Meer dan honderd haatbrieven: hoe de buurvrouw Maxime’s jeugd een hel maakte

Op haar twaalfde opent Maxime* (nu 26) samen met haar vriendinnen een envelop die op de deurmat is gevallen. De eerste van meer dan honderd anonieme haatbrieven die de jaren erna zullen volgen. Ze werpen een schaduw over haar jeugd. De brieven hebben een enorme impact op haar zelfvertrouwen. Het lukt haar na tien jaar de dader te ontmaskeren: haar buurvrouw, de moeder van haar jeugdvriendinnen.

Tekst: Giulia Checchi

De eerste brief

“Ik was twaalf toen ik de eerste brief ontving. Het was aan het einde van de brugklas en ik was met vriendinnetjes thuis. Toen kreeg ik post. We openden het samen, want ik dacht dat het gewoon een leuke kaart was.”

Als het een haatbrief blijkt te zijn, besluit Maxime dat op school te melden. “Ik heb het gedeeld met iemand van school. Die heeft toen met mijn ouders gesproken. We dachten: misschien is dit een eenmalige uitschieter.”

Maar dat is niet het geval. De brieven blijven komen. Om haar te beschermen, houden Maxime’s ouders ze vaak achter. “Na tweeënhalf jaar heb ik alles gelezen wat er tot dan toe was gekomen. Daarna bleven ze komen. Ik heb ze in periodes gelezen en ook periodes helemaal niet.”

Maxime ontvangt in totaal meer dan honderd brieven. Elk jaar in ieder geval één tijdens de vakantie, op haar verjaardag, en met kerst. Soms een paar per jaar, soms meerdere per maand. De inhoud is altijd vol haat. “Door de jaren heen werden ze ook steeds grover", zegt Maxime. “Er stonden steeds vaker seksueel getinte opmerkingen in.”

Stalken is het langere tijd volgen van een slachtoffer. Vaak gebeurt dit in de vorm van bespioneren, lastigvallen, e-mails of appjes sturen. Stalken met brieven is bijzonder. In 2023 werd 38% van de slachtoffers alleen online gestalkt, 40% alleen fysiek, en 15% zowel online als fysiek.

Iedereen was verdacht

“Wat in elke brief terugkwam was dat ik lelijk was, en een hoer”, vertelt Maxime. “Veel over mijn uiterlijk, over wat ik aanhad, over mijn gedrag. Bijvoorbeeld hoe ik op een feestje was, op school of bij mijn ouders.”

In eerste instantie verdenkt Maxime iemand van haar eigen leeftijd. “Omdat je jong bent, denk je: het is een leeftijdsgenootje. Iemand van school, iemand uit de klas. Of iemand met wie je misschien ruzie hebt.”

Die onzekerheid over de dader heeft grote gevolgen voor Maxime’s vertrouwen in anderen. “De hele school had het in principe kunnen zijn. Letterlijk iedereen. Dat maakt het heel moeilijk om vriendschappen te maken en te onderhouden.”

Haar zelfbeeld lijdt ook onder de constante beledigingen. “Je leest de brieven, en die gaan natuurlijk echt over hoe je bent als persoon. Over je uiterlijk, wat je aanhebt en hoe je omgaat met mensen. Het vervelende daaraan is dat je gaat denken dat mensen écht zo over je denken. Het was maar één iemand die dit naar mij heeft gestuurd, maar je denkt: misschien zijn het er wel meer. Misschien is het een groepje mensen.”

© Één van de brieven die Maxime ontving

Iets te verbergen

Als Maxime op haar zeventiende besluit naar de politie te stappen, hoopt ze op hulp. Maar die komt niet. “Ik ben toen naar de politie geweest om aangifte te doen. Zij vertelden mij eigenlijk dat er te weinig bewijs was om echt iets mee te doen. De boodschap was: als er iets verandert of als je een verdenking hebt, dan kun je dat laten weten.”

Maxime voelt zich niet serieus genomen. “Ze zeiden zelfs dat ik een verdenking had, maar die niet wilde delen. Alsof ze dachten dat ik iets te verbergen had.”

Eigen onderzoek

Omdat de politie haar niet kan helpen, besluit Maxime zelf op onderzoek uit te gaan. Door de jaren heen maakt ze al vaker lijstjes, maar zonder succes. Dan volgt een laatste poging. Samen met drie vriendinnen gaat ze alle brieven door. “We zijn een weekend samen gaan zitten om alles door te lezen en alles op te schrijven wat opviel. Bijvoorbeeld door mensen op te noemen die op een feestje waren dat in de brieven werd genoemd, om ze zo af te kunnen strepen.”

De doorbraak komt door een opmerking van haar moeder. “Mijn moeder zei: kijk ook eens naar de buurvrouw. Dat had iemand tegen haar gezegd. Eerst geloofden we het niet.”

Maar wat opviel: in die tien jaar veranderden de brieven niet qua interpunctie of spelling.”Dat zet Maxime aan het denken: is het dan tóch geen leeftijdsgenoot? “Stel je voor, je bent twaalf en je stuurt voor het eerst die brieven. Dan ben je nu achttien. Je schrijft dan natuurlijk heel anders, je hebt dan veel meer geleerd.” Ook valt het op dat er veel ouderwetse spelling in de brieven voorkomt. “Woorden met een K, die wij tegenwoordig met de C schrijven, bijvoorbeeld.”

Op de Facebookpagina van de buurvrouw vinden ze extra aanwijzingen. “Wat al snel opviel, was dat haar interpunctie hetzelfde was als in mijn brieven. Veel punten, veel uitroeptekens, vraagtekens en een bepaalde afsluiting die ze altijd gebruikte.”

Als ze zeker weten dat de buurvrouw weg is, kiepert Maxime’s moeder haar kliko om. Op zoek naar bewijs. Wat ze vindt is bizar. “Mijn moeder vond uiteindelijk een handgeschreven proefbrief met tekst erin die een week later ook in een van mijn brieven voorkwam. Toen hadden we het harde bewijs dat we nodig hadden.”

Bekende dader

Wat de situatie extra schrijnend maakt, is dat Maxime de buurvrouw goed kent. “Als kind speelde ik met haar dochters. We hadden slaapfeestjes, kwamen op elkaars verjaardagen. Ze staat ook in mijn fotoboeken van vroeger. Dat maakte het zo gek.”

Maxime ontdekt nog iets: ze is niet het enige slachtoffer van de buurvrouw. “Een ander meisje uit mijn straat kreeg ook van die brieven. Zij had dat op Facebook gezet. Uiteindelijk zijn er nog meer mensen naar voren gekomen. Het was bizar om te horen hoeveel mensen dit hadden meegemaakt.”

Inmiddels zijn er twaalf slachtoffers van de buurvrouw bekend, de meesten van hen zijn meisjes van dezelfde leeftijd als Maxime. Ook zij ontvingen anonieme haatbrieven, maar Maxime ontving er verreweg de meeste.

De rechtszaak

Samen met een ander slachtoffer spant Maxime een rechtszaak aan. De zaak komt in 2021 voor de rechter. De buurvrouw wordt schuldig bevonden aan stalking en krijgt een voorwaardelijke gevangenisstraf van zes maanden, een taakstraf van 120 uur, een geldboete van een paar duizend euro en een contactverbod van drie jaar. Maxime is opgelucht, maar de straf voelt niet helemaal als gerechtigheid.

“We hadden graag gewild dat ze zou verhuizen, maar dat kan niet. De rechter kan dat niet opleggen. Dat is wel jammer.”

Ook had Maxime graag gezien dat de buurvrouw grondig psychologisch was onderzocht. “Om te kijken wat er precies aan de hand was. Je bent toch niet helemaal gezond, denk ik, als je die brieven tien jaar lang naar meerdere mensen stuurt. Vooral naar jonge mensen.”

Waarom Maxime jarenlang lastig is gevallen, is nog altijd niet duidelijk. In de rechtbank zwijgt de buurvrouw. “Ik denk dat het een stukje jaloezie is”, zegt Maxime. “En dat ze toch psychisch iets heeft waardoor ze een soort boosheid ervaart. Wrok of woede naar andere mensen.”

Verder leven

Na de rechtszaak voelt Maxime vooral opluchting. “Ik was heel blij dat het klaar was. In dat jaar dat we naar die rechtszaak hebben toegewerkt, dacht ik op een gegeven moment: oké, ik wil gewoon verder.” 

De brieven zijn gestopt, maar de impact blijft voelbaar. “Ik denk dat ik mezelf nooit helemaal heb kunnen ontwikkelen zoals ik misschien had kunnen doen, zonder het gevoel dat iemand de hele tijd over mijn schouder meekeek.”

“Wat het voor mij al veel draaglijker maakt, is dat ik weet dat ik niet het enige slachtoffer ben”, zegt ze. “Dat het niet specifiek op mij als persoon was gericht.”

Maxime woont nu al een paar jaar ergens anders. De buurvrouw hoeft ze niet meer dagelijks onder ogen te komen. Ze probeert niet meer aan haar te denken. “Het is nu klaar. Ik wil eigenlijk gewoon gaan leven.”

*Echte naam bekend bij de redactie

• Deel

Redactie Brandpunt+