Eten van de straat: is de vijfsecondenregel onzin?

Bacteriën zijn overal. Ze zitten aan je handen, telefoon, deurklink… en aan je eten. Wanneer jouw snack op de grond valt, komen er natuurlijk nóg meer bacteriën op terecht. Bah! Volgens de vijfsecondenregel is er niets mis met gevallen eten – als je snel bent. Maar is dat waar?

Verborgen bacteriën
Als je smetvrees hebt klinkt dit vast als een nachtmerrie…maar bacteriën zijn overal. Het hoort bij het leven om met bacteriën in aanraking te komen. Gelukkig zijn niet alle bacteriën schadelijk of ziekmakend. Ons immuunsysteem kan wel wat hebben. Van sommige bacteriën (zoals de E. colibacterie en de salmonellabacterie) kun je wél flink ziek worden, en bijvoorbeeld last krijgen van buikkrampen en diarree. Die bacteriën kom je dus liever niet tegen!

Salmonella kun je bijvoorbeeld oplopen door rauwe kip. Heb je iets met kip bereid? Maak die snijplank dan goed schoon! De salmonellabacterie gaat dood wanneer je eten voldoende verhit, dus als je vlees goed gaar bakt en eieren hardgekookt eet, kan er niet veel misgaan.

1, 5 of 10 seconden?
Het is een ongeschreven regel dat je eten dat op de grond is gevallen nog kunt eten, zolang je het binnen vijf seconden opraapt. De vijfsecondenregel! Wie deze heeft bedacht is trouwens niet duidelijk. Microbioloog Ronald Cutler van de London University heeft een wetenschappelijk experiment uitgevoerd om uit te zoeken hoe snel bacteriën van de vloer aan je eten zitten, als je het laat vallen. De proefkonijnen van dit experiment? Een stuk pizza, een appel en een geroosterde boterham met boter.

De onderzoekers lieten het eten op een vloer vallen die opzettelijk was besmet met de E. colibacterie. Na 1, 5 en 10 seconden werd het eten van de vloer geraapt. Daarna werd gekeken hoeveel bacteriën er op de producten zaten. Het resultaat? Er zat bij alle producten geen verschil in bacteriën, tussen 1 of 10 seconden!

Bacteriën bewegen snel
Volgens dit onderzoek (en niet alleen deze) is de vijfsecondenregel dus een fabel. Al binnen één seconde zitten er bacteriën aan je eten: net zoveel als wanneer je het nog vijf of tien seconden laat liggen. Maar laat je iets uren of dagen liggen? Dan ontstaan er ook aanzienlijk meer bacteriën. Alleen die eerste seconde of eerste tien seconden; dat maakt niet zoveel uit. En misschien heb jij de pech dat daar die ziekmakende salmonellabacterie tussen zit. Want wist je dat die bacterie gerust vier weken op de vloer blijven floreren?

Nat versus droog
Er zit ook nog een verschil tussen nat en droog eten. Voedingsmiddelen die nat zijn raken snel besmet met veel bacteriën, terwijl dat bij droog eten in een wat kleinere hoeveelheid gaat. Je kunt dus beter een koekje van de vloer eten, dan een stuk watermeloen. Hetzelfde verhaal gaat op voor een natte en droge vloer. Op droge vloeren leven minder ziekmakende bacteriën dan op vochtige of natte vloeren, zoals die van een zwembad. Ziekmakende bacteriën zoals E. coli of salmonella kunnen namelijk alleen overleven op vochtige plekken.

Voorkomen is beter dan genezen
Of je uiteindelijk ziek wordt van eten dat is gevallen, hangt af van met welke bacteriën het eten in aanraking is gekomen. De vraag is dus niet of, maar welke bacteriën het eten op de grond heeft ontmoet. Voedsel neemt bacteriën meteen op: daar heeft het geen vijf seconden voor nodig.

Een gevallen snack tóch van de grond eten? Je weet nu dat de bacteriën er sowieso op zitten, maar daar hoef je dus niet per se ziek van te worden. Is je eten op een droge vloer gevallen die toevallig net is schoongemaakt? Dan is er minder risico op ziek worden. Maar als je twijfelt, de vloer vies is óf het is gevallen op straat: gooi het dan weg. Dat ene koekje is (als je pech hebt) echt de buikkrampen niet waard.

• Deel