Dat verhalen over emotioneel instabiele vaders en hun hyper-zelfstandige dochters betoverende films op kunnen leveren, zagen we in must-sees als Aftersun en Scrapper. Maar of de nieuwe film Treasure met Lena Dunham en Stephen Fry net zo weet te raken? Mwah...

Door: Valérie Hoffmann

De meesten van ons kennen wel het moment dat je beseft dat er een enorme generatiekloof tussen jou en je ouders zit. Bijvoorbeeld wanneer je ze probeert uit te leggen dat je erg graag een keer naar de ‘Four Seasons Orlando’ wilt gaan, maar je ouders de referentie niet begrijpen. Of wanneer je moet uitleggen waarom het dragen van een skinny jeans de grootste misdaad is die je tegenwoordig kan begaan. De New Yorkse Ruth (Dunham, Girls) en haar Poolse vader Edek (Fry, Heartstopper, Red, White & Royal Blue) struikelen in de waargebeurde film Treasure ook vaak over deze kloof. Alleen doen ze dat terwijl ze na het overlijden van Ruths moeder de plek in Polen bezoeken waar Edek opgroeide: voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog én als Joodse man. En dat geeft de generatiebotsing tussen deze dochter en vader een extra beladen randje.

Gemiste kans

Het tragische verleden van Edek (een waargebeurde persoonlijke ervaring uit de Tweede Wereldoorlog) zou al haast genoeg zou moeten zijn om je als kijker te boeien en mee te sleuren in zijn emotie. En Treasure beschikt met deze achtergrond dan ook over de ingrediënten voor een sterk emotioneel drama. Maar de film beschikt helaas ook over details die je daarvan afleiden. Zo valt vanaf minuut één op dat bijna alle Poolse personages in de film gespeeld worden door Poolse acteurs, op de twee hoofdrolspelers Ruth en Edek na. Nu spreekt de New Yorkse Ruth de taal niet meer (en dat snap je als kijker), maar Edek is een trotse Poolse man die gebrekkig Engels spreekt. Het Pools van Stephen Fry klinkt voor een niet-Pools persoon misschien geloofwaardig, maar een Engelse acteur die met een dik aangezet Pools accent Engels praat, is best wel cringe. Je vraagt je af waarom de filmmaker niet heeft gekozen voor een Poolse acteur.

Generationeel trauma

Het pijnlijke verleden van Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog komt in Treasure gelukkig wel goed tot z’n recht. En de weggestopte pijn van Edek is in elk moment van de film voelbaar. Wanneer hij Ruth wil voorbereiden voor het leed dat verborgen ligt in zijn ouderlijk huis, merk je dat hij er alles aan doet om zijn eigen trauma voor zijn dochter te verbergen. Ruth op haar beurt heeft in haar opvoeding hierdoor ook nooit geleerd hoe je pijn moet verwerken. Hoewel ze dus met hetzelfde probleem kampen is het meteen pijnlijk duidelijke hoe het generatieverschil ervoor zorgt dat vader en dochter op een totaal andere manier hiermee omgaan en elkaar daardoor niet kunnen vinden in hun verdriet. Terwijl Ruth graag objecten wil verzamelen die van Edeks familie kunnen zijn geweest, wil Edek vooral niet meer denken aan het Polen van toen en aan zijn familieleden die hij verloor in Auschwitz. Ondanks de trauma’s en generatiebotsingen, trekken Ruth en Edek door de film heen wel steeds meer naar elkaar toe. Zo staat Edek zichzelf toe om zijn verdriet te laten zien wanneer de twee uiteindelijk Auschwitz bezoeken. Tegelijkertijd leert Ruth haar vader iets meer tijd te geven om tot zijn emoties te komen.

Pijnlijke tatoeages, but why?

Naast de moeilijke band met haar vader, zien we in de film steeds flitsen van andere issues waar Ruth mee dealt. Zo heeft ze een ingewikkelde band met haar eigen lichaam, is ze nog gehecht aan haar ex-man en tatoeëert ze zichzelf als een vorm van zelfmutilatie. Het is jammer dat de film geen inkijkje geeft in het precieze ontstaan van deze problemen en dat aan het einde niet duidelijk is hoe het hiermee verder zal gaan. De band tussen vader en dochter is mooi en de film laat treffend zien dat een oorlog generaties lang voor pijn kan zorgen. Maar doordat de complete focus hierop ligt (en de film z'n tenen dipt in het water van familietrauma, maar het daar vervolgens bij laat), leer je de personages maar tot zekere hoogte kennen. En dat maakt het haast onmogelijk om je echt in te kunnen leven en mee te gaan op hun persoonlijke emotionele reizen. Op z’n Hollywoods zegt Treasure dat uiteindelijk alles goed komt, omdat de film niet echt opbouwt naar een oplossing tot de problemen van de personages, komt dit positieve einde nogal uit de lucht vallen. Hierdoor was het juist bij deze film sterker geweest om te laten zien dat een happy-end niet altijd beloofd is, maar dat traumatische ervaringen levenslange schade kunnen aanrichten: bij de personen zelf, hun kinderen en zelfs tot in hun toekomstige relaties. Geen feel-good boodschap misschien, maar soms is dat de realiteit.

• Treasure [2024]
• Cijfer: 6,5
• Drama
• Duur: 1u, 52min
• Regie: Julia von Heinz
• Cast: Lena Dunham, Stephen Fry, Zbigniew Zamachowski, Tomasz Wlosok

• Deel