Als je naar September 5 kijkt als nóg een film over wat er tijdens de Olympische Spelen in München gebeurde, zit je niet alleen fout, maar mis je ook het gelaagde commentaar op de media en bijbehorende ethische dilemma's.

Door: Loeke de Waal

September 5 is de dag dat de journalistiek voorgoed veranderde en dat zien we dus ook in de film. Live nieuws zou nooit meer hetzelfde zijn nadat tijdens de Olympische Zomerspelen van 1972 in München een team Israelische atleten werd gegijzeld. In de film volg je het Amerikaanse nieuwsteam dat tot dan toe slechts sportverslaggeving deed en nu live-verslag moet doen van een zwaar beladen incident voor bijna één miljard kijkers.

Geoff (Magaro) is een jonge, ambitieuze tv-maker die nog wat te bewijzen heeft en zijn hoofdredacteur, Roone (Sarsgaard), grijpt de kans aan om te laten zien waar zijn team van gemaakt is. In een race tegen de klok, de concurrent, tegenstrijdige geruchten en de wereldpolitiek die op z’n kop staat, hebben ze het wel over mensenlevens.

Framing, framing, framing!

En dat schuurt natuurlijk extra in de huidige context van Israël en Palestina. Maar deze film gaat vooral over de framing in de nieuwsruimte en - zo weten we inmiddels maar al te goed - die is alles. Zo is de eerste indicatie dat dit team niet opgewassen is tegen de politieke tsunami die ze moeten verslaan, de discussie die wordt gevoerd hoe de gijzelnemers te noemen. Ze raadplegen een correspondent in het Midden Oosten die ze waarschuwt voor het gebruik van het woord ‘terrorist’, maar zonder twee keer te knipperen besluit de hoofdredacteur daar toch gewoon voor te gaan. En kiezen ze ook even lekker voor het meest sensationele beeld van een gemaskerde gijzelnemer voor de opener.

De echte Geoffrey Mason werd een rijke bron van informatie voor de film. De makers vroegen hem het hemd van het lijf over die bewuste dag, hij las het script, gaf op- en aanmerkingen en ging eindeloos met de makers in gesprek. Misschien een soort verlossing om het verhaal nu, met grote vraagtekens erboven, na te kunnen vertellen. Want in de 20 jaar na de 22 uur durende marathonsessie worstelde Mason met alcoholisme en de emotionele tol van wat er was gebeurd en de verantwoordelijkheid die ze moesten dragen. Ja, zijn carrière ontplofte, maar zijn persoonlijke leven implodeerde.

De geschiedenis herhaalt zich

En dat is precies waar de film je over na wil laten denken. Die ratrace van de 24-urige nieuwscyclus is ons inmiddels allemaal bekend, maar in de jaren ‘70 was dat nog helemaal niet zo aan de orde. Zij waren het enige Amerikaanse live team in Duitsland. En wanneer Geoff blijft checken of ze andere nieuwszenders voor blijven, weet je dat de motivatie om het ‘persoonlijke verhaal’ en de namen achter de slachtoffers te delen niet meer zuiver is. Sensatie, kijkcijfers en de eerste zijn, zijn tekenen van succes. Niet de feitelijk juiste vertelling van een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Spelen en Duitsland. Een land dat ook veel te verliezen heeft, zo kort na de Tweede Wereldoorlog.

September 5 weet goed urgent te maken dat die geschiedenis zich voor je er erg in hebt herhaalt en hoe verleidelijk het is je er los van te willen rukken. “Ik ben niet de zonden van mijn ouders”, zegt één van de Duitse medewerkers bijna woord voor woord. Maar dat het nog zo vers in het geheugen zit en we dan al willen proberen te doen alsof het oud nieuws is, is precies het probleem.

De film lijkt twee dingen te willen zeggen: weet waar we vandaan komen en laat je (dus) door het nieuws niet gek maken. Aan jou de keuze om jezelf niet gek te laten maken door September 5. Want het is verleidelijk je bijvoorbeeld blind te staren op de context (Israel-Palestina). Maar het wordt interessanter als we onze blik richten op de nieuwscamera’s van nu.

• September 5 (2024)
• Cijfer: 8
• Historisch drama
• Duur: 1u, 35min
• Regie: Tim Fehlbaum
• Cast: Peter Sarsgaard, John Magaro, Ben Chaplin, Leonie Benesch

• Deel