Trick or treat! Dit is het (griezelige) verhaal achter de Halloween traditie

Enge kostuums, pompoenen en horrorfilms: Halloween is hier! In Amerika gaan verklede kinderen van deur tot deur voor snoep, in ruil voor de spreuk ‘trick or treat’. Wat we vieren? De doden die uit hun graven herrijzen. Hoe is Halloween ontstaan?

Heiligen en martelaren herdenken
De naam voor dit griezelige feest is afgeleid van All Hallow’s Eve. Dit is de avond vóór Allerheiligen of All Hallows’ Day, een nationale feestdag van het katholieke geloof. Op deze feestdag herdenken katholieken de heiligen en martelaren. De dag wordt ook wel Allerzielen genoemd en wordt in Europese landen gevierd. In Mexico wordt dat niet bescheiden gedaan, maar is Día de los Muertos een kleurrijk feest ‘voor dode zielen’. En Halloween dan, zoals we het nu kennen? Daarvoor moeten we iets verder terug in de tijd.

Samhain, de oorsprong van Halloween
Want heb jij ooit van Samhain gehoord? Dit is een feest die de Kelten in Ierland zo’n tweeduizend jaar geleden gaven. Dit feest werd gegeven op 31 oktober en luidde het nieuwe jaar in, die voor hen op 1 november begon. Een soort aftrap van de tweede, donkere helft van het jaar. En niet zomaar een aftrap! De Kelten geloofden namelijk dat er die avond een dunne grens was tussen de wereld van de levenden en de wereld van de doden. Boze geesten zouden uit hun graven opstaan, om die avond te spoken. Op aarde…

Diner voor de doden
En wat doe je als er kwade geesten ronddolen? De Kelten hadden daar hun ideeën over. Zij maakten grote vuren, dronken bier en zetten eten klaar. Als cadeaus voor de geesten. Eén van hun rituelen was een diner met de doden: de geesten werden uitgenodigd voor een avondmaal. Ze deden er alles aan om goed over te komen bij de geesten, dus. Ook droegen zij een vermomming, zodat de dode zielen of geesten hen niet herkennen. Gaat er al een belletje rinkelen?

Trick or treat: snoep geven voor je ziel
Later werd het Keltische feest Samhain opgepikt door Paus Bonifatius IV. Hij veranderde het feest in het christelijke Allerheiligen. Bier op de laatste avond oktober werd ingeruild voor vasten en bidden. Vuur werd wel nog aangestoken, maar nu voor (katholieke) heiligen. Én er werden nieuwe tradities toegevoegd, zoals ‘souling’.

Souling kwam op in de zestiende eeuw, in sommige delen van Engeland. Het werd waarschijnlijk ook al in de Middeleeuwen gedaan. Arme mensen uit de stad gingen dan van deur tot deur. Gaat de deur open? Dan zingen zij een liedje, doen een gebed of maken muziek. In ruil daarvoor krijgen zij een koek. En dat je een koek geeft aan de armen: dat is weer goed voor je ziel. Zie daar: de naam ‘souling’. Dit wordt gezien als de voorloper van trick or treat (‘snoep of je leven’), de Halloweentraditie waarbij kinderen langs de deuren gaan voor snoep. Maar of onze ziel daar nog een rol bij speelt…

Pompoenen tegen ‘Stingy Jack’
Rond de feestdag worden er vaak pompoenen buitengezet, die zijn uitgehold en bewerkt. Het maken van enge gezichten in een pompoen is namelijk een typische Halloweentraditie. Ze worden vaak naast de voordeur of in ramen gezet, om dolende spoken af te schrikken. Zo’n uitgeholde pompoen heet officieel een jack-o’-lantern. En dat is niet zomaar.

Eén zo’n bekende geest die ronddwaalt is namelijk ‘Stingy Jack’ (gierige Jack). De legende gaat (naar een Iers volksverhaal) dat hij een deal met de duivel sloot. Hij zou de duivel altijd te slim af zijn, en zo vermijdt hij de hel. Maar naar de hemel mag hij om zijn fratsen ook niet; en dus zou Jack voor altijd rond blijven dolen. Op aarde! Zet je pompoen maar buiten, dus.

• Deel