Terug naar Brandpunt+
Leven met een "chosen family": 'Ik verbrak het contact met mijn narcistische moeder, maar ik kreeg er twee nieuwe moeders bij'
Soms is emotionele steun belangrijker dan bloedverwantschap. "Mijn vriendinnen hoef ik niets uit te leggen. Zij voelen wat ik voel."
Foto's door de auteur
‘We don't need to be related to relate / So what if we don't look the same? We been going through the same thing.’ In het nummer Chosen Family van de Britse queer zangeres Rina Sawayama brengt ze een ode aan haar gekozen familie, die ze in een interview omschrijft als 'hoe echte liefde eruitziet.'
Zoals de naam al zegt, bestaat een chosen family uit mensen die geen bloedverwanten zijn, maar elkaar hebben gekozen om de rol van familie te vervullen. In sommige gevallen hebben leden van een chosen family geen biologische familieleden meer, of verloopt het contact daarmee lastig. Vaak ervaren ze in hun zelfgekozen familie meer acceptatie en liefde dan in hun biologische familie. Het concept ontstond in de lhbtiq+-gemeenschap, maar duikt steeds vaker op in andere gemeenschappen waar mensen een grote behoefte hebben aan emotionele steun, zoals ex-verslaafden, rouwgroepen of mensen die bewust geen contact meer hebben met hun eigen familie.
Brandpunt+ sprak twee chosen families uit verschillende gemeenschappen over wat ‘familie’ voor hen betekent.
House of Gabbana: Achterste rij (van links naar rechts): Miss Colombia, Angelo, Sharmila en Sabo. In het midden: Andre, ook wel bekend als Mother Andrea. Voorste rij: Faya en Fiqi
Toen Andre (28) in 2019 voor het eerst naar een ball ging in New York, stond ze versteld van de energie: “Het was alsof ik Narnia ontdekte: een verborgen wereld van queer en trans magie.” Ze nam meteen danslessen in voguing en dook in de Nederlandse ballroom-scene. Ballroom kwam in haar leven tijdens een zware periode: haar moeder en vader overleden kort na elkaar en haar relatie van zeven jaar eindigde. “Er was veel rouw en verlies. Zonder mijn ballroomfamilie weet ik niet waar ik vandaag zou zijn.” Inmiddels is ze house mother van The House of Gabbana, waar ze zorgt voor haar zes ‘kinderen’.
Het concept ‘familie’ vormt de basis van de ballroom-community, zegt Andre. Houses, die het tegen elkaar opnemen in ballroomcompetities, zijn in feite gekozen families. “Ballroom is gecreëerd in de jaren zestig in New York, door zwarte en bruine trans vrouwen en queer personen. Het is een veilige haven voor een gemeenschap die in het dagelijks leven te maken krijgt met racisme, queerfobie en transfobie.”
Miss Colombia (29) vult aan: “Queer en trans jongeren, soms kinderen, werden door hun ouders uit huis gezet en leefden letterlijk op straat. Daarom was het zo belangrijk dat iemand – vaak trans vrouwen van kleur – de moederrol op zich nam en deze jongeren verwelkomde in een house. Ze kregen een plek om te slapen en iemand die er voor hen was. Dat is de geschiedenis van ballroom: een familie die samenwoont onder één dak.”
Deze geschiedenis loopt door tot het heden. Faya (28): “Toen ik erbij kwam, had ik het contact met mijn narcistische moeder verbroken. Maar ik kreeg er twee moeders bij: Andre en Raeesha (die house mother is van de Europese tak van House of Gabbana, red.). Andre en ik zijn even oud, maar in ballroom maakt leeftijd niet uit. Zij en Raeesha lijmden de stukken die in mij gebroken waren.”
Nog voordat Sharmila (21) officieel onderdeel was van House of Gabbana, ontving ze al steun en liefde na een traumatische gebeurtenis. “Vorig jaar december ervaarde ik seksueel grensoverschrijdend gedrag in de trein. De house hielp mij om me weer veilig te voelen en na een tijdje durfde ik weer alleen met de trein te reizen zonder bang te zijn. Ze zorgden er ook voor dat ik niet alleen was tijdens kerst.”
Voor Fiqi (34) en Miss Colombia, die alleen naar Nederland zijn gekomen, is de house de enige familie die ze hier hebben. “Mijn chosen family is voor mij de reden om hier te blijven,” zegt Fiqi, die in Indonesië is opgegroeid. “Het contact is intenser dan met mijn eigen familie: we praten elke dag en zien elkaar meerdere keren per week.”
Miss Colombia, die naar Nederland was gevlucht vanwege de karteloorlog in Colombia, beaamt dit. Voordat ze bij House of Gabbana kwam, werd ze gediagnosticeerd met een complexe posttraumatische stressstoornis. “Mijn moeder had mentale problemen en mijn vader was onderdeel van het kartel in de jaren zeventig en tachtig. Andre en de house gaven mij de structuur die ik mijn hele leven miste. Dat was eerst erg wennen, omdat ik uit zo’n chaotische omgeving kom, maar uiteindelijk is dat wat een gezonde familie hoort te doen.”
Angelo (25): “We kwamen samen vanwege onze liefde voor ballroom, maar ook door de dingen die we hebben meegemaakt als vaak de enige queer of trans persoon in onze bloedfamilie.”
Mijn chosen family geeft mij bevestiging dat het oké is om te zijn wie ik ben, om te doen wat ik doe
Angelo groeide op in een witte omgeving in Emmen, waar hij een van de enige drie zwarte kinderen op school was. “En in mijn eigen zwarte gemeenschap zag ik veel agressie tegen queerness. Na mijn coming-out namen familieleden afstand van mij, waardoor ik een tijdje andere zwarte mensen wilde ontwijken. Maar in ballroom zag ik zoveel zwarte en bruine mensen die unapologetically zichzelf waren. Ik kon eindelijk connecten met mijn eigen cultuur zonder bang te zijn. In ballroom leerde ik om een zwarte man te zijn.”
Sabo (28) komt uit een grote Molukse gemeenschap, waar de invloeden van het christendom en de islam erg sterk zijn. “Er heerst ook een machocultuur. Ik hoorde mijn leven lang homofobe opmerkingen – niet naar mij toe, want ik zat in de kast. Er is geen bereidheid om te begrijpen dat queerness net zo natuurlijk is als hetero zijn. Mijn chosen family geeft mij bevestiging dat het oké is om te zijn wie ik ben, om te doen wat ik doe.”
Angelo: “Ballroom leert je om niet langer te verbergen wat je in de wereld hebt geleerd te verbergen."
Chinees geadopteerden: Li Tao, Mei Hua, Nikwi en Emma
In oktober 2023 gaat de geadopteerde Emma (22) op rootsreis naar China om haar ouders te vinden. “Ik heb ooit in een bamboemandje op straat gelegen. Ik ben, misschien zonder dat mijn ouders het wilden en wisten, naar de andere kant van de wereld verplaatst.”
Samen met vier andere geadopteerden vertrok ze naar Jiangxi, de provincie waar ze zijn geboren. De reis werd georganiseerd door Adoptiepedia, een belangenvereniging voor Chinees en Taiwanees geadopteerden in Nederland. “Toen een van ons bijna meteen haar ouders vond, was dat zo'n bijzonder, mooi moment. Tegelijkertijd confronterend en pijnlijk, want iedereen wil die liefde ook voor zichzelf. Het was een emotionele achtbaan waarin we steun konden vinden bij elkaar, ook al kende ik iedereen pas net.”
Emma werd vooral close met Nikwi (29), de oprichter van Adoptiepedia en begeleider, en Li Tao (24). Zij waren al goed bevriend met elkaar en met Mei Hua (27), die niet meeging op reis. In China werd veel gehuild, en de vrouwen vonden herkenning in elkaar, een verwantschap die Emma miste toen ze opgroeide in een klein dorpje in Zeeland. Als kind voelde ze zich erg eenzaam, maar kon ze er met niemand over praten. Zoals veel geadopteerden maakte ze op school racisme mee. “Ik begon een afkeer te krijgen voor Azië omdat ik het associeerde met de racistische ‘grapjes’ die klasgenoten over mij maakten.” Maar in China voelde ze zich voor het eerst op haar gemak. “Ik hoefde me niet anders voor te doen. Hiervoor droeg ik altijd een masker. Soms vergat ik wat ik was: ik zie er Chinees uit, maar voel me vanwege mijn opvoeding helemaal Nederlands. Ik spreek ook geen Chinees. Deze meiden weten precies hoe dat voelt.”
Mijn vriendinnen helpen mij om mijn gevoelens te ontleden, zodat ik mezelf beter begrijp
Emma heeft uiteindelijk haar ouders niet kunnen vinden, maar ze kreeg er een nieuwe familie voor terug: de vrouwen die ze nu haar chosen family noemt. Ze helpen haar om haar adoptie te verwerken. “Ik heb geen herinneringen van toen ik een baby was, maar je lichaam slaat de stress op. Ik heb zolang ik me herinner een diepe angst om verlaten te worden. Maar ik wás dan ook verlaten door de belangrijkste persoon in mijn leven, in wier buik ik negen maanden zat. Ik voel me vaak onzeker, wil aardig gevonden worden door mensen en pas me veel aan. Het zit zo diep in mijn kern. Mijn vriendinnen helpen mij om mijn gevoelens te ontleden, zodat ik mezelf beter begrijp.”
“Ik heb momenten dat ik aan een stuk door kan huilen. Moederdag is lastig. Ik vraag me dan af: hoe zou het met haar gaan? Leeft ze nog? Als ik hierover wil praten met de anderen, hoef ik niks uit te leggen. Zij voelen wat ik voel. We zijn allemaal onze moeder verloren.”
De vriendinnen wonen ver van elkaar, maar praten elke dag op WhatsApp. Sinds de rootsreis hebben ze zo’n tien keer afgesproken. “We zijn er op elkaars verjaardagen, we gaan samen naar borrels en laatst hielpen we Li Tao met verhuizen. Wat onze band ook heel familieachtig maakt is onze liefde voor eten. Dat is ook heel Chinees.”
Omdat Emma geadopteerd is, betekent familie voor haar niet per se bloedverwantschap. “Het gaat om mensen die dichtbij je staan. Het is empowering omdat ik hen zelf heb gekozen, in plaats van dat het voor mij werd beslist.”
