Focus
Luister
Over deze podcast
Bij elke nieuwe crisis kijken we hoopvol naar wetenschappers: kunnen jullie ons hieruit redden? In Focus hoor je de beste wetenschapsverhalen, aansluitend en aanvullend op het gelijknamige tv-programma op NPO2. Onderzoekers die streven, worstelen, falen en slagen in het vinden van oplossingen van de problemen
Categorie
Wetenschap
Afleveringen
- Nieuw
ma 1 december
#1 - Alcohol - We dronken altijd al, toch? (S17)
Als we reclame's van alcoholische dranken mogen geloven zit er achter elke slok een eeuwenlange geschiedenis van tradities, rituelen en mythes. Maar schuilt er achter deze marketingcampagne's daadwerkelijk zo'n sprookjesachtig verleden? Of dronken we vroeger bier, wijn en jenever om hele andere redenen dan ons worden voorgeschoteld? In deze aflevering lopen we langs de geschiedenis van alcohol. Eén ding wordt al snel duidelijk: onze relatie tot alcohol en dronkenschap in medisch-wetenschappelijke en sociaal-culturele zin wankelt door de eeuwen heen zélf allerlei kanten op. 📜 Leendert Alberts is docent geschiedenis aan de Hogeschool Utrecht. Hij schreef meerdere boeken over de geschiedenis van alcoholische dranken in Nederland. In dit gesprek neemt hij ons mee langs de omwentelingen die onze medisch-wetenschappelijke en culturele blik op alcoholische dranken heeft doorgemaakt. 📖 Meer lezen? - Hop - De eerste bierrevolutie in Nederland (Prometheus, 2022) - Canon van de Nederlandse biercultuur (Birdy Publishing BV, 2023) 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 2: Hoe normaal is alcohol eigenlijk? Aflevering 3: De comazuipende jongeren Aflevering 4: De vijf zit in de klok Bonusaflevering 5 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen, Saxa da Silva & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram, LinkedIn en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 17 november
#4 - Bevolkingsonderzoek - Total Body Scan: een APK voor je lijf (S16)
Wie niet wil wachten op een uitnodiging voor een bevolkingsonderzoek kan zelf een uitvoerige gezondheidsscan laten uitvoeren; een zogenaamde Total Body Scan. Dat kost je dan wel een aardige stuiver, maar in ruil daarvoor krijg je zekerheid over je gezondheid terug. Ten minste, zo denken veel mensen. Enerzijds kunnen ze je rust bieden als er niks gevonden wordt, anderzijds kunnen ze je ook juist onnodig ongerust maken, bijvoorbeeld als er een vlekje wordt gevonden waarvoor je ter controle alsnog naar een specialist moet, en die vervolgens concludeert dat het onschadelijk is. En wat kosten deze dubbele checks de Nederlandse samenleving uiteindelijk? 🩺 Bij huisarts Sebastiaan van Beek kwam een patiënt langs met het verzoek voor maar liefst drie doorverwijzingen naar medisch specialisten. Op reis in China waren er bij een preventieve scan namelijk wat opvallende dingen gevonden. Hij vertelt welke afwegingen hij maakte, voordat hij een beslissing nam om de patiënt wel of niet door te verwijzen. ⚖️ Universitair docent Ethiek Mira Vegter (Radboud UMC) zet de voor- en nadelen uiteen die Total Body Scans voor individuen en de Nederlandse samenleving kunnen hebben. Ze vertelt daarbij hoe mensen scans laten uitvoeren op basis van geanticipeerde beslissingsspijt - de gedachte: 'als ik het nou niet doe, krijg ik dan later geen spijt?' - ook al is de kans dat er op een scan daadwerkelijk iets zorgelijks wordt gevonden 'héél klein'. 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: De brief Aflevering 2: Poep testen kan je leven redden Aflevering 3: Niet iedereen wil getest worden 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 10 november
#3 - Bevolkingsonderzoek - Niet iedereen wil getest worden (S16)
Iedereen krijgt automatisch een brief voor een bevolkingsonderzoek in de brievenbus. De veronderstelling is dat je mee wil doen, en wil je dat niet, dan moet je dat zelf actief aangeven. Iemand die dat heeft gedaan en aan geen enkel bevolkingsonderzoek meedoet, is Marli Huijer, voormalig Denker der Nederlanden en schrijver van het boek De toekomst van het sterven (2022). In deze aflevering van Focus vertelt ze waarom ze dat heeft gedaan. Ook zoomt ze uit en beschouwt ze waarom het in Nederland vanzelfsprekend is om alles helemaal zeker over je lijf te willen weten. Daarbij biedt ze handvatten voor een andere denkwijze voor de samenleving, en ook voor individuen: 'We moeten accepteren dat we na ons 70e levensjaar krakkemikkig worden op allerlei fronten.' 📖 Meer lezen? De toekomst van het sterven (2022, uitgeverij Pluim) 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: De brief Aflevering 2: Poep testen kan levens redden Aflevering 4: Total body scan: Een APK voor je lichaam Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 3 november
#2 - Bevolkingsonderzoek – Poep testen kan je leven redden (S16)
Bevolkingsonderzoek verlaagt sterfte aan darmkanker met 45%. Dat vond️ Iris Landsdorp-Vogelaar in haar onderzoek. Als hoogleraar vroegopsporing aan het Erasmus MC bestudeert Iris Landsdorp-Vogelaar de effectiviteit van die onderzoeken. Ze combineert klinische data met zelfgebouwde modellen om bevolkingsonderzoeken te analyseren. Hoeveel gezondheidswinst is er uiteindelijk? En wat kost dat allemaal? In deze aflevering van Focus neemt ze ons mee in haar onderzoek. 📖 Meer lezen? De RIVM-rapporten van de onderzoeken naar de effectiviteit van bevolkingsonderzoeken, waar onder andere Iris Landsdorp-Vogelaar aan werkte. 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: De brief Aflevering 3: Niet iedereen wil getest worden Aflevering 4: Total body scan: Een APK voor je lichaam Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 27 oktober
#1 - Bevolkingsonderzoek - De brief (S16)
Darmkanker, Borstkanker en Baarmoederhalskanker. Drie ziektes waar in Nederland bevolkingsonderzoek naar wordt gedaan. Vanaf een bepaalde leeftijd krijgt iedereen een brief. Een oproep om mee te doen met onderzoek om te checken of je ziek bent zonder dat je het doorhebt. Meedoen is eigen keuze, waarom zou je wel of niet meedoen? 🏛️ Mireille Broeders, epidemioloog aan het Radboud UMC, licht toe hoe bevolkingsonderzoek in elkaar zit. Waarop testen we en hoe doen we dat? Zij doet zelf onderzoek naar verbetering van bevolkingsonderzoek. Waar zitten de ontwikkelingen? En welke rol krijgt AI daarin? 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 2: Poep testen kan je leven redden Aflevering 3: Niet iedereen wil getest worden Aflevering 4: Total body scan: Een APK voor je lichaam Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkenbos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 6 oktober
Big Tech & greenwashing; de strategie achter de marketingmachine (special op Betweter Festival in Utrecht)
Tijdens het Betweter Festival in Utrecht spraken presentatoren Sander Nieuwenhuijsen en Renette Kwakkenbos met postdoctoraal onderzoeker Rianne Riemens over haar onderzoek naar greenwashing door ‘Big Tech’. “Meer technologie wordt gepresenteerd als dé oplossing voor problemen die technologie zelf heeft veroorzaakt.” Riemens laat zien hoe bedrijven als Apple, Google, Amazon en Microsoft zich presenteren als klimaatredders, terwijl ze behoren tot de grootste vervuilers. In deze aflevering hoor je hoe deze bedrijven duurzaamheid claimen via slimme campagnes, hoe AI wordt gepresenteerd als dé oplossing voor alles en hoe ruimtevaart wordt ingezet als marketingstrategie. Ook bespreken we hoe CEO’s zich profileren als wereldleiders en hoe alternatieven aantrekkelijker kunnen worden dan de dominante platforms. “Misschien moet je iets van gebruiksgemak opgeven, maar krijg je er een eerlijker platform voor terug.” 🎧 Luister nu naar deze aflevering van Focus, opgenomen in Utrecht op het Betweter Festival in TivoliVredenburg. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap ✉️ Vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Hosts: Sander Nieuwenhuijsen & Renette Kwakkenbos Redactie: Renette Kwakkenbos, Sander Nieuwenhuijsen, Feeke Rensen & Syb Faes
ma 29 september
De horrorparadox; waarom we angst opzoeken (special op Nacht van Ontdekkingen in Leiden)
Tijdens De Nacht van Ontdekkingen in Leiden onderzoekt presentator Sander Nieuwenhuijsen met stresswetenschapper Laura Nawijn (https://www.universiteitleiden.nl/en/staffmembers/laura-nawijn#tab-1) en literatuurhistoricus Evert van Leeuwen (https://www.universiteitleiden.nl/en/staffmembers/evert-jan-van-leeuwen#tab-1) en het publiek de fascinerende horrorparadox: waarom zoeken we angst op, terwijl we het tegelijkertijd willen vermijden? In een speciaal gebouwd spookhuis werden bezoekers blootgesteld aan klassieke angstmomenten – van duistere geluiden tot onverwachte luchtstoten – en werden hun reacties gemeten. “Je lichaam reageert op horror zoals op verliefdheid of bungeejumpen.” Van Leeuwen reflecteert daarbij op horror in fictie en literatuur. “Jonge lezers zoeken in dystopische horror niet alleen gruwel, maar ook schoonheid en zingeving.” Samen onderzoeken ze hoe angst werkt – fysiek, emotioneel en cultureel – en wat we kunnen leren van hoe mensen reageren op gecontroleerde spanning. 🎧 Luister nu naar deze aflevering van Focus, opgenomen voor live publiek in het Groot Auditorium in Leiden. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap ✉️ Vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Sander Nieuwenhuijsen Redactie: Syb Faes
ma 22 september
Democratie op losse schroeven (special met Roxane van Iperen op Nacht van Ontdekkingen in Leiden)
Tijdens de Nacht van Ontdekkingen in Leiden gaat presentator Syb Faes in gesprek met schrijver en jurist Roxane van Iperen over haar boek Eigen planeet eerst en de vraag waarom onze democratie faalt in het aanpakken van de klimaatcrisis. Van Iperen schetst een wereld waarin twee systemen tegenover elkaar staan: een globale planeet gedreven door marktbelangen en een lokale planeet waarin burgers leven met fundamentele behoeften en morele waarden. “Het lijkt alsof we ruzie maken over de kleur van de bank, terwijl het huis in de fik staat.” Ze legt uit hoe democratische waarden onder druk staan door economische krachten, en waarom het niet genoeg is om individuele burgers verantwoordelijk te maken. 🎧 Luister nu naar deze aflevering van Focus, opgenomen voor live publiek in het Groot Auditorium in het Academiegebouw van Universiteit Leiden. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap ✉️ Vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Syb Faes Redactie & techniek: Sander Nieuwenhuijsen
ma 1 september
Hoe we elkaar begrijpen zonder woorden (special vanaf Lowlands Science)
Een festival kan een plek zijn waar wetenschap en kunst elkaar ontmoeten. In deze tweede aflevering van onze festivalserie onderzoeken sociaal psycholoog Tom Frijns (https://www.uu.nl/medewerkers/TFrijns/Contact) (Universiteit Utrecht) en cultuurwetenschapper Gerlov van Engelenhoven (https://www.universiteitleiden.nl/medewerkers/gerlov-van-engelenhoven#tab-1) (Universiteit Leiden) hoe mensen communiceren zonder woorden. “Mijn hoop is dat mensen elkaar beter begrijpen als ze synchroniseren” Tijdens een performance op Lowlands Science (https://lowlands.nl/ll-science/) wordt het publiek uitgedaagd om mee te bewegen, te synchroniseren en betekenis te geven aan een verhaal zonder taal. Wat doet dat met je emotie, je hersenactiviteit en je gevoel van verbondenheid? “Je wordt helemaal in het diepe gegooid… sommige bewegingen herken je, andere zijn totaal random” 🎨 Meer weten over de performance & betrokken kunstenaars? - Loretta Lau (https://www.waitinglorettalau.com/) - Michelle Piergoelam (https://www.michellepiergoelam.com/) - Finn Maätita (https://www.linkedin.com/in/finn-ma%C3%A4tita/) 🎧 Meer horen? Op 20 september zijn we te gast op De Nacht van Ontdekkingen in Leiden (https://www.nachtvanontdekkingen.nl/ntr-roxane-van-iperen/). En op 26 september kun je een opname bijwonen op het Betweter Festival van de Universiteit Utrecht (https://www.betweterfestival.nl/programma/2025/ntr-focus-de-klimaatfantasie-van-big-tech). Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) 📷 Volg ons op Instagram (https://www.instagram.com/ntrwetenschap/) en TikTok (https://www.tiktok.com/@ntrwetenschap) voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Verslaggever: Sander Nieuwenhuijsen Redactie: Syb Faes, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen
ma 25 augustus
De kracht van aanraking (special vanaf Lowlands Science)
Een festival is meer dan muziek, theater of kunst. Het is ook een plek waar wetenschap tot leven kan komen. In deze special van Focus duiken we in de wereld van festivalonderzoek. In deze eerste aflevering onderzoeken we samen met Anouk Keizer (https://www.uu.nl/medewerkers/AKeizer) (Universiteit Utrecht) en haar collega’s van de Dutch Touch Society (https://dutchtouchsociety.org/) hoe sociale aanraking ons welzijn beïnvloedt. “We willen weten: welke aanraking helpt wie het meest?” Wat gebeurt er in je hersenen als je een hand vasthoudt tijdens een enge film? En kan een knuffelrobot net zo troostend zijn als een mens? In een mini-bioscoop op het festivalterrein worden bezoekers onderdeel van een 4D-experiment met trillende stoelen, geuren en horrorbeelden. “Aanrakingen vinden niet plaats in een lab, die vinden plaats in een ruizige echte wereld.” 🎧 Meer horen? Volgende aflevering lichten we een ander onderzoek uit op Lowlands Science (https://lowlands.nl/ll-science/). Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl). 📷 Volg ons op Instagram (https://www.instagram.com/ntrwetenschap/) en TikTok (https://www.tiktok.com/@ntrwetenschap) voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap. 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Verslaggever: Sander Nieuwenhuijsen Redactie: Syb Faes, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen
ma 18 augustus
#4 - Oorlog - De media-oorlog (S15)
Wat is de impact van framing, propaganda en tijdsdruk op de berichtgeving over de situatie in Israël en Gaza? In deze aflevering van Focus onderzoeken we hoe media opereren in conflictsituaties. Wat betekent het om verslag te doen van een oorlog waar je niet fysiek aanwezig kunt zijn? “Je wordt als journalist als het ware gedwongen om op het moment geschiedenis te schrijven. En dat kan eigenlijk niet.” Emeritus hoogleraar internationale communicatie Cees Hamelink (https://www.researchgate.net/profile/Cees-Hamelink) reflecteert op de rol van media als bemiddelaar tussen werkelijkheid en publiek. “Goede journalistiek verdient een goed publiek.” En hoe kunnen media bijdragen aan de-escalatie in plaats van verharding? 🎧 Meer horen? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over oorlog: Aflevering 1: Het Genocidevraagstuk Aflevering 2: Een hongersnood is politiek Aflevering 3: Als burger gedood met AI 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Rijk Landsmeer, Feeke Rensen, Bella Felix & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl). 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 11 augustus
#3 - Oorlog - Als burger gedood met AI (S15)
Elke 20 seconden en nieuw doelwit voor ogen – de officiers moeten kiezen: wel of niet aanvallen? AI krijgt een steeds grotere rol in conflictsituaties. Het zou moeten zorgen voor preciezere executie, en dus: minder burgerleed. Maar hoe zit dat nou echt? “Het gedrag op basis waarvan mensen als target voor een bombardement worden geselecteerd, komt veel voor onder burgers in een oorlogssituatie.” Lauren Gould, universitair docent conflictstudies aan de Universiteit Utrecht en het NIOD, neemt ons mee in haar onderzoek naar de rol van AI in oorlogsvoering. 📖 Lees het hele artikel van Yuval Abraham hier: https://www.972mag.com/lavender-ai-israeli-army-gaza/ (https://www.972mag.com/lavender-ai-israeli-army-gaza/) 🎧 Meer horen? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over oorlog: Aflevering 1: Het Genocidevraagstuk Aflevering 2: Een hongersnood is politiek Aflevering 4: De media-oorlog 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Rijk Landsmeer, Feeke Rensen, Bella Felix & Sander Nieuwenhuijsen Edit: Syb Faes ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl). Blijf op de hoogte van nieuwe podcasts en het laatste wetenschapsnieuws, abonneer je op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief. (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972) 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.