Het strand als klassenstrijd
Engeland is voor mij een gevoel van thuiskomen. Als kind trok ik er al met mijn ouders door de heuvels en langs kliffen waar de zee verrassend blauw was. Maar wat me écht raakte, was de cultuur. Die typisch Britse eigenaardigheid: huizen vol bloemenbehang, fish & chips met zout en azijn en overal – maar dan echt overal – een pub. Het is een wereld die nergens anders bestaat. En precies dát vangt Martin Parr in zijn foto’s: schreeuwerig, hilarisch, en toch vol liefde. Zijn werk is voor mij een feest van herkenning. Alsof hij mijn geheime herinneringen in felle kleuren ontwikkelde. Maar die opvallende tinten waren niet altijd een onderdeel van zijn werk. In de nieuwe Close Up: Ik ben Martin Parr – fotograaf (AVROTROS)Zie je hoe de fotograaf zich ontwikkelde.
De documentaire begint op een typisch Britse pier: een bouwwerk van beton waar geen romantiek aan op te merken is. De meeuwen schreeuwen, de zee klotst tegen de collosale constructie aan en de dagjesmensen wandelen op hun gemakje langs. Na een minuut heb je pas door dat de oudere man met rollator, die al een aantal keer door het scherm slentert, de gerenommeerde fotograaf Martin Parr is. Hij is zo’n onopvallende man dat hij ongemerkt foto’s kan maken. Hij manoeuvreert zich geluidloos door de menigte en dat loont.
Het onderwerp van zijn foto’s? “De vrijetijdsbesteding van de arbeiders- en middenklasse,” vertelt Parr. Een ogenschijnlijk simpel thema, maar zijn werk veroorzaakte een schokgolf in de kunstwereld. Toen hij zich aanmeldde bij Magnum, het prestigieuze fotografencollectief, dreigde de helft van de leden te vertrekken als hij wél werd toegelaten; de andere helft als hij níét zou worden aangenomen. Een verdeeldheid die alles zegt over de controverse rond zijn werk.
Kunstenaar Grayson Perry verklaart het in de documentaire: “Er heerst snobisme, alsof kunst alleen betekenisvol kan zijn als het zwaar en intellectueel is: humor is minderwaardig.” Parr doorbrak die conventie met zijn felle kleuren en scherpe ironie, ook al waren het foto’s die niet in scène waren gezet: hij portretteerde het echte leven en de echte mens.
“Hij fotografeerde de wereld zoals die was, niet zoals hij hem wilde hebben,” zegt Mark Bedford, bassist van de legendarische Britse band Madness. En die wereld? Die is vaak rommelig, lelijk en onverbloemd menselijk. Neem Parr’s beroemde serie The Last Resort: stranden vol vakantiegangers die zich niets aantrekken van het gebrek aan glamour. Tussen plastic tasjes en uitgedrukte frietzakjes zonnen ze op beton, likken ijsjes terwijl ze op de stoep hurken, of negeren ze met alle macht de krijsende baby’s die hun vakantie kan verpesten. Het is helemaal geen idyllisch resort, maar wel een feest van herkenning.
Martin Parr vertelt dat hij al zijn hele leven zoekt naar het antwoord op één vraag: ‘Wat betekent het om Brits te zijn?’ Door de jaren heen ontdekte hij – achter de schreeuwerige bloemenbehangsels en dampende frietbakken – een land dat doordrenkt is van klassenverschillen. Zijn carrière begon in kerken, vervolgde zich door arbeiderswijken, en eindigde uiteindelijk op het strand: de plek waar sociale scheidslijnen het meest zichtbaar worden. Want terwijl de rijken naar zonovergoten oorden vluchtten, vierden de anderen hun vakantie tussen beton en plastic op een Britse pier.
Mimi Mollica, documentairefotograaf, vat de kracht van Parr’s werk perfect samen: “Wij, ‘serieuze’ fotografen, trokken naar plekken als Berlijn om de held uit te hangen. Alsof de vrijheidsstrijd alleen achter de Muur te vinden was. Maar Martin bleef hier. Hij liet zien dat het echte gevecht niet ver weg was, maar in onze eigen achtertuin. In die zin is hij misschien wel de moedigste fotograaf van ons allemaal.”
Remi Kerkhoven
Is onmogelijk aan te treffen zonder een boek op zak, muziek op haar oren (als er maar enige vorm van groove in zit) of filosoferend over de talloze films die ze in kleine filmhuizen heeft gezien. Het liefst op de hoogte van alle nieuwtjes in het culturele landschap, zodat ze kan opscheppen.
Vond je dit leuk?
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de NPO Cultuur nieuwsbrief en ontvang iedere vrijdag mooie, inspirerende en interessante tips. Van kunst tot film en van muziek tot theater, zo hoef je niets meer te missen!