Voor Sanne (20) begon faalangst al op een jonge leeftijd. Ze was geen hoogvlieger, zat meestal buiten de klas en wilde alles goed doen voor haar ouders en leerkrachten. Inmiddels heeft ze (trauma)therapie en drie cursussen gevolgd om het onder controle te krijgen. “Het gaat beter, maar ik denk niet dat ik er 100 procent vanaf ben.” In dit artikel vertelt Sanne over haar ervaringen en geeft ze een aantal tips aan de faalangstige lezer.

‘Ik had het gevoel dat ik overal te dom voor was’

Op de basisschool had Sanne veel extra hulp en begeleiding nodig. Om in alle rust die extra begeleiding te krijgen, zat ze bijna altijd in haar eentje buiten de klas. “Je wilt graag ergens bij horen, maar dat lukt niet als je continu buiten de klas zit omdat je aparte begeleiding nodig hebt. Alleen met tekenen zat ik in de klas. Ik had het gevoel dat ik overal te dom voor was,” vertelt Sanne. Al op de basisschool kreeg Sanne de eerste cursus om te leren omgaan met faalangst.

Een nieuwe school

Toen Sanne naar de middelbare school ging, nam de faalangst toe. “Ik heb dyscalculie, dus wiskunde en rekenen zijn niet mijn sterkste vakken. Op mijn eerste middelbare school werd dat vaak heel erg benadrukt. Daardoor dacht ik: zie je wel, ik kan dit niet.” Sanne vertelt dat ze hier ook in een klas zat waar mensen tegen elkaar schreeuwden en waar met elkaars laptop werd gegooid. “Ik was zelf best stil en verlegen en dan helpt zo’n klas niet. Toen koos ik ervoor om naar een andere school te gaan.”

‘Ik moest een juwelier opbellen en vragen of ze ook schoenen verkochten’

In eerste instantie zat Sanne op de nieuwe middelbare school beter in haar vel. Tot dit op een gegeven moment omsloeg. “Toen begon ik bij een psycholoog, waar ik gekke opdrachten moest doen. Een voorbeeld is dat ik moest vragen wat iemand van mijn groene shirt vond, terwijl ik een wit shirt aan had. En ik moest een juwelier opbellen en vragen of ze ook schoenen verkochten. Door deze oefeningen kwam ik erachter dat mensen over het algemeen best lief en behulpzaam zijn, zelfs wanneer je een écht rare vraag stelt. Mensen zijn vooral met zichzelf bezig en wat jij doet, maakt hen niet zoveel uit.”

Een ongeluk zit in een klein hoekje

Naast de gekke opdrachten van de psycholoog, heeft Sanne ook traumatherapie gehad. Dit had te maken met rijles. Hier durfde Sanne tot haar negentiende niet mee te beginnen. Ze was te bang om een ongeluk te veroorzaken. “Op de hoek van mijn straat zit een lastig kruispunt. Ik had altijd de angst dat ik daar een ongeluk zou veroorzaken, zodra ik in de rijlesauto stapte. Ik zag altijd voor me dat ik een oudere vrouw aanreed en daar kon ik echt ’s nachts wakker van worden.”

‘Ik moest het beeld dat ik iemand zou aanrijden vasthouden en daarover praten’

Tijdens meerdere EMDR-sessies moet Sanne aan deze situatie denken en de gebeurtenis omschrijven. “Ik had een koptelefoon op met geluiden, de lichtbalk die heen en weer gaat en twee dingen in mijn handen die trillingen gaven. Alles in mijn lichaam moest afgeleid raken. Ik moest het beeld dat ik iemand zou aanrijden vasthouden en daarover praten. Vervolgens moest ik vertellen hoe ik dacht dat mijn rijinstructeur zou reageren, als ik echt iemand zou aanrijden. Dat was nodig om het in mijn hoofd minder erg te maken. Uiteindelijk heb ik wel mijn rijbewijs gehaald, zonder iemand aan te rijden.”

Niet over één nacht ijs

Misschien vraag je je af: waar komt deze angst om te falen eigenlijk vandaan, op zo’n jonge leeftijd? Dit legt Sanne uit. “Mijn ouders gingen uit elkaar toen ik twee was. Ik denk dat ik altijd een gevoel heb gehad dat ik me aan hen moest bewijzen. Ik wilde het goed doen en laten zien dat ze zich om mij niet druk hoefden te maken. Zij hadden ook andere dingen aan hun hoofd, omdat de scheiding niet helemaal soepel verliep. Daar wil je niet als extra last bij komen. Op school probeerde ik dit heel erg te compenseren door extra goed mijn best te doen, maar dat lukte niet. Dan is het eigenlijk domper op domper. Daardoor heb ik zeker wel met mezelf in de knoop gezeten.”

Na praten en nog eens praten, gaat het inmiddels stukken beter met Sanne. Maar ze is nog niet voor honderd procent van haar faalangst af, vertelt ze. “Ik denk ook niet dat dat ooit gaat gebeuren. Het is in ieder geval minder dan het ooit is geweest en ik heb de tools gekregen om er mee om te kunnen gaan.” Het belangrijkste dat Sanne heeft geleerd is om over je ervaringen te praten met iemand die je volledig vertrouwt. Ook zijn er een aantal hulpgedachten waar ze aan vast blijft houden: “Tegen jezelf zeggen dat anderen zich niet met je bezighouden werkt goed. En dat niet alles in één keer perfect hoeft te gaan, want dat lukt namelijk niemand.”

‘Faalangst heeft ook iets moois, zolang het niet de overhand neemt’

Sanne zit inmiddels in de laatste fase van de opleiding tot onderwijsassistent. Dit is iets waarvoor ze een passie heeft ontdekt. “Doordat ik het zo leuk vind, merk ik dat het me ook makkelijker afgaat.” Wat Sanne na het afronden van haar opleiding gaat doen, is nog even spannend. “Ik twijfel tussen docent aardrijkskunde en de pabo. Ik ben bang om daarin een verkeerde keuze te maken en daarom neem ik even een tussenjaar. Ik wil het eerst goed uitzoeken, zodat ik kan vermijden dat ik anderen of mezelf teleurstel.” Work in progress, dus.

Op de vraag of Sanne zou willen dat het anders was geweest met haar faalangst, antwoordt ze: “Nee, eigenlijk niet. Doordat ik vaak stilsta bij keuzes die ik maak, denk ik dat ik uiteindelijk ook heel doordachte keuzes maak en dat ik dingen vanuit meerdere perspectieven bekijk. Dus faalangst heeft ook iets moois, zolang het niet de overhand neemt.”

Dit artikel is onderdeel van het KRO-NCRV dossier Druk!  

De mentale gezondheid van jongeren in ons land verslechtert. Studie, sociale media en de samenleving stellen steeds meer eisen. De druk op deze groep is groot. KRO-NCRV spreekt in dossier Druk! met jongeren en deskundigen. Ook willen we jongeren helpen door echt naar ze te luisteren. Hoe? Je ontdekt het met De Checkers tool:https://kro-ncrv.nl/druk!