‘Snelle seks of eeuwige liefde, iPhone of wilde natuur, Europees paspoort of Joegoslavische ziel?’ Take Me Somewhere Nice is een film over dit alles en meer. Wij spraken regisseur Ena Sendijarevic over haar stijlvolle speelfilmdebuut dat vrijdag op NPO 3 te zien is.

Ena (32) is een van Nederlands tofste en spraakmakende regisseurs. Ze maakte internationaal al grote indruk met haar korte films en ook haar nieuwste speelfilm viel in de smaak én prijzen. Take Me Somewhere Nice volgt de Nederlandse tiener Alma tijdens een snikhete zomer in Bosnië. In het geboorteland van haar ouders komt de jonge meid in allerlei vervreemdende situaties terecht die haar veel leren over de plek én over zichzelf. We spraken Ena ten tijde van de release over haar film, die je vrijdagavond 25 september kan zien op NPO 3 en NPO Start.

Je film wordt omschreven als een road movie. Zie je dat zelf ook zo?

Ik heb zeker wel gespeeld met dat genre en de film bevat ook coming-of-age-elementen. Alleen heb ik die genres een beetje uitgedaagd. In een coming-of-age komen de hoofdpersonen bijvoorbeeld altijd tot een ontdekking of besef. Maar Alma komt niet tot een punt waarop ze denkt: oh, nu snap ik hoe het zit. De film omarmt juist de complexiteit.

De complexiteit van het leven?

Ja, en dat is niet zo makkelijk in termen als ‘probleem’ en ‘oplossing’ te vatten. Het leven is één grote verwarrende tocht. In een coming-of-age-film eindigt het jonge personage vaak ‘sadder but wiser’ zoals ze dat noemen. Maar of Alma aan het einde van de film nou echt veel slimmer is? Nee, niet per se. Ze is wel door iets heen gegaan. Maar vraag je maar eens af: in hoeverre worden wij nou allemaal echt slimmer naarmate we ouder worden? Dat lijkt in sommige gevallen eerder andersom… Ik vind het wat dat betreft interessanter om op zoek te gaan naar waar het schuurt bij mensen. Ik eer liever antihelden, onuitstaanbare en vreemde personages die niet conformeren naar wat er van ze verwacht wordt. Daar verlang ik zelf ook naar, dichter bij mezelf staan in het dagelijks leven.

Vind je het lastig om dicht bij jezelf te blijven?

Het wordt in ieder geval steeds moeilijker. Er wordt meer van ons verwacht. Je moet als het ware een smiley als hoofd hebben. Maar ik denk dat we juist vaker moeten omarmen dat we niet altijd heppie de peppie zijn. Dat we allemaal onze strubbelingen hebben en onszelf er struikelend doorheen slepen. Dat mogen we vaker laten zien. Dat is niet lelijk, dat is juist mooi. Je hoofdpersonage doet in het geboorteland van haar ouders allerlei ontdekkingen, ook op seksueel gebied.

Is Take Me Somewhere Nice meer een film over culturele of seksuele identiteit?

Beide. Hoewel, bij nader inzien is het eigenlijk meer een film over seksuele identiteit. Alma is vooral bezig met liefde en mannen. Waar ze vandaan komt, en in hoeverre dat invloed heeft op de manier waartoe zij zich tot liefde verhoudt, is daar wel een onderdeel van. Ze is opgegroeid zonder vader en wordt nu geconfronteerd met mannen die interesse in haar hebben. De vraag is hoe ze daarmee omgaat.

Je komt zelf oorspronkelijk uit Bosnië; hoe autobiografisch is je film?

Alle personages in de film staan voor verschillende stemmen in mijn eigen hoofd die met elkaar in discussie zijn. De zangeres bijvoorbeeld, verbitterd over de liefde en mannen: herkenbaar. Tegelijk staat daar een heel open en naïeve Alma tegenover: ook herkenbaar! Ik heb veel verschillende en tegenstrijdige gedachten over thema’s als liefde, migratie en identiteit. En die worden door alle personages vertegenwoordigd.

Had je tijdens het maken van je speelfilmdebuut een bepaalde kijker in gedachten?

Hij is voor iedereen die speels en jong van geest is, en graag tegen conventies ingaat. Maar ik vind het ook belangrijk om met mijn film bepaalde groepen jonge vrouwen te vertegenwoordigen die ik tot nu toe weinig in films zie.

Over welke jonge vrouwen praat je dan?

Vrouwen die zoekende zijn in het leven, geen engel zijn, tegen zichzelf aanlopen, dingen doen die in tegenstrijd zijn met elkaar. En ook vrouwen die net als ik misschien een beetje in de war zijn over hun verschillende achtergronden, in de breedste zin van het woord.

Heeft het maken van deze film bij jezelf tot nieuwe inzichten geleid?

Ik vond mijn afkomst altijd een moeilijk te plaatsen iets. Ik wist niet wat ik ermee moest, of dat überhaupt nodig was. Maar je hebt als mens nou eenmaal een geschiedenis, alles komt ergens vandaan. En daar wilde ik iets mee doen. Nu de film af is, omarm ik het idee dat veel dingen gewoon naast elkaar kunnen bestaan; je hoeft niet te kiezen. Nederlands, Bosnisch, Europees… je kan het allemaal tegelijk zijn.

En het levert je ook nog eens veel lof, een IFFR Special Jury Award én ACID-selectie voor Cannes op!

Ja daar ben ik ontzettend blij mee. Met een verhaal over een Hollands meisje met een Bosnische achtergrond in die vernieuwende selecties terechtkomen, is heel bijzonder. Als Nederlandse inzending! Het zegt namelijk iets over het nieuwe Nederlanderschap en hoe dat begrip mede door dit soort erkenningen wordt opgerekt en erkend. Een mooie ontwikkeling.

Take Me Somewhere Nice zie je vrijdag 25 september om 22.05 uur op NPO 3. De film is daarna ook beschikbaar op NPO Start en NPO Plus. Meer zien van Ena Sendijarevic? Haar eindexamenfilm Fernweh staat op NPO Start! Ook kun je haar bijzondere korte film Import zien op Short of the Week.
(Foto Ena Sendijarevic: Imke Panhuijzen)

• Deel