Dit is waarom haatinfluencers zo populair zijn: het algoritme voedt zich met (haat) reacties
- 4 minuten leestijd
Instagram is al lang niet meer de plek voor alleen maar lieve kattenplaatjes en mooie plaatjes van influencers. De afgelopen jaren zijn steeds meer accounts groot geworden die zich mengen in het publieke debat. Een voorbeeld is opiniemaker Youness Ouaali.
De influencer komt opvallend vaak negatief in het nieuws. In zijn berichten heeft hij het vooral gemunt op vrouwen met een islamitische achtergrond. Maar ook roept hij op tot geweld tegen de politie en wordt veroordeeld voor seks met een minderjarige.
Met onderzoeksjournalist Charisa Chotoe duiken we in het dossier van de ‘haatinfluencers’. Waar zit de grens tussen maatschappikritiek en het verspreiden van desinformatie en haat?
Haatvlogger: het algoritme voedt zich met (haat) reacties
Gemunt op jonge vrouwen met een islamitische achtergrond
Ouaali lijkt het vooral gemunt te hebben op vrouwen met een islamitische achtergrond. Zo post hij een foto van een islamitisch meisje die demonstreert op de Black Live Matters demonstratie. Zij werd ‘aangegeven’ door een volger van Ouaali. Haar misdrijf? Zij zou protesteren voor de verkeerde zaak. “Eerst dacht ik bij mezelf dit is geen big deal’, vertelt het slachtoffer. Maar later volgden dreigementen uit de achterban van de influencer.
Ik werd bedreigd met dingen zoals: ‘als ik je op straat zie, dan verkracht ik jou. Ik ben nog niet klaar met jou’. Dit komt van mensen die ik totaal niet kenSlachtoffer 'exposing'
"Mensen gingen ook zomaar informatie verspreiden over mij wat helemaal niet klopte en ook mijn familie bedreigen. En dan sta je daar zo van: ‘wat gebeurd hier?”
Waarom plaatst Ouaali die kwetsende berichten over jonge meiden? De vermeende opiniemaker beroept zich op zijn recht op vrije meningsuiting. Ouaali: “Ik weet niet of ik dat mag zeggen, sorry, maar het komt erop neer dat ze hoerengedrag vertonen (…) hun gedrag heeft invloed op andere jonge meiden".
Volgens Kirsten Jassies moeten we deze influencers met zo’n grote achterban veel serieuzer gaan nemen. Kortom, waar er voor opiniemakers in de reguliere media regels zijn, is het op Instagram nog een Wild Westen.
Verantwoordelijkheid van de influencer
Ouaali stelt dat hij niets strafbaars doet maar is dit wel zo? Volgens media-advocaat Olaf Trojan zien we twee zaken: aan de ene kant is het van belang hoe openbaar een account is, en daardoor de uitingen van de influencer in de openbaarheid gebeuren. Aan de andere kant is het belangrijk wie precies oproept tot een strafbaar feit.
Door zelf een comment over te geven, geef je een voorzet die andere weer inkoppen. Daar begint het strafrechtelijk interessant te worden, want daar wordt het opruien of aanzetten tot geweldMedia-advocaat Olaf Trojan
Het is niet verboden om de controverse op te zoeken. Trojan: “Maar als je ziet dat je platform stelselmatig wordt misbruikt voor het feitelijk plegen van misdrijven, zoals bijvoorbeeld bedreigingen. Dan heb je ook een eigen verantwoordelijkheid”, bijvoorbeeld als de influencer zelf ook weer reageert: “Door zelf een comment over te geven, geef je een voorzet die andere weer inkoppen. Daar begint het strafrechtelijk interessant te worden, want daar wordt het opruien of aanzetten tot geweld” De media-advocaat benadrukt dat dit soort influencers op deze manier ook olie op het vuur gooien. “Dat maakt het wat mij betreft extra kwalijk.”
Onderzoeksjournalist Chotoe concludeert: "Ouaali stookt niet alleen het vuur op door posts van meiden uit hun context te halen maar verdraait ook het nieuws, waardoor hij ontzettend veel misinformatie verspreidt, vooral onder jonge mensen. Dat zijn er honderdduizenden"
Research: Charisa Chotoe & Gabriella Adèr
Tekst: Sakina Elkayouhi