Er is een enorm tekort aan studentenwoningen. Tegelijkertijd is de leegstand van winkel- en kantoorpanden groter dan ooit. Hier ligt een kans die (nog) niet gegrepen wordt.

Je ziet ze waarschijnlijk aan de lopende band voorbij komen: oproepen van studenten die opzoek zijn naar een woning. Dat is niet gek, wanneer het tekort aan studentenwoningen enkel en alleen maar stijgt terwijl er begin vorig jaar nog 187.000 panden leeg stonden. 

In Nederland komen we 27.000 studentenwoningen tekort. Volgens het Kenniscentrum Studentenhuisvesting (Kences) stopt het daar niet en zal dit aantal oplopen tot een tekort van bijna 45.000 in 2029/2030. 

Verbazingwekkend hieraan is dat het aantal studenten zonder woning een stuk lager is dan het aantal leegstaande panden in Nederland. Begin vorig jaar waren er zo’n 187.000 leegstaande panden in Nederland (Centraal Bureau voor de Statistiek). Langdurige leegstand heeft allerlei negatieve gevolgen, zoals bijvoorbeeld onveiligheid of aantasting van het straatbeeld. Naast het tegengaan van deze problemen, kan het beter benutten en omtoveren van deze bestaande panden één van de oplossingen zijn om de structurele woningnood onder studenten af te laten nemen.

Twee vliegen in één klap
Een stichting die zich bezighoudt met het omtoveren van deze panden is Stichting Herontwikkeling tot Studentenhuisvesting Delft (SHS Delft), wat gerund wordt door vijf studenten van de TU Delft. Sinds de start in 2011 heeft SHS Delft door het transformeren van leegstaande panden 420 wooneenheden gecreëerd, en hiermee 1351 studenten geholpen aan een woonruimte. 

Het realiseren van studentenwoningen in leegstaande panden heeft een aantal maatschappelijke voordelen. Brenda Roelse, secretaris van SHS Delft: “Door het transformeren van leegstaande panden vangen we twee vliegen in één klap: zowel het kamertekort onder studenten, als de leegstand van panden wordt teruggedrongen. Bijkomend voordeel is dat het transformeren van leegstaand vastgoed erg duurzaam is, doordat er enkel een paar kleine aanpassingen gemaakt hoeven te worden aan de panden om deze weer bruikbaar te maken.” Ook voor de eigenaar van een leegstaand pand heeft zo’n transformatie voordelen: “Leegstand kost geld. De eigenaar moet jaarlijks gewoon beheerkosten betalen voor een pand, óók als deze leeg staat. Door het tijdelijk transformeren van een pand kunnen zij, naast bijdragen aan het terugdringen van het woningtekort, ook nog eens huur vangen. Een win-win situatie dus,” aldus Roelse. 

Waarom gebeurt dit dan nog zo weinig?
De oplossing lijkt simpel: transformeren maar! Waarom gebeurt dit dan nog zo weinig? Roelse: “Een van de grootste misvattingen is dat een transformatie in praktijk niet zo eenvoudig is en dat de kosten die hierbij komen kijken hoger zijn dan de winst die er te behalen valt. Eigenaren denken al snel dat het heel veel moeite kost om een leegstand pand tijdelijk bewoonbaar te maken. Maar: veel materialen kunnen gewoon hergebruikt worden, en vaak kunnen de muren ook gewoon blijven staan. Zo min mogelijk (ver)bouwen betekent lagere kosten,” zegt Roelse. “Natuurlijk kan niet elk pand tijdelijk getransformeerd worden. Ook kan het proces voor de goedkeuring van nieuwe projecten vaak lang duren. Gelukkig bestaat de kruimelregeling: een vergunning waardoor het proces voor het omtoveren van bestaande panden aan minder strenge eisen hoeft te voldoen dan wanneer een volledig nieuw pand gebouwen moet worden. Hierdoor kunnen studenten veel sneller intrekken.” 

Wat de gemeente en de overheid zouden kunnen doen?
Roelse: “Een initiatiefnemende rol, door bijvoorbeeld leegstaande gebouwen aan te kaarten bij instanties als de onze. Er mist vaak iemand die het initiatief neemt om een leegstaand pand daadwerkelijk te transformeren. Dit komt bijvoorbeeld doordat het niet altijd precies even duidelijk is welke panden leeg staan of komen te staan. Helaas zijn wij op dit moment te klein om uit te breiden naar andere steden. Daarom hoop ik dan ook van harte dat we medestudenten uit andere steden kunnen stimuleren om een soortgelijk initiatief op te richten. Want: We All Benefit.” 

Tekst: Omar Osman