Havermelk, cola en alcoholvrij bier: hierover betaal jij straks (meer) ‘limonadetaks’

Het kabinet heeft in hun coalitieakkoord aangekondigd dat de taks op suikerhoudende dranken wordt verhoogd. Jouw blikje cola of energydrink (of havermelk!) wordt in 2024 dus een stuk duurder. Wat houdt de zogeheten limonadetaks in? En wat zeggen politieke partijen over deze taks?

Extra betalen voor suiker
Een suikertaks is een belasting op suikerhoudende producten, zoals koekjes, snoep en frisdrank. Door de taks worden producten die veel suiker bevatten duurder. Het is enerzijds bedoeld om extra inkomsten voor de overheid binnen te krijgen. Anderzijds wordt een suikertaks ingevoerd om mensen aan te moedigen minder suiker te consumeren, omdat overgewicht een groeiend probleem is in Nederland. Er is ook een suikertaks specifiek voor drankjes met suiker: dit wordt ook wel de limonadetaks genoemd.

0.0% bier, geen 0% limonadetaks
In Nederland is deze ‘limonadetaks’ er al sinds 1993, maar vanaf 1 januari 2024 gaat deze belasting op alcoholvrije dranken flink omhoog. De overheid heeft liever dat we -als we geen alcohol drinken- weinig suiker binnenkrijgen. Mineraalwater wordt vanaf 2024 ook juist goedkoper gemaakt. Maar: de overheid voert deze taks ook in vanwege de 300 miljoen euro die het (per jaar) oplevert, volgens het coalitieakkoord van VVD, CDA, CU en D66. Volgens het RIVM kan de taks op suikerhoudende dranken wél leiden tot een jaarlijkse vermindering van ongeveer 384 miljoen liter limonades en frisdrank in de verkoop. Voor onze gezondheid is die (verhoogde) zoete taks dus zo gek nog niet.

De prijs gaat volgend jaar met ongeveer 17 cent per liter omhoog. Je betaalt dan 26 cent belasting (per liter) voor een lekker drankje. Dranken waarvoor deze verhoging vanaf 2024 geldt zijn:
- Limonade (ook siropen en plantaardige melkdranken)
- Vruchten- en groentesappen
- Alcoholvrij bier
- Andere dranken met maximaal 1,2% alcohol

Over de taks op vruchtensap zijn de meningen nogal verdeeld. Het valt nu binnen deze categorie, omdat het vaak voor minstens 10% uit suiker bestaat. Het kabinet kiest ervoor om de taks ook op alcoholvrij bier toe te passen, omdat het qua (on)gezondheid vergelijkbaar is met frisdrank. Het zou ‘niet gepast’ zijn om alcoholvrij bier uit te zonderen van de tariefverhoging.

Pech voor de havermelkelite
Je leest het goed: in het lijstje staan ook plantaardige dranken. Denk aan havermelk, sojamelk en rijstmelk. Voor koemelk en chocolademelk geldt de belastingverhoging overigens niet. Dát vinden ‘havercappu’ liefhebbers natuurlijk niet eerlijk. Waarom de overheid het gebruik van plantaardige opties niet stimuleert? Plantaardige dranken behoren officieel niet tot de schijf van vijf.

Werkt een limonadetaks echt?
Volgens onderzoeken van de ministeries van Financiën en Volksgezondheid én het RIVM kan een taks op suikerhoudende dranken ervoor zorgen dat mensen ruim vijftien procent minder suiker binnenkrijgen. Dit is ook waarom de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanraadt om een taks te introduceren op suikerhoudende dranken en ongezonde voedingsmiddelen. Hoe effectief de taks is, hangt af van de prijsverhoging, het aanbod van alternatieven en de levensstijl van de consument. De tijd zal het leren, dus.

Wat zeggen politieke partijen over de limonadetaks?
Het is uiteindelijk aan de politiek of er in een land wel of geen suikertaks wordt ingevoerd. De coalitiepartijen (VVD, D66, CU en CDA), GroenLinks en de PvdA pleiten voor de ‘limonadetaks’. Ook Volt is groot voorstander van de suikertaks. Zij willen zelfs dat er een Europese belasting op suikerhoudende producten wordt afgesproken. Nieuw Sociaal Contract (NSC), de nieuwe partij van Pieter Omtzigt, is ook voorstander van de limonadetaks. De SP is niet helemaal tegen een suikertaks; zij vinden eigenlijk dat het aan de producent zelf is om het suikergehalte in producten te verlagen.

De Partij voor de Dieren heeft Kamervragen gesteld over de limonadetaks. De partij vroeg zich af waarom er wél belastingverhoging op plantaardige producten komt, en niet op dierlijke melkproducten. Het antwoord van het kabinet? Melk wordt nog altijd beschouwd als eerste levensbehoefte…Zucht.

Meer over de verkiezingen? Check npo3.nl/stemmen

• Deel