Labyrint TV

Paddo's gebruiken om depressieve klachten te bestrijden? Of bij de apotheek een LSD-kuur halen om van je rookverslaving af te komen? Labyrint over grensverleggend onderzoek.

George Dyson, wetenschapshistoricus, voorziet dat computers belangrijker zullen worden dan mensen. De vraag is welke rol de computer over veertig jaar in onze samenleving gaat spelen.

Mensen beoordelen hun nacht slaap beter wanneer ze de avond ervoor wat alcohol hebben gedronken. Bovendien slapen ze niet korter dan wanneer ze niet hebben gedronken.

Patiënten die lijden aan schizofrenie of manische depressiviteit hebben opvallend vaak een schildklierafwijking of andere auto-immuunaandoening. Ook aandacht voor kraambedpsychose.

De sleutel voor echt duurzame visteelt ligt in de koraalriffen. In deze superefficiënte ecosystemen wordt al het afval gerecycled en gaat geen greintje energie verloren.

Met neurowetenschapper Gert ter Horst en cardioloog Angela Maas. Over verschillen tussen man en vrouw qua geneesmiddelen testen en de werking. En mogelijkheden om inzet van proefdieren te verminderen.

Tbc wordt moeilijker te bestrijden. Steeds vaker hebben patiënten een tbc-variant die niet reageert op antibiotica. Ook bij andere bacteriële infecties verliezen steeds meer antibiotica hun werking.

Bij mensen die ¿s nachts werken komt vaker obesitas of diabetes type 2 voor. Dit was al langer bekend, maar nu hebben wetenschappers er mogelijk een verklaring voor gevonden: het uit de pas lopen van de biologische klok. De biologische klok, een structuur in de hersenen, stuurt normaal gesproken signalen naar andere organen, zodat ze allerlei lichaamsprocessen kunnen voorbereiden. Deze klok werkt op basis van prikkels als licht en heeft een ritme van ongeveer 24 uur. `Dat aansturen van de stofwisseling gebeurt op specifieke, vaste momenten¿, stelt Frank Scheer, een neurowetenschapper aan Harvard Medical School. `Maar als de klok uit de pas loopt, gaat het mis.¿ Scheer sloot proefpersonen een week lang op in een bunker zonder licht en gaf ze een ritme van 28 uur. Toen ze naar buiten kwamen had het merendeel een voorstadium van diabetes type 2 en obesitas. Dit was onder meer te zien in hun hormoonspiegel. Het verschuiven van de klok heeft gevolgen voor de verbranding van suiker en vet. En hoe dat vervolgens wordt opgeslagen. `Sinas drinken voordat je gaat slapen is een slecht idee¿, zegt Andries Kalsbeek, werkzaam aan het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen. Toen hij bij ratten de biologische klok verwijderde, werden de dieren enorm dik. Kalsbeek onderzoekt nu op welke momenten suiker en vet optimaal verbrand worden. `Het kan goed zijn dat mensen die op dieet gaan, beter moeten letten op wannéér ze eten dan wat ze eten.¿ Ook neurofysiologe Joke Meijer van het LUMC bestudeert al jaren de biologische klok. Zij specialiseerde zich in de cellen die samen de klok vormen en ontdekte hoe de klok precies werkt. Op basis van die ontdekking kan zij verklaren wat er mis gaat in de biologische klok van oudere mensen en waardoor zij slechter slapen. Ook onderzocht zij hoe dit verminderde functioneren weer is te verbeteren: beweging blijkt de oplossing.

Op een kale hoogvlakte in het Chileense Andesgebergte voeren zo'n veertig telescopen een kosmisch ballet uit. Nagenoeg zonder toeschouwers, want de ALMA-telescopen staan op vijf kilometer hoogte.

Wat is het effect van hapgrootte op ons gevoel van verzadiging? Waarom eten we meer van een bord met verschillende soorten smaken dan van een bord met een enkel product? Vier Nederlandse wetenschappers richtten hun onderzoek op de functie van smaak. In deze aflevering van Labyrint volgen we hun onderzoek.

Bedrog en misleiding loont. Parasieten doen zich voor als een goedaardig beestje om een lichaam binnen te dringen, vogels imiteren de geluiden van jonge kuikentjes om een nest op te sporen, camouflage en je voordoen als iets anders dan je bent is in de natuur heel gewoon. Maar wij, mensen, misleiden onszelf ook gek. In het binnenland van Jamaica leeft en werkt Robert Trivers, een van de meest vooraanstaande evolutionair biologen. Onlangs verscheen zijn boek Deceit and selfdeception, waarin hij ingaat op de rol en betekenis van bedrog en zelfmisleiding als leidend principe in de evolutie. Labyrint zocht hem op. Volgens Trivers rekent 94% van alle hoogleraren zichzelf tot de beste 50% van de hoogleraren. Onmogelijk, maar niet zo dom als het op het eerste gezicht lijkt. Zelfmisleiding: jezelf beter voordoen dan je werkelijk bent, jezelf knapper of intelligenter vinden, zorgt ervoor dat je die rol ook met overtuiging kunt spelen. Kortom, je kunt je "leugen" met zekerheid aan de man brengen als je er ook zelf van overtuigd bent dat je de waarheid spreekt. Hoe slimmer je jezelf kunt misleiden hoe overtuigender je bent. En organismen die zo slim zijn om bedrog en zelfbedrog te doorzien hebben ook weer een evolutionair voordeel, vertelt Trivers in Labyrint. Volgens hem wordt de rol van bedrog en zelfbedrog schromelijk onderschat. Trivers geeft een geheel nieuwe zienswijze op de evolutie en stelt nieuwe criteria waarmee we evolutionaire processen kunnen bestuderen. Verwrongen zelfbeelden komen we ook tegen in het tweede deel van de uitzending, dat gaat over Body Dismorphic Disorder, ofwel BDD. Deze stoornis zorgt ervoor dat patiënten zichzelf zo lelijk vinden dat ze de straat niet meer op durven. Veelal gaat het hier over "bovengemiddeld " knappe mensen: Mensen die zichzelf dus eerder onder- dan overschatten. Experimenten hebben aangetoond dat BDD patiënten een foto van zichzelf feilloos herkennen, tussen foto¿s die zijn gefotoshopt, terwijl mensen zonder de aandoening zichzelf iets mooier inschatten dan ze werkelijk zijn. Kortom, als je het goed hebt heb je een probleem, als je jezelf iets knapper inschat dan je bent ga je probleemloos door het leven. Nienke Vulink, als pschychiater verbonden aan het Academisch Medisch Centrum Amsterdam heeft ontdekt dat het bij BDD om een hersenafwijking gaat, die in het brein ook daadwerkelijk zichtbaar is. Vooralsnog wordt BDD behandelt met antidepressiva, gecombineerd met een gedragstherapie. Dit leidt tot vermindering van de klachten. De stoornis verdwijnt niet maar een groot deel van de patiënten durft na de behandeling de straat weer op of weer naar het werk of school te gaan.

Als patiënt wil je niet dat je arts je voorliegt. Maar soms kan het juist helemaal geen kwaad dat een arts een nepmedicijn voorschrijft. Het kan de patiënt zelfs beter maken.