De provocerende manier waarop Paul Verhoeven hoofdrolspeler Isabelle Huppert in Elle laat omgaan met haar verkrachting, leverde in 2016 naast discussie ook veel lof en prijzen op, waaronder Golden Globes voor Beste Film en Beste Actrice. Zondag 23 mei zie je op NPO 3 waarom.

Een inbreker valt het huis van een vrouw binnen en verkracht haar. Je zou denken, of in ieder geval hopen, dat het slachtoffer naar de politie gaat, dat de agenten alles op alles zetten om de dader te vinden, dat de getraumatiseerde vrouw een goede dosis psychologische hulp krijgt en dat die vieze verkrachter net voor de aftiteling in de bak belandt en daar met een beetje geluk de bitch van z’n celgenoten wordt. Of het levert juist een over de top gewelddadige wraakactiefilm op waarin het slachtoffer op bloedige wijze afrekent met de dader en onderweg ook nog even ander mannelijk tuig supersadistisch onder handen neemt. Maar Elle, de sterke psychothriller vol zwarte humor en weirde familieperikelen van regisseur Paul Verhoeven (Basic Instinct, Zwartboek) neemt heel andere afslagen.

De kat, de sushi

We zien in de openingsscène hoe de Parijse Michèle (geweldig gespeeld door Isabelle Huppert) door een gemaskerde man wordt aangevallen in haar huis in het bijzijn van haar kat. Ze veegt na zijn vertrek de glasscherven op, neemt een bad en bestelt een portie sushi. Wanneer even later haar zoon langskomt en Michèle vraagt naar de plekken in haar gezicht, antwoordt ze droog dat ze van haar fiets gevallen is. Je denkt hier misschien nog: Misschien in shock?

'Verkracht, so what?'

Maar het wordt vreemder. Michèle, ook een succesvolle directeur van een videogamebedrijf, woont de volgende dag met haar personeel een demo bij. Ze beklaagt zich over een scène waarin een ork met z’n tentakels een vrouw penetreert omdat ze van mening is dat het niet ver genoeg gaat. Het WTF-gehalte wordt nóg groter wanneer ze vervolgens tijdens een diner met een stalen gezicht vertelt dat ze is verkracht en absoluut niet van plan is aangifte te doen. ‘Wat valt er te vertellen, het is toch voorbij?’ is haar kalme en droge reactie op haar verbijsterde vrienden. Het blijkt alleen nog niet voorbij, want de dader keert terug in haar leven. En wanneer Michèle vermoedt wie het is, zet ze op heel geraffineerde en verrassende wijze de jacht in op haar belager en begint ze een gevaarlijk kat-en-muis-spel.

Op het randje

Dat Elle naast vele lovende reacties ook enige discussie opriep zal je vast weinig verbazen. Michèles mega-stoïcijnse, berekende en kalme gedrag past niet helemaal in het ‘gebruikelijke plaatje’ van een verkrachtingsslachtoffer. Sterker nog; ze lijkt een vreemde, bijna seksuele, fascinatie te hebben voor haar belager. En (zwarte) humor en vermaak in een film over deze gruwelijke thematiek? Op z’n minst ongemakkelijk. De ingrediënten bij elkaar opgeteld neigt de gewaagde film van Verhoeven naar het ongeloofwaardige, en dat is het op sommige momenten ook. Toch kom je er gaandeweg achter dat er veel meer schuilt onder de oppervlakte van deze bikkelharde zakenvrouw. Hoe verder je komt in de film, en daarmee in Michèles traumatische jeugd, hoe meer de bizarre puzzelstukjes op hun plek vallen. En hoe meer je je kan voorstellen bij haar opmerkelijke gedrag.

Isabelle Huppert, wat een baas

Daarmee maakt de spanning van het eerste gedeelte steeds meer plaats voor psychologisch drama, familiedrama en karakterstudie van een getormenteerde hoofdpersoon. Maar wees niet bang dat je je daardoor verveelt. Hoofdrolspeelster Isabelle Huppert, zeg maar de Franse Meryl Streep, weet je met haar gelaagde, onbevreesde en prikkelende spel tot de allerlaatste seconde te intrigeren en je nieuwsgierig te maken naar elke volgende stap. Hoe verknipt die ook is.

Elle zie je zondag 23 mei om 22.35 uur op NPO 3. De film is vanaf dan ook zeven dagen gratis beschikbaar op NPO Start.

P.S. Check dit interessante interview met Isabelle Huppert waarin ze vertelt waarom ze haar Michèle beschouwt als een post-feministische held en waarom ze haar (in tegenstelling tot Hollywood-acteurs) dolgraag wilde spelen.

• Elle (2016)
• Cijfer: 8
• Drama, thriller, un petit peu humor
• Duur: 2h, 10min
• Regie: Paul Verhoeven
• Cast: Isabelle Huppert, Laurent Lafitte en Anne Consigny

• Deel