Het wordt ook wel het witte goud genoemd: stierensperma. Nederland is hier de derde grootste exporteur van de wereld van. Het goedje wordt gebruikt om koeien speciaal te fokkenvoor melk en vlees. Zoals de dikbil: een koe met een gigantisch achterwerk. 

De plofkip onder de koeien

Dikbillen worden gefokt op een genetische afwijking die zorgt dat de spiergroei niet wordt afgeremd. Hierdoor geven zij gemiddeld 200 kilo meer vlees dan een ‘normale’ koe, met meer spier en minder vet. Dat is goed voor een extra mals biefstukje, maar niet per se goed voor de koe. Een soort plofkip onder de koeien dus.

“Het heeft zeker nadelen voor het dier,” zegt Erwin Vermeulen, adviseur bij dierenrechtenorganisatie AnimalRights. “De kalfjes van een dikbil zijn nu zo groot, dat ze niet meer natuurlijk geboren kunnen worden.”

Tussen de 80 en 90 procent van de bevallingen gaan daarom met een keizersnee. Daarnaast heeft 1 op de 10 kalfjes heeft door het dikbilgen last van afwijkingen, zoalshart- en ademhalingsproblemen, volgens Wageningen University & Research (WUR).

'Kalfje te groot om natuurlijk te bevallen’

Een keizersnee geeft langer pijn na de geboortevan het kalfje en meer kans op ontstekingen en bloedingen, volgens een ander rapport van de WUR uit 2011. Misschien denk je nu: een keizersnee gebeurt ook bij mensen, is dat nou echt zo erg? Erwin: “Als het professioneel gedaan wordt, is er natuurlijk niet zoveel aan de hand.”Maar, zegt de dierenrechtenadviseur: “Bij mensen doen we het alleen als er een medische noodzaak voor is. Bij runderen is het een standaardpraktijk geworden."

Daarnaast neemt het risico op complicaties na de geboorte toe naarmate een dier meerdere keizersnedes krijgt. “En anders dan bij mensen, worden runderen in principe na de geboorte meteen weer zwanger worden gemaakt”, zegt Erwin. “Dan kan je er bijna een rits inzetten.”

2.000 kalfjes uit 1 keer klaarkomen

Zwanger maken kan door ‘het witte goud’ waar we het eerder over hadden: stierensperma. Dit wordt opgevangen in een soort nepkoe en in rietjes gegoten. Daarmee kan een goe worden geïnsemineerd. Elk stierenrietje bevat 0,25 milliliter verdund sperma.

“Een stier kan met één keer klaarkomen wel 2.000 kalfjes voortbrengen,” zegt Erwin. De handel in stierenrietjes is voor Nederland een miljoenenbusiness. “De koe zoals we die kennen, wit met zwarte vlekken, zie je overal ter wereld. Deze soort komt voor een groot deel uit Nederland en Vlaanderen.”

‘Stier kan heup breken tijdens de seks’

Koeien op deze manier bezwangeren is dus heel efficiënt, vertelt Henk de Bruijn van inseminatiebedrijf HB KI. In aflevering twee van NPO3 programma ‘Vlees smakelijk’ leert hij influencers Kelly Mexy en Divaio hoe zij een dikbil moeten insemineren. Ze oefenen eerst op een baarmoeder die recht uit het slachthuis komt.

“Kunstmatig insemineren, zoals dat heet, is ook veiliger”, vertelt Henk. Een koe weegt zo’n 500 kilo: ongeveer het gewicht van een personenauto. Een stier kan dubbel zo zwaar zijn, al helemaal als die extra gespierd is.

“Een stier kan heel lomp zijn als hij een koe dekt, hij kan zijn eigen heup of die van de koe zelfs breken.” Daarnaast zijn stieren potentieel levensgevaarlijk voor de boer zelf: per jaar vallen er gemiddeld 2 tot 3 doden op boerderijen door een stieraanval.

‘Insemineren van koeien is seksueel geweld’

Toch is Erwin van Animal Rights minder over stierenrietjes te spreken: "Het dier wordt zwanger gemaakt zonder daar een keus in te hebben. Wij zien het daarom als een vorm van seksueel geweld.”

Bij het argument dat stieren voor de koe gevaarlijk zijn, zet Erwin zijn vraagtekens. “Vleesstieren zijn zo zwaar omdat ze gefokt worden op veel spiermassa. Je ziet dat ook bij kalkoenen: die zijn door fokken zoveel zwaarder dan het vrouwtje dat natuurlijke voortplanting fysiek gewoon niet eens meer kan.”

Dikbil in sommige landen verboden

Als een dikbil zwanger is, kan het kalfje dus bijna alleen ter wereld komen met een keizersnee. Hierdoor is fokken op dikbillen verboden in Zwitserland en Zweden. En in Nederland is het vlees van dikbillen uitgesloten van een Beter Leven-sticker. De veehouderijen willen het wel beter doen: het doel is om minstens de helft van de dikbilbevallingen natuurlijk te laten zijn in 2035.

Volgens Erwin begint er al een voorzichtige kentering in keizersnedes te komen: “Ze kruisen met net andere stieren, waardoor je bijvoorbeeld koeien met een breder bekken krijgt. Die kunnen wel een dikbilkalf baren.”

Er wordt dan dus als het ware gefokt op minder dierenleed. En dat gebeurt vaker. “Een van de belangrijkste fokdoelen nu is hoornloze koeien, zodat ze elkaar geen pijn kunnen doen. Nu worden hoorns er bij jonge kalfjes er nog afgebrand.” Uiteindelijk is het beter voor dierenwelzijn als dit niet meer hoeft. Maar, zegt Erwin, dan blijf je aan de gang: “De hoorns waren geen probleem totdat koeien dicht op elkaar moesten staan, net als een keizersnee door te dikke kalfjes. Je moet je afvragen of je niet een probleem aan het oplossen bent wat je zelf gecreëerd hebt.”