Van filmpjes van asielzoekers die mensen slaan, beelden van babyflesjes met een piemeldop tot aan video’s waarin een president iedereen de tering wenst. Nepnieuws, wat doe je er tegen?

Gelukkig weten de meesten van ons echt nieuws van nep te onderscheiden. En googelen velen bij twijfel eerst of de betreffende site niet in een hoax lijst staat. Maar toch zijn er nog een hoop mensen die deze berichten direct geloven. Hoe kan dat toch?

Testje: welk fragment uit dit filmpje is deepfake?

Groot gevaar: de filter bubble

Social media werkt met een algoritme. Hoe zo’n algoritme precies werkt lees je hier. https://www.npo3.nl/hoe-werkt-het-algoritme-social-media Dat algoritme zorgt er dus voor dat iemand meer berichten krijgt van hetgeen dat ie leuk vindt. Klinkt prima, maar met nepnieuws kan dat gevaarlijke worden. Want stel, jij leest een bizar bericht en denkt WTF?! En besluit eronder te vragen of dit wel echt is. Op dat moment scant het algoritme dat je ‘wat vindt’ van dat onderwerp. En zorgt dus dat je meer van datzelfde onderwerp in je tijdlijn krijgt. Vervolgens zie je dat WTF-nieuws in meerdere posts voorbij komen. Ja, dan is de verleiding groot het toch echt te geloven.

Babyflesjes met penisdop op crèches?

Het voorbeeld van de babylesjes gebeurde trouwens tijdens de verkiezingen in Brazilië dit najaar. Toen verscheen opeens een filmpje van babyflesjes met een penisdop die op crèches uitgedeeld zouden zijn door een van de presidentskandidaten om homoseksualiteit te stimuleren. Ehm... WTF?

Goed, mensen deelden dus massaal dit filmpje. Waarop verschillende onafhankelijke partijen vol gas begonnen te roepen dat dat bericht nep was. Maar de mensen die het deelden geloofden natuurlijk eerder hun vrienden en familie dan een onbekende partij. Niet gek, maar wel een perfecte broedsituatie voor nepnieuws…

Hoe zit het met nepnieuws in Nederland?

In Nederland is de impact van nepnieuws (gelukkig!) nog beperkt. Maar we moeten dit fenomeen wél serieus nemen. Dat zeggen althans de Autoriteit Consument & Markt en het Commissariaat voor de Media na onderzoek. De nieuwsvoorziening in Nederland gaat nu nog goed, maar er zijn risico’s.

Verschil nieuws en nepnieuws lastig

Omdat er zoveel losse ‘nieuwsberichten’ van verschillende bronnen op social media worden gedeeld wordt onduidelijk wie de afzender is. Erger nog, veel mensen letten daar niet eens meer op. Steeds meer Nederlanders zien Facebook tegenwoordig als nieuwsplatform. Omdat alle postjes daar hetzelfde in opbouw zijn is het makkelijk om de oorspronkelijke afzender over het hoofd te zien.

Conclusie: check bij twijfel meteen de bron!

Post je tante een bericht waarvan jij aan je water voelt dat het niet klopt? Check meteen de bron. Toets in Google de afzender en ‘hoax’ en kijk of je resultaten krijgt. Klopte je voorgevoel? Geef dit dan meteen onder het bericht aan. Zo stopt de verspreiding én leer je je tante ook meteen wat.

Wéér een dieren mishandelfoto?

Eén keer in de zoveel tijd zingt er weer een dieren mishandelfoto rond op Facebook. Zoek daarbij eens voor de grap de kernwoorden op van wat je ziet. Of stop de foto in de Google Search. Negen van de tien keer betreft het een foto van járen terug, uit een ander continent en waarvan de dader allang en breed z’n verdiende straf uitzit. Zet ook dát meteen als comment onder de post. Alleen zo kunnen we elkaar scherp houden en nepnieuws (zoveel mogelijk) de kop in drukken.

Een schonere feed begint bij jezelf

Meer social leesvoer: 
Doe de Mediawijsheidtest!
Hoe werkt het algoritme? 
Ben ik social media verslaafd?

---

Hoeveel weet jij van media? Doe De Mediawijsheidtest!