Dit gebeurt er in je lijf bij een paniekaanval
- Artikel
- 13 jun 2024
- 6 minuten leestijd
Je hartslag op 160, ademen gaat lastig en de grond lijkt onder je weg te zakken. Ken je dat gevoel? Een paniekaanval kan ontzettend beangstigend zijn. Maar wat is een paniekaanval eigenlijk precies?
De symptomen van een paniekaanval
Een paniekaanval kan hartstikke heftig voelen. Maar hoe weet je nou of je er eentje hebt of niet? Je herkent een paniekaanval aan de volgende lichamelijke en mentale signalen:
- Je hebt moeite met ademen;
- Je kunt niet goed meer nadenken;
- Je hartslag is hoog;
- Je gaat zweten;
- Je gaat trillen;
- Je hebt een droge mond;
- Je wordt duizelig;
- Je hebt een vervelend gevoel op je borst;
- Je hebt het gevoel de controle te verliezen, dood te gaan of gek te worden;
- Je krijgt tintelende handen of voeten;
- Je wordt misselijk, moet overgeven of krijgt diarree.
Natuurlijk is het niet zo dat je al die klachten tegelijkertijd hoeft te ervaren. Bij 1 of 2 klachten kan er ook al sprake zijn van een paniekaanval. Doordat je lichamelijke klachten krijgt, raak je in paniek. Je wilt je beter voelen, maar de klachten gaan maar niet weg. Toch is een paniekaanval tijdelijk: de meeste duren tussen de paar minuten en anderhalf uur. Gelukkig maar.
De oorzaken
De reden dat je een paniekaanval ervaart, zijn in drie categorieën op te delen. De eerste is dat je je in een gevaarlijke situatie bevindt, waardoor je schrikt. Misschien zie je een ongeluk gebeuren, of gaat er midden in de nacht een brandalarm af. Je weet niet wat je moet doen, waardoor je in paniek raakt.
De tweede oorzaak is dat je dénkt in een gevaarlijke situatie te zitten, terwijl dit niet zo is. Misschien ben je bang dat er een ruzie uit de hand gaat lopen, terwijl dit niet gebeurt.
Ten slotte kun je iets heel spannend vinden, waarop je lichaam reageert met een snellere hartslag en zweethanden. Misschien moet je een presentatie geven aan een grote groep mensen, wat je niet gewend bent. Doordat je lichamelijke effecten merkt, denk je dat je een hartaanval gaat hebben.
Heb je veel last van stress en zijn er meerdere familieleden die ook last hebben van paniekaanvallen? Dan is de kans op een aanval bij jou wat groter. Ook kan het zo zijn dat je zelf al eens een paniekaanval hebt gehad, waardoor je bang bent dat het weer gebeurt. De kans op een nieuwe aanval is dan ook wat groter.
'De primitieve mens had drie manieren had om op gevaar te reageren: fight, flight or freeze'Psychiater Marcel Vonk
Dit gebeurt er in je brein en je lijf
Waarom ervaar je zulke heftige symptomen bij een paniekaanval? In de basis werkt je lichaam hartstikke goed. Door groeiende paniek maak je de stresshormonen adrenaline, noradrenaline en cortisol aan. Hierdoor kom je in actiemodus, wat handig is bij een nijpende situatie.
Psychiater Marcel Vonk legt het uit: ‘De primitieve mens had drie manieren had om op gevaar te reageren: fight, flight or freeze. Bedenk je dat je heel vroeger bedreigd kon worden door een beer. Je raakte dan in paniek, waardoor je hart sneller ging slaan, je superalert werd en je spieren maximaal van zuurstof werden voorzien. Hierdoor kon je het gevecht aangaan met de beer of ervan vluchten, waardoor je energie werd gebruikt. Als je bevroor, kon je ook niet je energie kwijt en dan was het hartstikke spannend.’
Alleen: je kunt nu niet vechten tegen je symptomen, en er ook niet van vluchten. Hoe zorg je er dan voor dat een paniekaanval overgaat?
Dit helpt bij een paniekaanval
Tijdens een paniekaanval is de manier om eroverheen te komen voor iedereen anders. Wat je vooral niet moet doen, is stil blijven zitten. Psychiater Vonk: ‘Mensen blijven vaak op de bank zitten of op bed liggen bij een paniekaanval. Maar dan doe je niets met de energie die in het lijf opgeslagen is. Wat je beter kunt doen, is bijvoorbeeld tien keer opdrukken of vijf keer de trap op en neer lopen. Zo kun je je energie kwijt, waardoor de vreemde sensaties uit je lijf vloeien.’
Het helpt ook om tijdens een paniekaanval heel erg rustig te gaan in- en uitademen. Drink wat water, probeer met iemand te praten of doe iets anders waardoor je de focus van je ademhaling en hartslag afhaalt.
En in een zakje ademhalen? Dat helpt dus niet.
'De confrontatie aangaan met de paniek is het meest effectief tegen paniekaanvallen'Psychiater Marcel Vonk
Zo voorkom je volgende paniekaanvallen
Heb je vaker last van paniekaanvallen? Bespreek het dan met je huisarts. Misschien zijn er bepaalde factoren of situaties waar je stress van krijgt. Heb je deze vastgesteld met je dokter, dan kun je met hem/haar de paniek gericht aanpakken.
Psychiater Marcel Vonk legt uit hoe: ‘Exposure, dat is de confrontatie aangaan met de paniek, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek het meest effectief tegen paniekaanvallen.Denk maar aan op een hoog flatgebouw gaan staan als je hoogtevrees hebt. Daar word je in eerste instantie ontzettend paniekerig van, maar op een gegeven moment zakt dat gevoel. En het is belangrijk dat je dat ervaart.’
Het is hartstikke normaal
Ben je bang dat je raar gevonden wordt als je last hebt van een paniekaanval? Dat is niet nodig. In Nederland heeft volgens MIND bijna 4 procent van de bevolking weleens een paniekaanval gehad. Dat zijn ruim 700.000 mensen! Je kunt dus rustig ademhalen - dat is zelfs aan te raden.De mentale gezondheid van jongeren in ons land verslechtert. Studie, sociale media en de samenleving stellen steeds meer eisen. De druk op deze groep is groot. KRO-NCRV spreekt in dossier Druk! met jongeren en deskundigen. Ook willen we jongeren helpen door echt naar ze te luisteren. Hoe? Je ontdekt het met De Checkers tool: https://kro-ncrv.nl/druk