In haar puberteit worstelde Irene (31) met een eetstoornis. Tijdens haar behandeltraject kreeg ze een doorverwijzing en werd de diagnose ADD vastgesteld.

En dat de voorgeschreven medicatie voor ADHD een geremde eetlust als mogelijke bijwerking zou kunnen hebben, zag ze destijds als een groot voordeel.

In die tijd was Irene een jaar of zestien of zeventien. “Op dat moment had ik iets van: ‘Nou, het zal wel.’ Ik zat nog midden in die eetstoornis en was nog niet toe aan een nieuwe ADD-behandeling. Ik hoorde wel dat je van de bijwerkingen van de ADHD-medicatie misschien af zou vallen, dus ik dacht: ‘Ja geef maar, dat wil ik wel heel graag’. Uiteraard totaal om de verkeerde beweegredenen. Ik had anorexia en nog geen motivatie voor herstel gevonden, dus de wens om af te vallen was heel destructief. Dat is ook niet waar de medicatie voor bedoeld is.”

Middelbare school

Irene ontwikkelde haar eetstoornis op de middelbare school. Het begon met de diagnose anorexia nervosa (een angst om te eten en dwangmatig bezig zijn met afvallen). Maar daarna sloeg haar eetstoornis juist over in eetbuien: boulimia nervosa (een eetstoornis met eetbuien en het compenseren daarvan), dus. In die fase van haar leven was Irene nauwelijks bezig met haar ADD-diagnose: “Ik heb een traject doorlopen, maar niet echt op een manier dat ik daar (met de diagnose ADD, red.) op een constructieve manier mee bezig ben geweest. Daarvoor was ik nog te ziek door mijn eetstoornis.”

Irene is niet de enige die zowel een ADHD-diagnose heeft, als een eetstoornis. Hoewel er nog veel onbekend is over het verband tussen ADHD en een eetstoornis, is de overlap opvallend: 20 procent van de kinderen met ADHD ontwikkelt ook eetstoornissen (Psymag, 2022). De controle die iemand met ADHD kan missen, vindt diegene bijvoorbeeld terug in de grip op eten, of juist niet eten.

“Veel mensen met ADHD zijn bewust of onbewust op zoek naar dopamine shotjes. Een eetbui is ook één hele grote dopamineshot.”

Dit is hoe de eetbuien voor Irene werkten: "Mijn eetstoornis kwam niet enkel door mijn ADD, maar het had wel invloed op elkaar. Wanneer je AD(H)D hebt, heb je simpelgezegd een tekort aan dopamine. Dat kan invloed hebben op je concentratie, motivatie, impulsiviteit, prikkelverwerking en stemming. Dat kan je al met al (emotioneel) wat instabieler maken, maar ook ben je daardoor bewust of onbewust op zoek naar dopamine-shots om dat tekort als het ware te compenseren. Een eetbui kan verdovend werken wanneer je veel angsten en emoties ervaart, maar is ook een enorme dopamine-shot. Al ben ik hier eigenlijk pas na het herstellen van mijn eetstoornis echt achter gekomen."

Pas een paar jaar later, toen Irene bewust met het herstel van haar eetstoornis bezig was en meer op haar eigen benen ging staan, liep ze tegen best wat dingen aan. Haar symptomen van ADD kwamen sterker naar boven. Irene had moeite met het houden van overzicht, emotieverwerking en overprikkeling. Daarom besloot ze haar ‘oude’ ADD-diagnose op eigen initiatief te gaan onderzoeken.

“Ik kon me soms wel dom of raar voelen.”

Achteraf gezien vallen nu heel veel dingen op zijn plek. Irene geeft aan dat haar eetstoornis ook is ontwikkeld door een laag zelfbeeld en onzekerheid, en ziet een link met haar ADD. Op de middelbare school had ze veel moeite met het vinden van haar weg: “Dat heeft me best onzeker gemaakt. Leren uit boeken was echt een drama. Mijn ouders hebben me letterlijk moeten voorlezen uit mijn schoolboeken. Misschien had dit ook wel te maken met het feit dat een ADHD-brein echt anders geprikkeld moet worden om gemotiveerd te raken. Je staat of ‘aan’ of ‘uit’. Omdat mijn hoofd vaak zo vol zit, kan ik soms ongeïnteresseerd of wat trager overkomen, terwijl wanneer ik ‘aan’ sta, ik juist door mensen heen praat en van de hak op de tak spring. Hierdoor kon ik me soms wel dom of raar voelen. Daarnaast heb ik altijd het gevoel gehad dat ik te gevoelig ben en overdreven ups en downs ervaar. Pas sinds kort besef ik dat emotieverwerking ook echt anders is bij ADD. En ook dat het niet goed of slecht is, maar een gegeven waar je mee moet leren werken.”

ADD kan een groot effect hebben op iemands leven

Die periode heeft véél invloed gehad op haar zelfbeeld en zelfvertrouwen. “Ik denk dat heel veel mensen met ADD of ADHD gewoon best onzeker worden en last hebben van hun zelfbeeld, omdat ze het gevoel hebben: “Waarom lukken dingen bij mij niet zoals het bij anderen lukt?’” Volgens Irene kan dit een heel groot effect hebben op iemands leven. 

Tekst gaat verder onder afbeelding.

“Als jouw brein op de juiste manier wordt geprikkeld, zal je versteld staan van wat je allemaal kan bereiken. Dan is het echt een superpower.”

“Maar laten we niet vergeten dat AD(H)D ook heel erg tof en leuk kan zijn. Het maakt een mens ook heel spontaan, creatief, sociaal, empathisch en enthousiast. Als jouw brein op de juiste manier wordt geprikkeld, zal je versteld staan van wat je allemaal kan bereiken. Dan is het echt een superpower.” Irene is ook heel creatief, vindt het heerlijk om nieuwe dingen te proberen, te schrijven, schilderen en op haar basgitaar te spelen, maar ook daarin ervaart ze dat ze op een bepaalde manier moet worden geprikkeld. “Ik speel basgitaar in een band, maar als ik niet in een band zou spelen, zou ik niet zelf basgitaar studeren ofzo. Het sociale aspect van in een band spelen en eigenlijk door elkaar geïnspireerd en geprikkeld raken, zorgt ervoor dat ik ‘aan’ kom te staan en daar geniet ik echt intens van.”

En als je je afvraagt of de medicatie voor ADD Irene hielp tegen de eetbuien? Nee, integendeel: ze kreeg op de momenten dat de medicatie uitwerkte extra veel honger. “Je krijgt gewoon die rebound als het uitwerkt. Wat eetstoornissen betreft bestaat er helaas geen pilletje waarmee je even kan herstellen. Het is belangrijk om hulp te zoeken en aan jezelf te werken.”

Gestopt met medicatie

Irene gebruikt op dit moment geen medicatie voor haar ADD. Ze geeft daarvoor de volgende redenen: “Ik denk dat ik werk heb gevonden wat goed bij me past en wat ik zelf kan inrichten. (...) En toch een stuk begrip voor mezelf. Zelfacceptatie: inzicht krijgen in mijn ADHD, mijn krachten en valkuilen leren kennen, wat meer begrip voor mezelf leren opbrengen, niet te hard oordelen als iets niet lukt zoals je had gehoopt of als je even uit de bocht vliegt en mijn leven beter inrichten op een manier die bij mij past. Ik denk dat dat het allerbelangrijkste is geweest voor mij.”

Tekst gaat verder onder afbeelding.

Daarnaast houdt Irene zich vast aan rust, regelmaat en goed voor je lijf en hoofd zorgen. Ze wil niet uitsluiten dat ze in de toekomst ooit weer (voor even) medicatie gaat gebruiken, maar voor nu heeft ze het niet nodig. Ze heeft zichzelf beter leren begrijpen en heeft omarmt wie ze is. “Wie goed voor zichzelf zorgt, met aandacht, en wie zichzelf goed leert kennen en daarop inspeelt, zal zien hoe veel voordelen aan ADHD zitten.”

In de documentaireserie ‘Moordpillen?’ gaat Dionne Slagter in gesprek met radio-dj Giel Beelen, die ook is gestopt met zijn medicatie. Jaren geleden kreeg hij de diagnose ADD. Ook Giel geeft aan nu geen medicatie te gebruiken en heeft ook – net als Irene – een manier gevonden om met ADD om te gaan.

Ervaar je zelf een eetstoornis of eetprobleem, of herken je het bij iemand anders? Proud2Bme is de oudste en grootste Nederlandstalige ehealth-community. Hier staat een team van ervaringsdeskundigen, psychologen en diëtisten gespecialiseerd in eetstoornissen en aanverwante psychische problematiek dagelijks voor je klaar op het forum en in de chats voor iedereen die met deze problemen te maken heeft. 

Ook Stichting MIND biedt informatie over eetstoornissen van het platform voor psychische gezondheid. Wil je laagdrempelige of specialistische hulp? Ga naar First EET Kit. Verder kan de huisarts psychische hulp bieden of een doorverwijzing geven.

Kijk de driedelige serie ‘Moordpillen?’ nu (terug) op NPO Start.