Op 10 augustus 2020 vindt op de Scheveningse Pier een vechtpartij plaats. Honderden mensen zien hoe twee groepen met enkele drillrappers uit Amsterdam en Rotterdam de confrontatie met elkaar aangaan. Deze aanvaring leidt zelfs tot een steekpartij. De 19-jarige Cennethson (Chuchu) Janga overlijdt. De schokkende beelden worden live gestreamd op social media. De media duiken er direct bovenop. Ineens kent iedereen het woord “drillrap.” Maar wat is een drillrap nou eigenlijk? Ismail Ilgün onderzoekt dit fenomeen in de tweedelige documentaireserie Project Ismail: drillrap.

Ontstaan drillrap

Drillrap is een subgenre van hiphop. Volgens hiphopacademicus Kim Dankoor van de Universiteit van Utrecht ontstond drillrap door een combinatie van: armoede, straatgeweld en ruzie tussen gangs in Chicago. Zij vertelt: “Vanwege het hoge aantal moorden dat in Chicago plaatsvindt, wordt Chicago ook wel ‘Chiraq’ genoemd; een mix van Irak en Chicago. Dus je kan je wel voorstellen hoe heftig het geweld in die wijken kan zijn. En drillrappers rapten daarover.” Eigenlijk was gangstamuziek, de muziekstijl die hiervoor het grootst was, niet meer gewelddadig genoeg voor de nieuwe situatie in Chicago. Er vond een verschuiving van een muziekstijl plaats; geweld werd niet alleen meer bezongen, maar er werd nu ook mee gedreigd. 

‘Drill’ staat dan ook voor het doorboren met kogels, oftewel; het geluid van automatische wapens klinkt. In drillraps zijn vaak samples te horen van schietgeluiden en sirenes. In de clips worden schiet- en steekgebaren gemaakt en wordt gezwaaid met messen en pistolen. De muziek is monotoon en kenmerkt zich door trage beats (60/70 bmp). In drillrap wordt een rivaliserende groep bedreigd, deze groepen worden vaak vernoemd naar de postcodes van de gehuisveste groep. De ruzies tussen de groepen worden ‘beefs’ genoemd. Voor buitenstaanders is het tasten in het duister. Niet alleen zijn de teksten moeilijk te begrijpen; de rappers zijn vaak onherkenbaar door maskers of bivakmutsen en zij rappen onder een alias.

De in 2010 doodgeschoten rapper Pac Man uit Chicago’s Dro City wordt gezien als de stichter van drill vanwege zijn nummer Dro Style. Het subgenre van rap was eerst vooral bekend in de buurten waar de muziek werd gemaakt, vervolgens werd deze muziek verspreid op feestjes, social media en op school. De stijl nam een vogelvlucht toen Kayne West in 2013 een nummer van Chicago’s Chief Keef remixte. Zo werd de muziekstijl ook erg populair in Brixton, een buurt in Londen met lage sociaal-economische kansen. Aangezien er in de UK minder pistolen voor handen zijn, werden in de clips uit de UK vooral messen getoond. In 2016 kwam de stroming, vanuit de UK, in Nederland terecht. 

In Nederland was de muziek eerst ook alleen voor ‘de kenners’. Maar deze stijl vindt meer en meer bekendheid onder de jongeren; sommige nummers worden miljoenen keren gestreamd op Youtube & Spotify. 24 uit Rotterdam heeft inmiddels ook getekend bij platenlabel Top Notch. 

(A)sociale media in beefs

In Nederland zijn er, net als in de VS en in de UK, ook spanningen tussen drillgroepen uit verschillende steden en buurten. In Ismail’s zoektocht wordt hem duidelijk dat ruzies tussen verschillende steden en postcodes van alle tijden zijn. Hier is niet alleen in de rapwereld sprake van, maar je ziet dit ook terug bij hooligans of bij knokpartijen op plaatselijke kermissen. Hiphopfan en criminoloog Robby Roks van de Erasmus Universiteit te Rotterdam doet verkennend onderzoek naar drillrap in Nederland in opdracht van de Gemeente Rotterdam. Eerder liep hij voor onderzoek jaren mee met ‘gangleden’ van de Haagse Crips. Hij wijst op de rol van social media in de huidige beefs. “De block is niet meer alleen fysiek. De straat is nu ook digitaal. Social media platforms laten zien wat er op straat gebeurt. Je ziet online niet alleen wat er in de buurt gebeurt, maar je krijgt ook reacties van buitenaf.”

Deze beefs spelen zich, net als Netflix, af in je wijk.

Muziek is volgens Roks dan ook niet de katalysator van het geweld. “Het gaat meer om wat er gebeurt op social media; het gaat om de beledigingen, het exposen, het bedreigen. Deze beefs spelen zich, net als Netflix, af in je wijk. Het is voor jongeren leuk om naar te kijken.” Zo volgen jongeren de beefs via social media platforms zoals Youtube, Snapchat en Instagram. Op deze platforms worden punten uitgedeeld aan drillrapgroepen als zij bepaalde acties hebben uitgevoerd. Je kunt hierbij denken aan: iemand steken, op een politieauto staan of ‘naar iemands buurt gaan’. Vervolgens ontstaat er een soort ranking van de groepen.

Actie, reactie

Die reacties doen iets met het brein van jongeren, weet ook puberexpert Marina van der Wal. “Als jongeren een reactie krijgen op social media wordt dopamine aangemaakt. Het maakt daarbij niet zozeer uit wat voor reactie je krijgt, als het er maar een is.” Die reacties kunnen, volgens Van der Wal, veel impact hebben op de gesteldheid van jongeren. “Woorden kunnen ongelooflijk kwetsen. Op het moment dat iemand steeds tegen jou zegt dat je een sukkel bent, zie je dat het brein gewoon pijnsignalen afgeeft. Dat zijn dezelfde soort pijnsignalen die ontstaan in het brein, wanneer je geslagen zou worden.” In veel beefs worden ook familieleden van de jongeren beledigd. “Dan doe je een appèl op de loyaliteit van mensen. Zelfs als je met je ouders gebroken hebt, heb je nog steeds die bloedband. Dan wordt dat dus niet alleen over je vader, je moeder of over welk familielid dan ook gezegd, maar dan wordt het ook over jou gezegd.” En daar loopt het dan weleens mis. “Op een gegeven moment moet je daar een antwoord op geven. Als je geen woorden meer kunt vinden, dan worden het daden.”

Als je geen woorden meer kunt vinden, dan worden het daden

Dat weet ook misdaadjournalist Paul Vugts van Het Parool: “De drillrappers zijn jong en hebben vaak nog jongere fans die opkijken tegen die jongens. Als drillgroep moet je natuurlijk - om serieus genomen te worden - drillrappers uit het andere deel van de stad of uit een andere stad bedreigen en dissen. Je kunt niet eindeloos blijven dreigen en nooit iets doen. Dus je moet ook naar hun hood gaan en laten zien dat je daar durft te komen. Daar komen die clashes vandaan.”

Project Ismail: drillrap