Focus
Luister
Over deze podcast
Bij elke nieuwe crisis kijken we hoopvol naar wetenschappers: kunnen jullie ons hieruit redden? In Focus hoor je de beste wetenschapsverhalen, aansluitend en aanvullend op het gelijknamige tv-programma op NPO2. Onderzoekers die streven, worstelen, falen en slagen in het vinden van oplossingen van de problemen
Categorie
Wetenschap
Afleveringen
Nieuwdi 23 december
#3 - Alcohol - De comazuipende jongeren (S17)
#3 – Alcohol – De comazuipende jongeren (S17) Wat gebeurt er eigenlijk in je lichaam als je jong bent en je drinkt tot je erbij neervalt? Jaarlijks komen er iets meer dan 1000 jongeren onder de 18 jaar met een alcoholvergiftiging op de spoedeisende hulp terecht. Hoe zijn zij eraan toe? 📜 Louise Pigeaud is arts in het Amsterdam UMC op de kinderafdeling. Ze promoveerde in het Reinier de Graaffziekenhuis in Delft en aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam op de trends, risicofactoren en mogelijkheden voor preventie rond alcoholgebruik onder jongeren in Nederland en Europa. Ze interviewde de jongeren die met een alcoholvergiftiging bij haar in het ziekenhuis werden binnengebracht. ‘Ze schrikken natuurlijk onwijs als ze wakker worden in het ziekenhuis, want ze kunnen zich meestal niet meer herinneren dat ze op de spoedeisende hulp zijn geweest.’ 📖 Meer lezen? Uncorking a healthier generation: Prevention of adolescent alcohol use and intoxication (https://pure.eur.nl/en/publications/uncorking-a-healthier-generation-prevention-of-adolescent-alcohol/) (proefschrift van Louise Pigeaud). 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over alcohol: Aflevering 1: We dronken altijd al, toch? Aflevering 2: Hoe normaal is alcohol eigenlijk? Aflevering 4: De vijf zit in de klok en Bonusaflevering 5: Nog een rondje 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkenbos, Feeke Rensen, Saxa da Silva & Sander Nieuwenhuijsen✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl.📷 Volg ons op Instagram, LinkedIn en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
- Nieuw
zo 21 december
#4 - Alcohol – De vijf zit in de klok (S17)
In deze podcastserie over alcohol horen we steeds opnieuw terugkomen hoe gevaarlijk alcohol kan zijn. En keer op keer zeggen deskundigen: het moet véél minder normaal worden. Maar... toch doen we het, ook al weten we dat het slecht is. Waarom is dat zo? Waarom luisteren we liever naar het duiveltje dat ons keer op keer verleidt, dan naar het engeltje dat roept dat het niet mag? In deze aflevering duiken we de kroeg in met schrijver Marian Donner, die een cultuurfilosofisch pleidooi houdt om meer te drinken en anders te kijken naar onze gezondheid. En ook spreken we universitair docent Psychologie Mira Duif, over op welke momenten mensen het snelst geneigd zijn om het glas te heffen. Uiteindelijk komen zij tot nieuwe nuances en verrassende uitgangspunten: wanneer zouden we wél kunnen drinken, en met welke beredeneringen? ✍️ Marian Donner is essayist en columnist bij De Groene Amsterdammer. In 2019 publiceerde ze het cultuurfilosofische Zelfverwoestingsboek, over waarom we meer moeten stinken, drinken, bloeden, branden en dansen. Uit dat rijtje licht ze deze aflevering drinken toe, en ze probeert de verslaggever - die geen alcohol drinkt - te overtuigen om dat wél te doen. 🔎 Mira Duif is universitair docent Psychologie aan de Open Universiteit. Ze promoveerde op alledaags drankgebruik van Nederlanders en hoe ze zich voelden gedurende de dag. Op welke momenten zag zij dat we begonnen te drinken? 📖 Meer lezen? - Zelfverwoestingsboek (Das Mag, 2019) 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over alcohol: Aflevering 1: We dronken altijd al, toch? Aflevering 2: Hoe normaal is alcohol eigenlijk? Aflevering 3: De comazuipende jongeren Bonusaflevering 5: Nog een rondje 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkenbos, Feeke Rensen, Saxa da Silva & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram, LinkedIn en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 8 december
#1 - Alcohol - We dronken altijd al, toch? (S17)
Als we reclame's van alcoholische dranken mogen geloven zit er achter elke slok een eeuwenlange geschiedenis van tradities, rituelen en mythes. Maar schuilt er achter deze marketingcampagne's daadwerkelijk zo'n sprookjesachtig verleden? Of dronken we vroeger bier, wijn en jenever om hele andere redenen dan ons worden voorgeschoteld? In deze aflevering lopen we langs de geschiedenis van alcohol. Eén ding wordt al snel duidelijk: onze relatie tot alcohol en dronkenschap in medisch-wetenschappelijke en sociaal-culturele zin wankelt door de eeuwen heen zélf allerlei kanten op. 📜 Leendert Alberts is docent geschiedenis aan de Hogeschool Utrecht. Hij schreef meerdere boeken over de geschiedenis van alcoholische dranken in Nederland. In dit gesprek neemt hij ons mee langs de omwentelingen die onze medisch-wetenschappelijke en culturele blik op alcoholische dranken heeft doorgemaakt. 📖 Meer lezen? - Hop - De eerste bierrevolutie in Nederland (Prometheus, 2022) - Canon van de Nederlandse biercultuur (Birdy Publishing BV, 2023) 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 2: Hoe normaal is alcohol eigenlijk? Aflevering 3: De comazuipende jongeren Aflevering 4: De vijf zit in de klok Bonusaflevering 5 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen, Saxa da Silva & Sander Nieuwenhuijsen Montage: Syb Faes ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram, LinkedIn en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 8 december
#2 - Alcohol - Hoe normaal is alcohol eigenlijk? (S17)
Dementie, zeven soorten kanker en verslavingsstoornissen. Alcohol verhoogt het risico op meer dan 200 ziektes en aandoeningen, zowel mentaal en lichamelijk. Marlous Tuithof van het Trimbos Instituut onderzoekt de impact van alcohol op onze samenleving. Geschat wordt dat er jaarlijks tussen 2700 en 7500 mensen overlijden aan de gevolgen van die aandoeningen. 📜 Yvo Kortmann is Maag Darm Leverarts en ziet dagelijks patiënten die last hebben van de gevolgen van alcoholgebruik. En dat zijn niet alleen zware alcoholisten, “Ook bij een paar biertjes verhoog je het risico op ziektes”. Hij pleit voor een maatschappij waarin alcohol een minder normale plek inneemt en stelt maatregelen voor zoals het verbannen van alcohol op sportclubs of festivals. 📖 Meer lezen? Artikel Alcohol is niet normaal (Medische Contact). Oproep WHO voor strenger beleid in Europa rondom alcohol. 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: We dronken altijd al, toch? Aflevering 3: De comazuipende jongeren Aflevering 4: De vijf zit in de klok Bonusaflevering 5 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen, Saxa da Silva & Sander Nieuwenhuijsen Montage: Renette Kwakkenbos ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram, LinkedIn en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 17 november
#4 - Bevolkingsonderzoek - Total Body Scan: een APK voor je lijf (S16)
Wie niet wil wachten op een uitnodiging voor een bevolkingsonderzoek kan zelf een uitvoerige gezondheidsscan laten uitvoeren; een zogenaamde Total Body Scan. Dat kost je dan wel een aardige stuiver, maar in ruil daarvoor krijg je zekerheid over je gezondheid terug. Ten minste, zo denken veel mensen. Enerzijds kunnen ze je rust bieden als er niks gevonden wordt, anderzijds kunnen ze je ook juist onnodig ongerust maken, bijvoorbeeld als er een vlekje wordt gevonden waarvoor je ter controle alsnog naar een specialist moet, en die vervolgens concludeert dat het onschadelijk is. En wat kosten deze dubbele checks de Nederlandse samenleving uiteindelijk? 🩺 Bij huisarts Sebastiaan van Beek kwam een patiënt langs met het verzoek voor maar liefst drie doorverwijzingen naar medisch specialisten. Op reis in China waren er bij een preventieve scan namelijk wat opvallende dingen gevonden. Hij vertelt welke afwegingen hij maakte, voordat hij een beslissing nam om de patiënt wel of niet door te verwijzen. ⚖️ Universitair docent Ethiek Mira Vegter (Radboud UMC) zet de voor- en nadelen uiteen die Total Body Scans voor individuen en de Nederlandse samenleving kunnen hebben. Ze vertelt daarbij hoe mensen scans laten uitvoeren op basis van geanticipeerde beslissingsspijt - de gedachte: 'als ik het nou niet doe, krijg ik dan later geen spijt?' - ook al is de kans dat er op een scan daadwerkelijk iets zorgelijks wordt gevonden 'héél klein'. 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: De brief Aflevering 2: Poep testen kan je leven redden Aflevering 3: Niet iedereen wil getest worden 🧑💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 10 november
#3 - Bevolkingsonderzoek - Niet iedereen wil getest worden (S16)
Iedereen krijgt automatisch een brief voor een bevolkingsonderzoek in de brievenbus. De veronderstelling is dat je mee wil doen, en wil je dat niet, dan moet je dat zelf actief aangeven. Iemand die dat heeft gedaan en aan geen enkel bevolkingsonderzoek meedoet, is Marli Huijer, voormalig Denker der Nederlanden en schrijver van het boek De toekomst van het sterven (2022). In deze aflevering van Focus vertelt ze waarom ze dat heeft gedaan. Ook zoomt ze uit en beschouwt ze waarom het in Nederland vanzelfsprekend is om alles helemaal zeker over je lijf te willen weten. Daarbij biedt ze handvatten voor een andere denkwijze voor de samenleving, en ook voor individuen: 'We moeten accepteren dat we na ons 70e levensjaar krakkemikkig worden op allerlei fronten.' 📖 Meer lezen? De toekomst van het sterven (2022, uitgeverij Pluim) 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: De brief Aflevering 2: Poep testen kan levens redden Aflevering 4: Total body scan: Een APK voor je lichaam Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 3 november
#2 - Bevolkingsonderzoek – Poep testen kan je leven redden (S16)
Bevolkingsonderzoek verlaagt sterfte aan darmkanker met 45%. Dat vond️ Iris Landsdorp-Vogelaar in haar onderzoek. Als hoogleraar vroegopsporing aan het Erasmus MC bestudeert Iris Landsdorp-Vogelaar de effectiviteit van die onderzoeken. Ze combineert klinische data met zelfgebouwde modellen om bevolkingsonderzoeken te analyseren. Hoeveel gezondheidswinst is er uiteindelijk? En wat kost dat allemaal? In deze aflevering van Focus neemt ze ons mee in haar onderzoek. 📖 Meer lezen? De RIVM-rapporten van de onderzoeken naar de effectiviteit van bevolkingsonderzoeken, waar onder andere Iris Landsdorp-Vogelaar aan werkte. 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 1: De brief Aflevering 3: Niet iedereen wil getest worden Aflevering 4: Total body scan: Een APK voor je lichaam Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkebos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 27 oktober
#1 - Bevolkingsonderzoek - De brief (S16)
Darmkanker, Borstkanker en Baarmoederhalskanker. Drie ziektes waar in Nederland bevolkingsonderzoek naar wordt gedaan. Vanaf een bepaalde leeftijd krijgt iedereen een brief. Een oproep om mee te doen met onderzoek om te checken of je ziek bent zonder dat je het doorhebt. Meedoen is eigen keuze, waarom zou je wel of niet meedoen? 🏛️ Mireille Broeders, epidemioloog aan het Radboud UMC, licht toe hoe bevolkingsonderzoek in elkaar zit. Waarop testen we en hoe doen we dat? Zij doet zelf onderzoek naar verbetering van bevolkingsonderzoek. Waar zitten de ontwikkelingen? En welke rol krijgt AI daarin? 🎧 Meer luisteren? Beluister ook de andere afleveringen van de serie over bevolkingsonderzoek: Aflevering 2: Poep testen kan je leven redden Aflevering 3: Niet iedereen wil getest worden Aflevering 4: Total body scan: Een APK voor je lichaam Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Lara Billie Rense Redactie: Syb Faes, Renette Kwakkenbos, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen ✉️ Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap.
ma 6 oktober
Big Tech & greenwashing; de strategie achter de marketingmachine (special op Betweter Festival in Utrecht)
Tijdens het Betweter Festival in Utrecht spraken presentatoren Sander Nieuwenhuijsen en Renette Kwakkenbos met postdoctoraal onderzoeker Rianne Riemens over haar onderzoek naar greenwashing door ‘Big Tech’. “Meer technologie wordt gepresenteerd als dé oplossing voor problemen die technologie zelf heeft veroorzaakt.” Riemens laat zien hoe bedrijven als Apple, Google, Amazon en Microsoft zich presenteren als klimaatredders, terwijl ze behoren tot de grootste vervuilers. In deze aflevering hoor je hoe deze bedrijven duurzaamheid claimen via slimme campagnes, hoe AI wordt gepresenteerd als dé oplossing voor alles en hoe ruimtevaart wordt ingezet als marketingstrategie. Ook bespreken we hoe CEO’s zich profileren als wereldleiders en hoe alternatieven aantrekkelijker kunnen worden dan de dominante platforms. “Misschien moet je iets van gebruiksgemak opgeven, maar krijg je er een eerlijker platform voor terug.” 🎧 Luister nu naar deze aflevering van Focus, opgenomen in Utrecht op het Betweter Festival in TivoliVredenburg. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap ✉️ Vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Hosts: Sander Nieuwenhuijsen & Renette Kwakkenbos Redactie: Renette Kwakkenbos, Sander Nieuwenhuijsen, Feeke Rensen & Syb Faes
ma 29 september
De horrorparadox; waarom we angst opzoeken (special op Nacht van Ontdekkingen in Leiden)
Tijdens De Nacht van Ontdekkingen in Leiden onderzoekt presentator Sander Nieuwenhuijsen met stresswetenschapper Laura Nawijn (https://www.universiteitleiden.nl/en/staffmembers/laura-nawijn#tab-1) en literatuurhistoricus Evert van Leeuwen (https://www.universiteitleiden.nl/en/staffmembers/evert-jan-van-leeuwen#tab-1) en het publiek de fascinerende horrorparadox: waarom zoeken we angst op, terwijl we het tegelijkertijd willen vermijden? In een speciaal gebouwd spookhuis werden bezoekers blootgesteld aan klassieke angstmomenten – van duistere geluiden tot onverwachte luchtstoten – en werden hun reacties gemeten. “Je lichaam reageert op horror zoals op verliefdheid of bungeejumpen.” Van Leeuwen reflecteert daarbij op horror in fictie en literatuur. “Jonge lezers zoeken in dystopische horror niet alleen gruwel, maar ook schoonheid en zingeving.” Samen onderzoeken ze hoe angst werkt – fysiek, emotioneel en cultureel – en wat we kunnen leren van hoe mensen reageren op gecontroleerde spanning. 🎧 Luister nu naar deze aflevering van Focus, opgenomen voor live publiek in het Groot Auditorium in Leiden. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap ✉️ Vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Sander Nieuwenhuijsen Redactie: Syb Faes
ma 22 september
Democratie op losse schroeven (special met Roxane van Iperen op Nacht van Ontdekkingen in Leiden)
Tijdens de Nacht van Ontdekkingen in Leiden gaat presentator Syb Faes in gesprek met schrijver en jurist Roxane van Iperen over haar boek Eigen planeet eerst en de vraag waarom onze democratie faalt in het aanpakken van de klimaatcrisis. Van Iperen schetst een wereld waarin twee systemen tegenover elkaar staan: een globale planeet gedreven door marktbelangen en een lokale planeet waarin burgers leven met fundamentele behoeften en morele waarden. “Het lijkt alsof we ruzie maken over de kleur van de bank, terwijl het huis in de fik staat.” Ze legt uit hoe democratische waarden onder druk staan door economische krachten, en waarom het niet genoeg is om individuele burgers verantwoordelijk te maken. 🎧 Luister nu naar deze aflevering van Focus, opgenomen voor live publiek in het Groot Auditorium in het Academiegebouw van Universiteit Leiden. 📷 Volg ons op Instagram en TikTok voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap ✉️ Vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Host: Syb Faes Redactie & techniek: Sander Nieuwenhuijsen
ma 1 september
Hoe we elkaar begrijpen zonder woorden (special vanaf Lowlands Science)
Een festival kan een plek zijn waar wetenschap en kunst elkaar ontmoeten. In deze tweede aflevering van onze festivalserie onderzoeken sociaal psycholoog Tom Frijns (https://www.uu.nl/medewerkers/TFrijns/Contact) (Universiteit Utrecht) en cultuurwetenschapper Gerlov van Engelenhoven (https://www.universiteitleiden.nl/medewerkers/gerlov-van-engelenhoven#tab-1) (Universiteit Leiden) hoe mensen communiceren zonder woorden. “Mijn hoop is dat mensen elkaar beter begrijpen als ze synchroniseren” Tijdens een performance op Lowlands Science (https://lowlands.nl/ll-science/) wordt het publiek uitgedaagd om mee te bewegen, te synchroniseren en betekenis te geven aan een verhaal zonder taal. Wat doet dat met je emotie, je hersenactiviteit en je gevoel van verbondenheid? “Je wordt helemaal in het diepe gegooid… sommige bewegingen herken je, andere zijn totaal random” 🎨 Meer weten over de performance & betrokken kunstenaars? - Loretta Lau (https://www.waitinglorettalau.com/) - Michelle Piergoelam (https://www.michellepiergoelam.com/) - Finn Maätita (https://www.linkedin.com/in/finn-ma%C3%A4tita/) 🎧 Meer horen? Op 20 september zijn we te gast op De Nacht van Ontdekkingen in Leiden (https://www.nachtvanontdekkingen.nl/ntr-roxane-van-iperen/). En op 26 september kun je een opname bijwonen op het Betweter Festival van de Universiteit Utrecht (https://www.betweterfestival.nl/programma/2025/ntr-focus-de-klimaatfantasie-van-big-tech). Heb je vragen of opmerkingen? Mail ons op wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) 📷 Volg ons op Instagram (https://www.instagram.com/ntrwetenschap/) en TikTok (https://www.tiktok.com/@ntrwetenschap) voor video’s van de podcast en het laatste wetenschapsnieuws: @ntrwetenschap 👨💻 Podcast Focus wordt gemaakt door de NTR wetenschapsredactie: Verslaggever: Sander Nieuwenhuijsen Redactie: Syb Faes, Feeke Rensen & Sander Nieuwenhuijsen