Het geloof staat tussen Ibtissam en haar ouders: “Ze accepteren mij niet en dat doet pijn”

Ibtissam (25) heeft zich nooit thuis gevoeld in het gezin waarin ze opgroeit. Het voelt zo beklemmend dat ze naar het buitenland vlucht en denkt aan zelfmoord. Bij Spot On deelt ze voor het eerst haar verhaal. “Ik hoop op meer acceptatie.”

In haar gezin werd alles langs de lat van het geloof gelegd. Ibtissam: “Zo mocht ik alleen met de meisjes uit mijn klas spelen, niet met de jongens, moest ik bedekte kleding dragen en voor zonsondergang thuis zijn.” Daarnaast werd er met harde hand opgevoed.

Als Ibtissam of haar broertjes de regels overtreden, wordt er gereageerd met veel agressie “Toen ik een keer lippenstift op had naar school flipte mijn vader compleet. Hij kwam me ophalen met de auto en werd zo boos dat het bijna gevaarlijk werd op de weg.” Vaak is de agressie verbaal, maar soms ook fysiek. “Ik ga liever niet te veel in op details. Uit respect voor mijn ouders, dat ik ondanks alles heb, en omdat mijn vader heeft aangegeven dat hij nu spijt heeft van bepaalde dingen die hij ons heeft aangedaan.”

Mijn ouders luisteren niet naar mijn perspectief

Praten over gevoelens en emoties is in het gezin ook niet gebruikelijk. Die omgeving past niet bij de nieuwsgierige en open Ibtissam. “Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in het onbekende: nieuwe mensen en plekken.” Hierover het gesprek aangaan met haar ouders, werkte helaas niet. “Mijn ouders luisteren niet naar mijn perspectief. Vooral mijn vader en ik staan kaarsrecht tegenover elkaar als het gaat over vrijheid, gelijkheid tussen mannen en vrouwen en geloof. Hij zei altijd: ‘Dit is gewoon hoe het is. Zolang je in dit huis woont, houd je je aan deze regels.’ Daar moest ik het mee doen.”

Cultuur en geloof boven geluk

Daarom roept ze als jong meisje al dat ze weg zal lopen. Ook dat veranderde niks. “Op een gegeven moment riep ik tegen mijn ouders: ‘Dan ga ik wel trouwen met iemand van wie ik niet houd, puur zodat ik het huis uit kan’. Dat vonden ze prima. Toen realiseerde ik me dat het ze niet uitmaakt of ik gelukkig ben, zolang ik mij maar aan de regels van onze cultuur en het geloof houd.”

Ik schreef mijn ouders: ik kan zo niet leven

“Ik wist dat ik eraan onderdoor zou gaan als ik zou blijven. Dus heb ik een paar spullen bij elkaar gepakt en gezegd dat ik naar een vriendin ging, maar ik ben nooit meer thuisgekomen. Voor mijn ouders heb ik een brief achtergelaten waarin ik schreef: Jullie kiezen niet voor mij en voor mijn geluk. Ik houd wel van jullie, maar ik kan hier zo niet leven.”

Van Engeland tot Thailand

Ibtissam meldt zich online aan als au pair en komt bij een gezin terecht in Londen. “Dat was de snelste manier om zonder veel geld weg te kunnen.” Al haar contacten met Nederland verbreekt ze. Zelfs haar telefoonnummer verandert ze uit angst dat ze ‘gevonden’ wordt. Bij het gezin in Londen blijft ze niet lang. Ze reist van plek naar plek en heeft verschillende baantjes. “Ik was hongerig naar ervaringen. Ik wilde zoveel mogelijk nieuwe landen, mensen en culturen zien en nam het werk aan dat ik op dat moment kon krijgen.”

“Ik weet nog dat ik voor eerst ‘s avonds buiten was, Londen in de avond zag en dacht: wauw er is nu niemand die mij vertelt dat ik naar huis moet komen. Ook het zwemmen in de zee in Mallorca herinner ik mij nog goed. Dat ik een bikini aan had en de zon kon voelen op mijn huid gaf mij een gevoel van vrijheid. Het was soms ook heel eenzaam. Ik probeerde niet stil te staan bij het feit dat ik aan het vluchten was en niemand meer had. Dat lukte het beste door niet te lang op een plek te blijven.”

Een fatale infectie

Alles komt in een klap tot stilstand als Ibtissam op haar eenentwintigste een heftige infectie aan haar been krijgt door een bacterie. “Ik kwam in het zuiden van Frankrijk terecht in het ziekenhuis en kon een paar weken niet lopen door de open wond in mijn been. De infectie werd mij bijna fataal. Ik moest terug naar Nederland om de juiste zorg te krijgen, want ik had geen zorgverzekering in het buitenland en niemand die me kon helpen. Op dat moment zag ik geen andere mogelijkheid dan toch weer contact opnemen met mijn familie.”

Ik moest terug naar de plek waar ik van wegvluchtte

Ibtissam belt haar tante. Zij neemt contact op met haar vader die Ibtissam met de auto komt ophalen uit Parijs en terugbrengt naar haar ouderlijk huis. “Toen ik mijn vader zag, voelde ik al mijn waardigheid wegstromen. Ik had zo mijn best gedaan om op eigen benen te staan en toen moest ik weer terug naar de plek waar ik van wegvluchtte.”

“Mijn vader zei: ‘Salam’, en kuste mij op m’n wang. Verder heeft hij de hele weg terug naar Nederland niks gezegd. Hij deed ook niet boos. Ik denk dat hij zag hoe gebroken en kwetsbaar ik me voelde. Mijn moeder is heel lief met mij omgegaan toen ik thuiskwam. Ze heeft mij de eerste weken gedoucht en eten voor me gemaakt. Daarvoor ben ik haar dankbaar.”

“Toen realiseerde ik me dat mijn moeder echt van me houdt. Alleen ze begrijpt mij gewoon niet goed.” Er ontstaat ook snel weer wrijving. “Dat ik van de Islam ben afgestapt en openlijk over mijn emoties en gevoelens praat, kunnen ze niet accepteren. Als we bijvoorbeeld naar familie gingen, en ik had een leuk gesprek met iemand, voelde ik de ogen van mijn moeder in mijn rug branden. Dat ik persoonlijke dingen deel, ziet ze als een zwakte. Ik moet me volgens haar altijd vrolijk voordoen, een lach opzetten en over koetjes en kalfjes praten. Dat is gewoon niet wie ik ben. Ik wil juist een echte connectie met mensen aangaan en daar is bij mijn ouders geen ruimte voor. ”

Zelfmoordgedachten

Ibtissam besluit daarom, zodra haar been het toelaat, op zichzelf te gaan wonen. “Ook dat zorgde voor veel onbegrip en ruzie.” Niet lang nadat ze op zichzelf is gaan wonen, komt Ibtissam in een depressie terecht. “Ineens stond mijn leven stil en voelde ik alles. Niet alleen de fysieke pijn, maar ook de pijn van alles wat ik heb meegemaakt. Ik voelde me leeg en gevoelloos, niets hielp.” Haar depressie is zo heftig dat ze denkt aan zelfmoord.

“De gedachte van ‘er niet meer zijn’ gaf mij een bepaalde rust. Ik voelde mij geen onderdeel van mijn gezin of van een groter geheel. Ik was nooit echt open over mijn situatie naar vriendinnen toe, dus niemand wist wat ik echt voelde. Dat maakte dat ik geen plezier meer haalde uit het leven.”

Ik zat op de bodem, lager kon niet

“Ik voelde me intens verdrietig en gekwetst, want als je omgeving niet naar jou reflecteert dat je waardevol bent, dan ga je denken dat ook zo is.” Na een telefoongesprek met de zelfmoordlijn voelt Ibtisssam zich iets beter. “Ik dacht: laat ik het leven nog een kans geven. Ik zit toch al op de bodem, dus slechter kan niet. Toen heb ik besloten om in therapie te gaan.”

Inmiddels gaat het beter met Ibtissam. Maar alle gebeurtenissen zorgen ervoor dat ze nog steeds in de ziektewet zit. En de band met haar ouders is helaas niet veel beter geworden. “Ze kunnen nog steeds niet accepteren dat ik van het geloof ben afgestapt.” Daar baalt Ibtissam van. Het is de reden dat ze hier haar verhaal deelt.

Iedereen in zijn waarde laten

“Ik zou zo graag willen dat iedereen, of je nu wel of niet gelooft, geaccepteerd wordt door zijn of haar familie. Dat we naar elkaars mening kunnen luisteren in plaats van iemand erop aan te vallen. Want ik snap dat er heel veel mensen zijn die steun halen uit het geloof. Door mijn jeugd en de  reizen die ik heb gemaakt, heb ik ervaren hoe verbindend geloof en de bijbehorende doelen en rituelen kunnen zijn. Maar ik heb ook ervaren dat het een kracht kan zijn die mensen uit elkaar drijft en het idee wekt van goed en fout, zo van:ik ga naar de hemel en jij naar de hel.”

“Daarom zou het zo mooi zijn als mensen hun geloof kunnen belijden zonder dat het mensen uit elkaar drijft. Dat iedereen elkaar in zijn waarde laat en we ook de mensen die niet geloven accepteren. Als je echt openstaat voor elkaar is dat alleen maar een verrijking.”

Niet meedoen met de Ramadan

Het liefst heeft Ibtissam een sterke band met haar ouders en broers. “Maar het geloof staat tussen ons in. Ik accepteer hen, maar zij mij niet. Mijn vader en mijn broertje spreek ik eigenlijk niet. Mijn moeder zie ik af en toe. Ik woon op mezelf en als ze langskomt wil ze altijd over het geloof praten. Dan vertelt ze bijvoorbeeld hoe erg ze het vindt dat ik niet meedoe met de Ramadan. Maar je kunt iemand niet dwingen om een bepaald geloof te praktiseren. Ik ken veel mensen die van het geloof zijn afgestapt of hierover twijfelen, maar niks durven te zeggen. We moeten dit soort dingen daarom echt bespreekbaar maken.”

Ibtissam pleit voor meer speciale hulp voor jongeren zoals zij. “Iemand die kan bemiddelen tussen ouder en kind. Ik wilde bijvoorbeeld graag uit huis, maar dat was echt een strijd omdat dat voor mijn ouders not done is als ongetrouwde vrouw. Mijn ouders zijn omringd door mensen die hetzelfde denken en naar mij luisteren ze niet. Daarom zou een ander geluid heel fijn zijn, het liefst van iemand die ook een Marokkaanse of Turkse achtergrond heeft en bijvoorbeeld de Berberse taal spreekt. En ik zocht destijds vooral iemand om mee te praten.”

Leven zonder angst

Ondanks alles kijkt Ibtissam positief naar de toekomst. “Ik probeer echt te doen wat goed voelt en mij niet te laten leiden door angst of wat de maatschappij van mij verwacht. Ik lees boeken over zelfontwikkeling en spirituele psychologie. Dat helpt me om dingen beter te begrijpen. En ik hoop dat ik anderen kan helpen met mijn ervaring. Zodat nog meer mensen echt vanuit hun hart en passie gaan leven.”

Denk jij aan zelfmoord? Bel of chat geheel anoniem met de zelfmoordlijn via 113.

*Ibtissams volledige naam is bij de redactie bekend. Op haar verzoek vermelden we in verband met privacy hier alleen haar voornaam.

• Deel