Het IFFR is volop gaande en naast alle internationale films zijn er ook pareltjes met acteurs van eigen bodem. Afgelopen zaterdag ging Luka in première, waarin de Nederlandse acteur Jonas Smulders een ambitieuze scherpschutter speelt.

Door: Gwyneth Sleutel

In Jessica Woodworth’s nieuwe film volgen we de jonge soldaat Luka die, gedreven door liefde voor zijn geboorteland en een tomeloze ambitie, eropuit trekt richting Fort Kairos. Het gebied zou bedreigd worden door een vijand, maar eenmaal daar aangekomen komt Luka erachter dat niemand de vijand ooit gezien heeft. En hij ontdekt meer eigenaardigheden: de militaire training die de andere soldaten volgen, blijkt te zijn verworden tot een reeks aan gekke rituelen met een straffensysteem, variërend van het opruimen van uitwerpselen tot de doodstraf middels uitdroging. Nederlandse acteur Jonas Smulders vertolkte de titelrol. Hoe hij het heeft ervaren om met Jessica Woodworth te werken en of hij iets van zichzelf herkent in het personage van Luka lees je hieronder.

Het was voor jou de eerste keer dat je samenwerkte met Jessica Woodworth. Hoe heb je dat ervaren? 
‘Jessica heeft een heel eigen manier van werken die ik heel inspirerend vind. Waar de meeste regisseurs met een castingdirector werken, selecteert Jessica haar eigen acteurs waar zij vervolgens een intensief repetitieproces mee ingaat. De repetitie bestaat grotendeels uit improvisatie oefeningen waarbij je als acteur echt even los wordt gemaakt en je wordt uitgenodigd even helemaal los te komen en te spelen wat er op dat moment in je opkomt. Ik had nog niet eerder op zo’n intense manier gerepeteerd. Bijzonder was ook dat wij voor het draaien met de andere acteurs zijn samengekomen op Sicilië, waar Luka gedraaid zou worden. Daar hebben we eigenlijk bijna niet gerepeteerd, maar die dagen stonden echt in het teken van elkaar beter leren kennen en vertrouwd raken met elkaar. Dat was heel fijn, omdat ik in de film ook een soort van broederschap moet voelen met de andere mannen. 

Heb je een voorbeeld van zo’n improvisatieoefening?
‘We moesten scenes spelen met een blinddoek op, zodat we echt alleen op ons gehoor konden vertrouwen. We werden zo als het ware gedwongen echt naar elkaar te luisteren en elkaars aanwezigheid te ‘voelen’. Daarnaast deden we heel veel dansoefeningen, waarbij we de scenes zonder tekst speelden. Het was een soort van onderzoek om de fysieke taal van onze verhaalwereld te ontdekken.’

Hebben jullie tijdens het draaien dan ook veel gebruik gemaakt van improvisatie?
‘Jazeker! Er was wel een script, maar de dialogen daarin dienen enkel als rode draad voor het verhaal. Door op de set zoveel te mogen improviseren word je als acteur ontzettend uitgedaagd en ik voelde de vrijheid om mijn karakter zelf verder in te vullen. De locatie waarop we draaiden was ook inspirerend. Zo draaiden we op een verlaten Dam die door de maffia was gebouwd in de jaren 70, maar nooit in gebruik is genomen. De hele constructie is van beton en het gerucht ging dat mensen ingemetseld waren in het beton. Het zouden mensen zijn die destijds vijanden waren van de maffia. Dat was hun manier om hun vijand weg te werken.’

Na het kijken van Luka had ik het gevoel een vergelijking te zien met George Orwells 1984. Zie jij gelijkenissen tussen het boek en de film?
Luka schetst een dystopisch wereldbeeld waarin bepaalde machtsstructuren dominant zijn. Het zijn structuren die niet voor iedereen zichtbaar zijn, maar die wel goed voelbaar zijn. Eenzelfde tendens zien we in 1984. Er is een soort van collectief gevoel van angst en controle, maar toch is niet helemaal te duiden vanuit welke hoek dat gevaar dreigt. Luka is voor mij een film die op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden. Iedereen zal er net een iets andere invulling aan geven. Dat vind ik er juist ook zo tof aan. Ik zou het jammer vinden om te zeggen waar de film voor mij écht over gaat, omdat ik graag wil dat de kijker de ruimte pakt om zelf verder na te denken over de film en de thema’s die zij aandraagt.

In Luka is er sprake van een onzichtbare dreiging, een vijand die niemand nog gezien heeft. Ervaar jij weleens het gevoel dat je aangevallen zou kunnen worden door een onzichtbare vijand?
Soms voel ik me weleens overweldigd door alles wat er vanuit de media op me afkomt. Als je ziet wat er her en der overal gebeurt, voelt het soms wel benauwend. Toch merk ik dat ik in zo’n veilige bubbel zit, dat ik soms niet echt ervaar hoe fragiel die bubbel eigenlijk is. 

Luka draait nu op het IFFR in Rotterdam. 

• Deel