Van katsudon tot stamppot andijvie, iedereen heeft wel een favoriet maaltje. In het nieuwe keuzeboek van Hanneke, Kitchen, gaat het over het verliezen van de mensen om je heen en om eten. Maar ook over hoe deze twee samenwerken. Zo heeft elke cultuur en ieder persoon zijn of haar eigen tradities op het gebied van rouw en dood. In het museum Tot Zover in Amsterdam gaat het over de dood en was onlangs een tentoonstelling te zien over de combinatie van eten en rouw; Een Lekkere Dood. In dit artikel spreken we met Guus Sluiter, de directeur van het museum over de connectie tussen eten en rouw.

“Eten is op allerlei momenten rondom het afscheid erg belangrijk,” vertelt Guus Sluiter. “Iedereen heeft wel iets met eten, zo is dit een goede manier om het onderwerp ‘afscheid’ aan te vliegen.” De expositie ‘Een Lekkere Dood’ liet zien wat de rol is van eten tijdens een afscheidsproces. Al in de pre-historie kregen overledenen potten met eten en drinken mee voor hun reis naar het dodenrijk. In het oude Griekenland, Egypte, het Romeinse Rijk en het Germaanse Rijk hadden ze lijkmalen op de plek waar de overledene was begraven. Anno nu heeft iedere cultuur zijn eigen culinaire gebruik rondom de dood.  Er zijn nationale tradities, zoals de Nederlandse koffie en cake, maar ook religie en de overledene zelf kunnen de maaltijd tijdens het afscheid beïnvloeden. Dit was in de expositie te zien in de mini-documentaires die culinair historicus  Kiriko Mechanicus maakte over de rol van eten in rouwrituelen van verschillende culturen in Nederland. In een video leert een dochter het uitvaartgerecht van haar vader (couscous) maken; in een ander maakt een vrouw  jaarlijks pudding om aan haar moeders geest te schenken tijdens het Chinese Qing Ming festival.

De expositie viel bij veel bezoekers in de smaak (pun intended ;)): “Er is veel enthousiasme, omdat het een vrij lichte manier is om een zwaar onderwerp aan te vliegen", vertelt Guus. "Mensen vinden er veel herkenning in, leren ervan en halen er inspiratie uit.” Als onderdeel van de expo is er een muur waar je als bezoeker een briefje kan achterlaten met je wens voor jouw laatste maaltijd. “We zien daar berichten van mensen van veel verschillende leeftijden en achtergronden op terug. Wat opvalt, is dat veel mensen een gerecht  van vroeger willen. Mensen zoeken via het eten een link naar het verleden, naar hun herinneringen.” In Kitchen zoekt ook Mikage door middel van eten en koken naar een link - de verbinding met Yuichi en Eriko. De focus op het zintuigelijke helpt haar om door te leven na het verlies van haar ouders en grootouders. 

Na het overlijden van een dierbare kunnen ook bepaalde geuren of smaken herinneringen met zich meebrengen. Zo haast Mikage zich in Kitchen van de ene stad naar de andere om midden in de nacht Yūichi iets te eten (katsudon) te brengen. Ze maakt het voor hem klaar en zodra ze hem ziet eten voelt ze zich lichter en opgelucht. Daarna komen ineens alle vrolijke herinneringen aan haar overleden ‘pleeg’moeder Eriko weer tot leven. Museumdirecteur Guus Sluiter: “Ik weet wel zeker dat geur ervoor kan zorgen dat je aan iemand gaat denken. Geuren en smaken kunnen je terugbrengen naar het verleden, naar de dingen die je hebt meegemaakt, maar ook dus naar mensen".