5x activisme in de spotlight
Het theater is de uitgewezen plek voor activisme. Of ten minste, dat vond 84% van de mensen die reageerde op onze poll over activistisch theater op NPO Cultuur Instagram. Maar waarom werkt dat eigenlijk zo goed, een zaal vol mensen, een podium en een maatschappelijk thema? Wij duiken in activistisch theater én tippen je vijf voorstellingen die schuren, confronteren en aanzetten tot denken.
Maar wat verstaan we onder activistisch theater? Hiervoor spreek ik met universitair hoofddocent van de studie Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) Sruti Bala. Zij vertelt dat activistisch theater er niet per se voor hoeft te zorgen dat bezoekers na het zien van de voorstelling de fakkels oppakken. “Theater is activistisch als het aanzet tot perspectiefverandering.” Volgens Bala begint elke activistische theatervoorstelling met hetzelfde: “De maker ziet iets schrijnends in de maatschappij en besluit dat hier iets aan gedaan moet worden: dat mensen ermee moeten worden geconfronteerd.”
Waarom dit dan zo goed werkt in een theater? “Het theater biedt een vrije speelruimte, waardoor er zo veel verschillende technieken kunnen worden gebruikt om een verhaal over te brengen. Het is een perfect medium voor activisme.”
Maar hoe ziet zo’n perspectiefveranderende voorstelling er dan uit? Ik zet vijf actuele voorbeelden op een rij die allemaal op een andere manier activistisch zijn, enorm in your face of subtiel verweven in het verhaal.
- Alles moet weg van Studio Dries Verhoeven
Wat als winkeldiefstal meer zegt over onze samenleving dan we denken? In Alles moet weg bouwt Dries Verhoeven een supermarkt na in een theater. Je loopt eromheen, gluurt naar binnen of volgt via schermen hoe een performer - verkleed als Sneeuwwitje met varkensmasker - spullen inpakt, gedrag verklaart en ondertussen de gekte van het kapitalisme uitbeeldt.
De voorstelling is gebaseerd op gesprekken met mensen die wel eens iets 'vergeten' te scannen. Sommigen stelen uit protest, anderen uit nood, weer anderen gewoon omdat het kan. Wat zegt dat over onze tijd? Over goed en fout? En over onszelf als niemand kijkt behalve dan al die beveiligingscamera’s?
Alles moet weg ging vorig jaar in premiere en kreeg lovende recensies. De voorstelling zie je nog van 20 tot en met 22 mei speelt in het ITA.
- Perzen. Triomf van empathie van NTGent en Action Zoo Humain
Hoe toon je empathie voor een vijand? Regisseur Chokri Ben Chikha duikt samen met zes performers in een van de oudste toneelstukken ooit – De Perzen van oud Grieks dichter Aeschylus – om vragen te stellen die nog altijd super actueel zijn. Had de schrijver, die zelf tegen de Perzen vocht, mededogen voor de tegenpartij? Of wilde hij vooral laten zien hoe superieur de Grieken waren?
Vanuit dat eeuwenoude perspectief werpen de makers nieuw licht op de genocide in Palestina. Gebaseerd op interviews uit het gebied, én ondersteund door muziek, dans en tekst, laat deze voorstelling zien hoe een theatervoorstelling uit 500 voor Christus pijnlijke verbanden legt met het nu. Perzen. Triomf van empathie is persoonlijk, politiek en confronterend – en stelt de vraag die zelden hardop wordt gesteld: durf jij je echt in te leven in de ander?
De laatste speeldatum van de theatervoorstelling in Nederland is 16 mei in SPOT in Groningen.
- Battlefield of Dreams van Theater Utrecht
Wat als je een kind wilt en het lukt niet? Of juist zwanger bent, maar het niet wilt? In Battlefield of Dreams worden grote vragen over voortplanting, ouderschap en keuzevrijheid tastbaar gemaakt – met theater, muziek, persoonlijke verhalen én een live talkshow met experts.
Deze voorstelling gaat over wat vaak achter gesloten deuren blijft: fertiliteitstrajecten, abortus, ongewenste kinderloosheid en het recht op zelfbeschikking. Door de ogen van vrouwen, mannen en queers wordt zichtbaar hoeveel emoties, twijfel en kracht schuilgaan in iets dat meestal privé blijft.
Elke avond schuift een andere expert aan, van wetenschapper tot activist. Zo wordt elk gesprek anders.
Battlefield of Dreams tourt nog tot en met 28 mei door theaters in heel Nederland: bijvoorbeeld 14 mei in de Stadsschouwburg van Utrecht, 17 mei in de Stadsschouwburg de Harmonie in Leeuwarden en 20 mei in Theater aan de Parade in Den Bosch.
- Cadela Força Trilogy – Chapter II - The Brotherhood van Carolina Bianchi en Cara de Cavalo
In dit tweede deel van haar trilogie duikt Carolina Bianchi in de gewelddadige codes van mannelijke broederschap. Samen met haar Braziliaanse gezelschap Cara de Cavalo onderzoekt ze hoe patriarchale systemen seksueel geweld in stand houden en waarom dat zo zelden wordt benoemd.
Wat betekent het om man te zijn? Wie hoort bij 'the brotherhood' en wie wordt buitengesloten? Terwijl Bianchi de broederschap ontleedt, wordt ze zelf onderdeel van het geweld dat ze blootlegt.
De performance is een samenwerking van Carolina Bianchi y Cara de Cavalo / Metro Gestão Cultural in coproductie met Theater Utrecht / Holland Festival / Frascati Producties / e.v.a. en is van 18 tot en met 20 juni in het ITA te zien.
5. OWN THIS SHIT! van Young Gangsters.
En nu de theatervoorstelling die het meeste activisme schreeuwt (letterlijk en figuurlijk): OWN THIS SHIT!
De krakers zijn terug en dit keer met breekijzers en een flinke dosis punkrock. OWN THIS SHIT! is een anarchistische protestvoorstelling die de kloof tussen de ‘haves’ en de ‘havenots’ onder de loep neemt. Het is de tijd van de woningnood, de stijgende onvrede en een kapitalistisch systeem dat steeds meer de controle grijpt. Maar de vraag is: hebben we de strijd verloren of kunnen we het activisme van de jaren '80 opnieuw tot leven wekken?
De voorstelling vindt niet plaats in een theater, maar op een geheime locatie van 14 tot en met 18 mei op het NDSM-terrein en van 21 tot en met 25 mei en 28 tot en met 31 mei op het NYMA-terrein in Nijmegen. Twee dagen voor je bezoek ontvang je een e-mail met het adres, want dit collectief “doet niet aan regels.”
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!