Wat had Mondriaan met jazz?
Op North Sea Jazz dompel je jezelf naast muziek ook helemaal onder in de beeldende kunst. Zo bezoek je bijvoorbeeld het Kunstmuseum Den Haag met de tentoonstelling Mondrian on the move over Piet Mondriaan en zijn ontdekking van de jazzmuziek. Hoe komen die werelden eigenlijk samen?
Mondriaan, geboren in Nederland in 1872, verhuist in 1912 naar Parijs, waar hij in aanraking komt met de avant-garde kunstscene. Hier begint hij te experimenteren met abstractie en ontwikkelt uiteindelijk zijn kenmerkende stijl van rechte lijnen en primaire kleuren. Die stijl krijgt uiteindelijk de titel: kubisme. In 1940 verhuist Mondriaan naar New York. Gedurende deze periode raakt hij ook geïnteresseerd in jazz, een muziekstijl die toen zijn hoogtijdagen beleeft in Europa. Jazz staat bekend om zijn improvisatie en ritmische complexiteit, elementen die Mondriaan fascineert en inspireert.
New York is een bruisend centrum voor jazzmuziek, en Mondriaan wordt een regelmatige bezoeker van jazzclubs. Hij bewondert de vrijheid en energie van jazzmuziek, en deze elementen beginnen door te sijpelen in zijn kunst. Zijn schilderij "Broadway Boogie Woogie" uit 1942-1943 is een uitstekend voorbeeld hiervan. Dit werk is een visuele representatie van de dynamiek en het ritme van New York City, gecombineerd met de levendigheid van boogiewoogie, een subgenre van jazz.
Zijn laatste werk, Victory Boogie Woogie, is nooit afgemaakt door Mondriaan. Hij overlijdt in 1944 aan een longontsteking. Het schilderij blijft half geschilderd, half beplakt achter in zijn atelier. Sinds 2000 kan je het doek in het Kunstmuseum Den Haag bewonderen. Mondriaan’s laatste schilderij laat zo zien dat hij zijn kunst altijd bleef vernieuwen.
Foto: Harry Holtzman
Mondriaan's interesse in jazz weerspiegelt zijn bredere zoektocht naar universele harmonie en ritme in zijn kunst. Net zoals jazzmuzikanten improviseren binnen bepaalde structuren, kan je in de werken van Mondriaan strikte regels van lijn en kleur zien, maar met een gevoel van vrijheid en beweging. Zijn werk, dat aanvankelijk streng en mathematisch lijkt, krijgt hierdoor een nieuwe dimensie van levendigheid en dynamiek. De liefde van Mondriaan voor jazzmuziek laat je zien hoe deze kunstvorm een bron van inspiratie en innovatie kan zijn. Het toont aan hoe verschillende kunstdisciplines elkaar kunnen beïnvloeden en verrijken, en het benadrukt de tijdloze verbinding tussen geluid en visuele kunst.
Meer beleven van North Sea Jazz? Volg dan vooral NPO Cultuur op Instagram voor interviews, sfeerimpressies en vooral veel kunst en cultuur, live vanuit Rotterdam. Of bekijk op zaterdag- en zondagavond het festivalverslag om 22:10 op NPO 2. Voor meer over Piet Mondriaan en Victory Boogie Woogie, kijk dan Het geheim van de meester (AVROTROS) op NPO Start.
Coen Plaat
Walt, Hans, Bruce & Clark, Thomas & Guy-Manuel en een vleugje Sergio. Een lijstje voornamen waarover mensen die mij kennen zullen zeggen: dat is typisch Coen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!