Kijkersvraag: ‘Waarom heeft de kalkoen zoveel verschillende benamingen?’
- Artikel
- 22 apr 2021
- 2 minuten leestijd
Vlees van de kalkoen vind je terug in de meest uiteenlopende producten. Je kunt er vleeswaren van maken die lijken op zowel vlees van de kip, varken en zelfs rund. Maar ook de naam van de grote vogel is veelzijdig, overal ter wereld heeft het dier een andere naam waar een opmerkelijke geschiedenis achter schuilt.
Benamingen
In het Engels wordt de kalkoen aangeduid als ‘turkey’, afgekort van het woord ‘turkey-cock’ dat letterlijk Turkse haan betekent. Het woord ‘turkey’ doet je al snel aan Turkije denken. Toch komt de kalkoen daar niet vandaan, maar uit Midden- en Zuid-Amerika. Europeanen zagen voor de eerste keer kalkoenen rond 1518 in Mexico. Zoals Europeanen kippen houden zo hielden de Azteken in die tijd kalkoenen. De Spanjaarden namen deze vogel vervolgens mee naar Europa en eenmaal hier werd het door sommigen de vogel uit Perú genoemd. Niet helemaal correct, maar in het Portugees heet de kalkoen nog steeds perú. In Nederland noemen we het de kalkoen en in Frankrijk bijvoorbeeld ‘dinde’ wat dan weer een hint is naar India.
Verklaring
Een verklaring hiervoor zijn onder andere de handelaren. Begin 16e en 17e eeuw kreeg Europa te maken met een massale import van exotische producten. In Engeland zag men dat vooral handelaren uit Turkije de kalkoen importeerden. Ondanks dat deze dus uit Midden- en Zuid Amerika komt begonnen zij dit dier ‘de vogel uit Turkije’ te noemen. Vandaar de naam ‘turkey’. Andere landen legden vervolgens weer andere verbanden.
In Nederland komen we aan de naam kalkoen om een soortgelijke reden. India had de haven Calicut, destijds de bekendste exporthaven van dat land. De vogel was hiermee niet ‘de vogel uit India’, maar werd het ‘de hoen uit Calicut’ genoemd. Dit brengt ons al dichter bij de benaming van kalkoen. Want hierna werd het de ‘Calicutse hoen’, en uiteindelijk de kalkoen genoemd. Die link met India hebben we ook aan Columbus te danken, omdat hij dacht India te hebben ontdekt dachten veel mensen dat de kalkoen ook uit India kwam. Dit bleek later ten onrechte, maar desondanks is de connectie met India altijd gebleven. Hiermee speelt deze vergissing tot op de dag van vandaag door in hoe wij dit dier noemen.
Bronnen: Radio1, VRTtaal, Sanders, E. : Geoniemen Woordenboek. Nijgh en Van Ditmar, Amsterdam, 1995, 269 blz. ISBN 90 388 6760 3; Tannahill, R. : Food in History, Penguin Books, 1988. ISBN 0-14-010206-X