Terug naar BOOS
Steeds strengere wetgeving sekswerkers: ‘Het lijkt alsof de CU maar één ding wil, een uitgestapte hoer of een dode hoer’
- Artikel
- 23 jun 2022
- 11 minuten leestijd
In onze aflevering over het bedrijf Ramontiek zie je hoe verschillende sekswerkers onder slechte omstandigheden werken op de seksfeesten. Eigenaar Ramon is dan ook een werkgever die je liever niet wil hebben. Er gaan verschillende dingen mis: hij betaalt de sekswerkers cash uit, biedt geen veilige werkomgeving en zou zich nog wel eens vergrijpen aan de vrouwen. Hoe komen sekswerkers uit bij een werkgever als Ramon?
De manier waarop maatschappij en overheid naar sekswerk kijken, heeft grote impact op de manier waarop sekswerkers hun vak kunnen uitoefenen. Dat vertellen verschillende sekswerkers en experts aan BOOS. In dit artikel kijken wij naar de manier waarop verschillende factoren bijdragen aan de stigmatisering en ongelijke behandeling van deze beroepsgroep. Factoren die er allemaal aan kunnen bijdragen dat vrouwen bij mensen als Ramon terecht komen. Vooroordelen
Alles begint eigenlijk al bij de manier waarop men het woord ‘hoer’ gebruikt om iemand uit te schelden of te beledigen. Want was jij net zo beledigd geweest als ik je ‘Je moeder is een slager’ had geroepen? Sekswerk is omgeven door negatieve vooroordelen en stigma’s.
Door al deze vooroordelen kunnen sekswerkers niet altijd open en eerlijk zijn over hun werk naar hun naasten. ‘Mijn familie en vrienden weten niet dat ik sekswerk doe’, vertelt M. (naam bekend bij de redactie). ‘Ik werk ook nog in de zorg als verpleegster en weet niet wat mijn baas zou doen als die erachter komt.’ M. is bang om ontslagen te worden als haar werkgever erachter komt dat ze één keer in de week betaalde seks heeft met een man. Ze weet niet of die angst reëel is, maar toch is ‘ie er.
(I)legaal werken
Als sekswerker werk je niet met vaste contracten of salarissen. Je schrijft je in bij de Kamer van Koophandel of werkt via het opting in-systeem. Via dit systeem werken sekswerkers binnen een soort freelance-overeenkomst voor een exploitant, die bijvoorbeeld een club of een escortbedrijf runt. De exploitant regelt de belastingzaken en is ook vaak degene met de prostitutievergunning. ‘Volgens de wet moet hij of zij de zelfstandigheid van de sekswerker waarborgen, maar daar is geen toezicht op’, vertelt jurist en promovendus sekswerk-rechten Marjan Wijers. Het is voor sekswerkers zelf bijna onmogelijk om als zelfstandige een eigen vergunning te krijgen. ‘Gemeenten geven tegenwoordig nauwelijks vergunningen meer uit en veel vergunde werkplekken zijn de laatste jaren juist gesloten. Daarnaast Is thuiswerken in de meeste gemeenten verboden.’
Je moet als sekswerker dus vaak vissen uit de poel van bestaande vergunninghouders. Dat kan sekswerkers in situaties brengen waar ze genoegen moeten nemen met slechte werkomstandigheden of ronduit uitgebuit worden. Kijk naar de vrouwen die werken bij Ramontiek. Zij hebben geen vergunning, maar willen wel werken in de seksindustrie. Ramon verschaft deze vrouwen werk en een inkomen. Daardoor zijn ze van hem afhankelijk.
Sekswerkers hebben overigens geen vergunning nodig om zich in te schrijven bij de Kamer van Koophandel. ‘Het probleem is het openen van een zakelijke rekening’, zegt M. ‘Ik ben langs geweest bij de bank, maar die weigerden. Dan houdt het al snel op.’
Nieuwe wet
De positie van sekswerkers is nu al verre van ideaal: het is lastig een goede vergunde werkplek te vinden, vrijwel onmogelijk om (legaal) zelfstandig thuis te werken of een werkruimte te huren. Met de aankomende Wet Regulering Sekswerk willen politici de seksbranche veiliger maken en mensenhandel tegengaan. Dit wetsvoorstel ligt er al sinds 2019 en is zelfs opgenomen in het huidige coalitieakkoord. Maar wat houdt deze wet dan precies in? We zetten het even op een rijtje:
Alle sekswerkers moeten een vergunning hebben;
Alle sekswerkers moeten ouder dan 21 jaar zijn;
Alle sekswerkers worden opgenomen in landelijk register met hun BSN-nummer, hun werktelefoonnummer en hun vergunningnummer;
Je moet op gesprek met ambtenaar die bepaalt of je zelfredzaam genoeg bent om in de prostitutie te werken;
Klanten die seks hebben met een sekswerker zonder vergunning worden strafbaar, net als iedereen die betaalde diensten verleend aan een onvergunde sekswerker.
Een demonstratie tegen de WRS in Amsterdam.
‘Ik zeg wel eens tegen mensen dat ze het woord sekswerker eens moeten vervangen door een willekeurig ander beroep’, vertelt June, sekswerker en vrijwilliger bij het Prostitutie Informatie Centrum (PIC). ‘Dan heb je pas door hoe bizar de wetgeving soms is. En er zijn wel beroepsgroepen die ook een registratieplicht hebben, maar dan heeft het tenminste echt nut. Denk aan dokters of tandartsen. Die staan geregistreerd zodat mensen weten dat ze te maken hebben met een gediplomeerd arts. Of taxichauffeurs, zodat klanten weten dat ze écht een rijbewijs hebben. Maar dit geldt toch allemaal niet voor sekswerkers?’
De wet WRS is opgenomen in het coalitieakkoord, maar moet nog worden aangenomen door de Tweede Kamer. Wanneer hij zijn intrede zal doen, weten we dus nog niet. In Duitsland is deze registratieplicht al ingevoerd en daaruit bleek dat 83 procent van de sekswerkers zich niet heeft geregistreerd.
Gevaren
‘Wat als die registratiegegevens lekken?’ vraagt dominatrix Moira zich af. Zij werkt al 12 jaar in de branche. ‘Die liggen straks ineens bij allerlei overheidsinstanties. Of wat dacht je van vrouwen met kinderen? Stel dat deze database in handen komt van Jeugdzorg. Met alle vooroordelen over sekswerkers kunnen moeders hun kinderen kwijtraken.’ Het uitlekken van de database is een reële angst. In mei verscheen er een rapport van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom waaruit bleek dat het grootste deel van de gemeenten zich niet goed aan de privacywet houden. Kortom: ze gaan niet zorgvuldig genoeg om met persoonsgegevens van inwoners.
En dan is er nog het gevaar dat de criminalisering van klanten meebrengt. ‘Je geeft hen zo een middel om sekswerkers onder druk te zetten of af te persen, weten we uit onderzoek’, zegt jurist Weijers. ‘Klanten zijn dan bang gepakt te worden. En als een klant strafbaar is omdat je onvergund werkt, kan de klant meer eisen stellen. Je ziet bijvoorbeeld in Frankrijk dat geweld tegen sekswerkers is toegenomen na de criminalisering. Sekswerkers durven ook de politie niet meer te bellen als er iets misgaat. Wat als die erachter komen dat ze geen vergunning hebben?’
ChristenUnie
Volgens sekswerkers en experts is de ChristenUnie binnen de coalitie de grootste voorstander van deze verscherpte prostitutiewetgeving. ‘Deze partij is heel hardnekkig’, zegt Wijers. ‘Ik heb meerdere keren met hen om de tafel gezeten. Je kunt kan dan nog zoveel bewijzen en argumenten hebben dat de WRS niet werkt, maar het heeft geen zin. De ChristenUnie benadert dit onderwerp vanuit emotie en ideologie. Dan is het heel moeilijk elkaar te vinden.’ Buurland België maakte kort geleden juist een hele omslag. Zij hebben sekswerk gedecriminaliseerd. Instanties als banken, verzekeraars en boekhouders kunnen sekswerkers nu helpen zonder strafbaar te zijn en sekswerkers hebben net als andere werkenden het recht op sociale bescherming. Omdat de wet nog maar pas is aangepast, kunnen we de directe gevolgen hiervan nog niet meten.
Een demonstratie tegen de WRS in Utrecht.
Opgeofferd
Coalitiepartijen D66 en VVD delen deze kritische visie op de seksindustrie niet. Als we kijken in het partijprogramma van D66 staat hier duidelijk in dat zij tegen registratieplicht zijn en ‘D66 zich verzet tegen verdere criminalisering en stigmatisering van de sector, zoals de strafbaarstelling van de dienstverlening aan sekswerkers of van de klant.’ De VVD heeft in het hele partijprogramma überhaupt niets opgenomen over de prostitutiewetgeving. De wetgeving rigoureus omgooien lijkt dus voor hen geen prioriteit. Criminoloog Joep Rottier schreef in oktober vorig jaar in het Parool: Het liberale beeld dat mensen vrij zijn in hun (beroeps)keuzes en recht hebben op gelijke arbeidsrechten blijkt ten prooi te zijn gevallen aan coalitieafspraken. Hiermee doelt hij er net als Wijers op dat liberale partijen de sekswerkers opofferen voor andere thema’s die zij misschien belangrijker vinden.
BOOS heeft geprobeerd in contact te komen met de ChristenUnie om met hen over de WRS in gesprek te gaan. Op onze mails kwam geen reactie.
Gevaren
‘Het lijkt soms alsof de ChristenUnie maar één ding wil: een uitgestapte hoer of een dode hoer’, zegt June. ‘Ze weten dat ze niet zomaar een totaalverbod kunnen invoeren dus kiezen ze voor registratie en het crimineel maken van de klant. Maar daarmee maken ze indirect ook de prostituee kapot.’ Hiermee doelt June op de negatieve consequenties van de registratie en het gevaar dat het criminaliseren van klanten met zich meebrengt.
Dezelfde argumenten
Politici noemen vaak dezelfde argumenten als het gaat om strengere regels voor sekswerkers. De seksbranche zou bijvoorbeeld een bolwerk zijn van uitbuiting en mensenhandel. ChristenUnie Kamerlid Mirjam Bikkers spreekt als ze het heeft over sekswerkers in een debat over ‘vrouwen die in de verdrukking zitten’, ‘slachtoffers’ en ‘een hart hebben voor de meest kwetsbaren.’ Maar wie zegt dat de seksindustrie enkel bestaat uit slachtoffers? Wij spraken verschillende sekswerkers die blij zijn met hun baan. ‘Ik vind mijn werk fantastisch’, zegt June. Zij werkt al heel lang als sekswerker en heeft zich inmiddels gespecialiseerd in klanten met een beperking. ‘Het contact met de klanten is voor mij het leukste aan mijn vak. Maar zelfs al heeft een sekswerker niet altijd zin in haar werk, wat dan nog? Iedereen heeft toch wel eens een slechte dag? Waarom kun je dat ineens niet zeggen als je sekswerker bent?’ Moira had voor ze zich honderd procent stortte in de seksindustrie verschillende banen in de ict. ‘Daarvoor had ik al eens wat sekswerk gedaan en ik wilde hier toch wel verder in. Het biedt zo veel vrijheid. Mijn oma woonde bijvoorbeeld in een verzorgingstehuis en waar iedereen doordeweeks moest werken, had ik vaak vrij en kon ik op bezoek. Ideaal.’
De vrouwen hebben plezier in hun werk en ontkennen niet dat het ook wel eens fout gaat. Geen van allen zijn voorstander van uitbuiting en mensenhandel. Zij willen allemaal zo goed mogelijk hun werk kunnen doen op een veilige manier. Sylvana Simons, partijleider van BIJ1, maakte in het debat over sekswerk met ChristenUnie-lid Bikkers dan ook een kanttekening: ‘Het lijkt mij belangrijk de positie van sekswerkers te verbeteren zodat we misstanden beter kunnen aanpakken. Veel mensenhandel leidt tot seksuele uitbuiting en daar moeten we wat aan doen. Maar dat is anders dan het automatisme waarmee mensenhandel gekoppeld wordt aan sekswerk. Daarin moeten we een scheiding maken.’
Hoop
Meer rechten en en vrijheden voor sekswerkers dragen bij aan een veilige werkomgeving en daarmee aan minder uitbuiting, vinden zowel sekswerkers als experts. ‘Politici hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden’, zegt Wijers. ‘Het wiel is er al.’ De sekswerkers die wij spraken, het PIC en Wijers hebben allemaal plannen en ideeën om de seksindustrie te verbeteren. Zij zijn de mensen die in de praktijk ervaren waar gebreken zijn en wat beter kan. ‘Toch is naar mijn mening geen echt perspectief’, zegt June. ‘Mijn hoop ligt nog bij de Eerste Kamer. Hopelijk strandt de wet daar.’
Heb jij dit artikel gelezen en wil je de sekswerkers helpen meer wettelijke vrijheid te krijgen? Stuur dan een mail met jouw steunbetuiging naar sekswerkiswerk@gmail.com. Alle steunbetuigingen worden verzameld door SekswerkExpertise en voorgelegd aan politici.
Dit artikel is tot stand gekomen op basis van gesprekken met meerdere sekswerkers. Zij blijven liever anoniem. Ook spraken wij met vrijwilligers van het Prostitutie Informatie Centrum, en jurist en promovendus Marjan Wijers. Wij gebruikten verschillende geschreven bronnen. Enkele hiervan zijn al gelinkt in het bericht en één komt uit het Tijdschrift voor Seksuologie.