid namelijk chronisch wordt – dus jaren aanhoudt – kan je gezondheid daarop achteruitgaan. De levensverwachting wordt dan lager en je kan zelfs last krijgen van hart- en vaatziekten. Het is te vergelijken met het roken van vijftien sigaretten per dag. Die eenzaamheid is dus niet enkel een gevoel en het is daarom belangrijk dat het behandeld wordt.” 

Wat kun je doen? 

“Je kan niet zomaar een paar vrienden kopen in de lokale supermarkt, zo makkelijk is het niet. Je moet investeren in zo’n proces en je kwetsbaar op durven stellen. Je begint bij het achterhalen waarom je eenzaam bent en gaat verder vanuit daar. Wat heb ik nodig? Zoek uit wat je wilt uit een relatie en ga daarmee aan de slag, in welke vorm dat zich ook uit. Misschien ga je op zoek naar nieuwe mensen of misschien ga je aan de slag met het uitdiepen van al een bestaande connectie.” Je moet het proces goed de tijd geven volgens Hodge, “Een goede vriendschap is niet van de een op de andere dag daar, investeer en kom uit je comfortzone.”

Als buitenstaander kan het lastig zijn om tekenen van eenzaamheid bij een vriend of vriendin te zien. In het boek lijkt Raymond deze bij Eleanor te herkennen en daar iets mee te doen. “Als je iemand ziet die zich afzondert of niet echt meedoet, betrek deze persoon dan bij de groep. Verlaag de drempel. Neem deze vriend of vriendin op sleeptouw totdat je merkt dat ze zelf ook alleen ergens op afstappen en zelf de connecties opbouwen.” 

Praten is belangrijk

Leslie Hodge geeft aan: “Leer te groeien van de eenzame, pijnlijke momenten en praat erover. Je bent zeker niet de enige en het ligt niet aan jou. Het ligt aan de omstandigheden waardoor je nu alleen op jezelf in de grote stad zit waar je niemand kent, of een baan hebt waar weinig contact is. Het is ontdekken en daardoor zit jij nu even in deze situatie. Praat erover, want dat kan alleen al een opening zijn om verbinding aan te gaan met anderen.” 

Om dit te promoten wordt de Week tegen Eenzaamheid georganiseerd. Ook wordt er op sociale media flink geprobeerd de eenzaamheid onder jongeren bespreekbaar te maken. Zo sloegen Snapchat en Join Us de handen ineen om een video, filter en stickers te maken waarmee je vrienden die er even doorheen zitten kunt laten zien dat ze niet alleen zijn.

Uiteindelijk lijkt ook alles voor Eleanor beter te gaan, juist omdat ze over haar problemen gaat praten. Uit het einde van het boek: “‘Maar waar het om gaat is dat het goed met me gaat, in alle opzichten. Goed,’ herhaalde ik, met nadruk op dat woord omdat het eindelijk waar was.”