De coronacrisis is niet de enige crisis waar we mee te maken hebben. Een nieuw dieptepunt is de enorme stroom aan fake news, in de politiek, onder burgers maar vooral op sociale media.

The infodemic

Je kent het vast wel: je oma, neef of een ander familielid stuurt je een appje met een overduidelijk bewerkt nieuwsbericht met een NOS-logo erop. De lettertypes verschillen, de afbeelding zit vol met pixels en de foto is niet scherp. Zulke fakeberichten komen steeds vaker voor. Niet alleen in appjes, maar ook in video’s op social media. Tijdens de coronapandemie is de hoeveelheid misinformatie enorm toegenomen, ook wel infodemic genoemd.

Een infodemic is een overvloed aan valse- of misleidende informatie tijdens een ziekte-uitbraak. Het veroorzaakt verwarring onder de bevolking, waardoor de gezondheid geschaad kan worden. Ook veroorzaakt het  een toenemend wantrouwen richting gezondheidsautoriteiten.

Het veroorzaakt verwarring en risicovol gedrag onder burgers waarbij de gezondheid geschaad kan worden

Een infodemic kan virusuitbraken verergeren of verlengen. Dit gebeurt wanneer mensen niet zeker weten wat ze moeten doen om hun gezondheid en die van de omgeving te beschermen. Met de toenemende digitalisering kan deze misinformatie zich sneller verspreiden en worden de gevaren steeds groter. 

Trump, corona en fake news

De term ‘fake news’ bestaat al eeuwen, maar deed opnieuw zijn intrede tijdens het presidentschap van Donald Trump. De voormalige president beweerde dat de Amerikaanse media regelmatig nepnieuws verspreidde. Trump viel journalisten aan en beschouwde ze als de "vijand van het volk". Sindsdien is de term 'fake news' opgenomen in de vocabulaire van rechtse en populistische politici. 

Sinds de coronapandemie is fake news naar een nieuw niveau getild. Van het innemen van paardenontwormers, tot 5G complotten: allemaal dankzij de verspreiding van fake news. Verschillende sociale media hebben een vuist gemaakt tegen deze nieuwsstromen. Onder andere Facebook, Instagram en Twitter labelen artikelen en posts als ze onwaarheden bevatten.

© ANP

Protest tegen de NOS

Niet alles is tiptop op TikTok

Een social media-gigant die in tegenstelling tot andere social media platformen weinig doet tegen fake news, is TikTok. Ondanks een eerder statement waarin beweerd wordt dat ze er daadwerkelijk mee aan de slag gaan.

De app is het afgelopen jaar enorm gegroeid en passeerde afgelopen week de 1 miljard gebruikers. TikTok is vooral bekend om zijn verscheidenheid in content: van kookvideo’s, life-hacks tot dansfilmpjes met een vine-achtige vibe. Maar helaas komen ook minder amusante dingen aan de orde. Zo is de chinese webgigant een broedplaats voor nepnieuws. Steeds vaker worden hoaxes, conspiracy’s en anti-corona sentimenten gedeeld op TikTok. 

De gebruikers zijn relatief jong: het is een app die vooral groot is onder 6 tot 14 jarige, en het is ook in toenemende mate populair onder twintigers. Het is daarom ontzettend belangrijk dat TikTok stappen onderneemt tegen het verspreiden van fake news, want een grote hoeveelheid jongeren haalt hun nieuws van dit platform. Soapbox is zo'n kanaal op TikTok dat misinformatie verspreid. Check de video hieronder.

Tekst: Youssra Oulad Messaoud

Research: Thomas Rueb