Het taboe moet kapot

Volgens onderzoek van onder andere het CBS hebben Nederlanders met een niet-westerse achtergrond vaker last van een depressie dan mensen met een Nederlandse achtergrond. Daarnaast lijkt de drempel om hulp te vragen hoger. Het gevolg is dat ze langer met hun problemen blijven lopen, met alle gevolgen van dien. Daarom wil Yo Mo! daar met de hashtag #BENNIEGEK aandacht voor vragen.

‘Het boze oog’ 
Waar wij in de westerse wereld depressie zien als een ziekte met een reeks bijbehorende klachten, wordt er in veel niet-westerse culturen heel anders naar depressie gekeken. Sterker nog, in het Turks en het Berbers bestaat er niet eens een woord voor wat wij depressie noemen. Vaak worden de klachten die bij een depressie horen, toegeschreven aan niet-medische oorzaken. In de Cariben wordt bijvoorbeeld gesproken over ‘het boze oog’, ‘zondes van voorvaderen’ of ‘bezeten zijn’, zegt Jean-Marie Molina, pedagoog en docent studiesucces aan de Hogeschool van Rotterdam, die zelf haar roots heeft op St. Eustatius. 

Taboe
Dat er geen woord voor is, maakt het misschien lastiger om een depressie te herkennen en die bespreekbaar te maken, maar dat is niet het grootste probleem. Vaak is dat de reactie van de omgeving van de persoon die depressief is. Het taboe op psychische problemen is bij niet-westerse Nederlanders nog groter dan bij witte Nederlanders. Psychische aandoeningen worden vaak weggelachen en weggezet als aanstellerij of luiheid, terwijl dit helemaal niet het geval is. Bovendien maakt dit de stap om professionele hulp te zoeken alleen maar groter, met als gevolg dat jongeren met een niet-westerse achtergrond langer blijven doorlopen met hun problemen. 

Vaker depressief
Dat terwijl uit onderzoek van onder meer het CBS blijkt dat Nederlanders vanaf 12 jaar met een niet-westerse achtergrond juist vaker last hebben van depressie en andere psychische problemen. In dat onderzoek valt vooral het hoge percentage Marokkaanse mannen en Turkse vrouwen met een depressie op. Eerder onderzoek van Wilma Vollebergh, hoogleraar cross-culturele pedagogiek aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN) laat zien dat ook specifiek jongeren met een niet-westerse achtergrond vaker depressief en suïcidaal zijn.

Oorzaken
Nederlanders met een niet-westerse achtergrond zijn dus vaker depressief en in sommige bevolkingsgroepen vaker suïcidaal. Oorzaken hiervoor worden meestal gezocht in de lagere sociaaleconomische status en integratieproblematiek, maar dit is lang niet altijd de oorzaak. Zo blijkt dat discriminatie ook een grote rol kan spelen. Dit komt doordat discriminatie stress veroorzaakt en dat heeft een negatieve invloed op de (mentale) gezondheid. 

Opvoeding
In een onderzoek van Movisie naar zelfmoord onder Marokkaanse, Turkse en Hindoestaanse meiden worden ook een aantal oorzaken benoemd die meespelen bij depressie, zoals een opvoeding waarin ze niet gekoesterd of gestimuleerd werden. Vaak voelen meiden zich niet geliefd, niet begrepen en eenzaam. Daarnaast verwachten ouders vaak dat hun kinderen trouw zullen blijven aan hun eigen culturele waarden, normen en zeden, terwijl ze ook de druk voelen om mee te doen met leeftijdgenoten en erbij te horen. Ook blijken meiden vaak weinig te zeggen te hebben over belangrijke zaken in hun eigen leven. Daarbij moet je denken aan huwelijk, relatievorming, echtscheiding, seksualiteit, gezinsvorming, school en werk. Dit terwijl veel meiden emanciperen en de normen, waarden en zeden van huis op een veel individuelere manier oppakken. 

Positieve ontwikkelingen
Ali Yalcin, psycholoog van I-PSY, een organisatie van interculturele psychiatrie, schrijft dat steeds meer Nederlanders met een niet-westerse achtergrond de weg vinden naar de GGZ. Die toename heeft onder andere te maken met het beleid dat instellingen ontwikkelen om deze patiënten zorg te kunnen bieden die het beste aansluit bij hun zorgvraag. Ook heeft het te maken met de groei van allochtone hulpverleners in de zorg en het ontstaan van instellingen zoals I-PSY die zich richten op interculturele psychiatrie. 

Hulp zoeken
Toch zoeken allochtone jongeren nog steeds te vaak geen hulp of alleen hulp in hun eigen sociale omgeving. Vaak speelt de angst om als ‘gek’  te worden genoemd binnen de eigen gemeenschap een rol. Dit tast de eer van deze mensen en hun familie aan en brengt schaamte met zich mee. Daarnaast wordt het welzijn van mensen in niet-westerse culturen vaker uitgedrukt in lichamelijke termen. Emotionele problemen worden in veel culturen gezien als een sociale of morele kwestie, niet iets waarvoor je hulp kan vragen bij een arts.

#BENNIEGEK
Omdat depressie in gemeenschappen met een niet-westerse achtergrond een groot taboe is, wil Yo Mo! dit bespreekbaar maken door middel van de hashtag #BENNIEGEK. Hiermee hopen we het taboe, dat om depressie heen hangt, te doorbreken. Doe jij ook mee? Laat dan van je horen en gebruik #BENNIEGEK op Facebook, Instagram of Twitter.

Geschreven door: Maic Oudejans

• Deel