Hoe het oerrund 2.0 gefokt wordt om de Europese natuur te onderhouden

Het oerrund is de voorvader van alle gedomesticeerde koeien die wij houden voor melk en vlees. In 1627 stief het laatste exemplaar van dit iconische beest. Sinds 2008 probeert men met een fokprogramma het oerrund 2.0 te fokken. Maar waarom? En hoe haal je zo’n dier terug uit de dood? De Keuringsdienst sprak Ronald Goderie van Stichting Taurus, de stichting achter dit project.

Uitgestorven

Het oerrund leefde meer dan 250.000 in de bossen en op de grasvlaktes van Europa waar het dier een belangrijke taak vervulde voor de biodiversiteit. Het waren relatief grote dieren, met een schofthoogte tot 180cm voor de stieren en 150cm voor de koeien. Vooral door jacht, habitatverlies en verdringing door gedomesticeerde runderen was er van de populaties in de middeleeuwen al bijna niks meer over. In 1627 stierf het laatste oerrund in Polen.

Tauros

Stichting Taurus, Rewilding Europe en ARK startten in 2008 het Tauros Programma. Met dit fokprogramma proberen de organisaties een nieuw soort rund, de tauros, te kweken dat lijkt op het oerrund en uiteindelijk ook zonder enige menselijk inmenging weer in het wild kan leven. Dit doet men door het kruisen van voornamelijk runderrassen uit Zuid-Europa die nog steeds veel kenmerken hebben van het oude oerrund.

Waarom is dit belangrijk?

“Overal in Europa zie je gebieden dichtgroeien, omdat de grazers er niet meer zijn”, vertelt Goderie. “Die ecologische functie is weggevallen. En daarmee verdwijnt ook veel biodiversiteit. Dus wij willen een rund ontwikkelen dat die functie weer kan vervullen. Grazers doen van alles in de natuur. Ze zorgen ervoor dat grasland grasland blijft en daarmee hou je open en gesloten gebieden in de natuur met veel meer overgangen. Veel andere diersoorten zijn hiervan afhankelijk.”

En waarom zijn onze huidige runderen daar niet geschikt voor?

“Onze huidige runderrassen zijn niet de optimale grazers voor de grotere wildernisgebieden. Daar zijn grote robuuste dieren voor nodig die tegen woeste klimatologische omstandigheden bestand zijn. Ook moeten de dieren makkelijk afkalven. Kalveren van onze landbouwkoeien zijn eigenlijk te groot. En ook is het handig als de dieren een paar hoorns hebben om zich te verdedigen tegen wolven en beren.”

Hoe begin je dan met fokken? Weet je hoe dat dier genetisch in elkaar zat?

“We weten vrij veel van het dier, voor een deel uit grotschilderingen zoals die in Zuid-Frankrijk, skeletten die opgegraven zijn en oude beschrijvingen, onder andere van de laatste levende kudde. We weten daardoor hoe het leefde. Daarnaast weten we ook hoe DNA eruit zag. Van een aantal oerrunderen is het hele DNA ‘gesequenced’ en daar kunnen wij mee vergelijken. Als we een kalfje oormerken, nemen we een plukje haar af en dat analyseren we. We werken ook met een wetenschappelijk begeleidingscommissie die ons heeft geadviseerd over huidige koeienrassen die veel kenmerken hebben van dat wilde rund. Die rassen hebben we geselecteerd en daarmee zijn we gaan fokken.”

Hoever zijn jullie nu? Is er al een exemplaar dat het oude oerrund benadert?

“We gaan het oerrund niet precies terugkrijgen, omdat er veel DNA-materiaal verloren is gegaan. Maar het gaat om een geloofwaardige vervanger. Alle runderen zijn al voor meer dan 99% genetisch gelijk. Het gaat echt om hele subtiele details in het DNA, maar dat zijn wel heel bepalende details. Daar ligt de focus. We proberen dat in beeld te brengen en te kruisen op wat we zien gebeuren. Al bij de eerste generaties hebben we de juiste individuen geselecteerd op basis van bepaalde eigenschappen.”

Wanneer is hij “af” als het ware?

“Het is af vind ik als wij vrij levende kuddes runderen hebben, zonder oormerken, die weer als wild dier hun ding mogen doen. Maar daar kan ik geen jaartal op plakken. Maar het is nog de vraag of dat gaat lukken, want je zult het ook op EU niveau de regelgeving voor elkaar moeten krijgen. En er spelen grote economische belangen mee in de landbouw. Of er naast landbouwrunderen ook wilde runderen naast mogen leven, daar komt ook handelspolitiek bij kijken.”

Hier leven al taurossen

In Nederland zijn er vier plekken waar al taurossen lopen. Ook in Spanje, Portugal, Roemenië en Kroatië lopen ze rond dankzij de internationale organisatie Rewilding Europe. Deze dieren worden nog wel gevolgd door lokale teams. Via een wildcamera heeft het team in Kroatië al gezien dat ze tussen de wolven lopen en zien ze dat de dieren al wild gedrag vertonen. 

Bron: Ronald Goderie, Stichting Taurus

Geschreven door: Maic Oudejans

• Deel