De BTW-verhoging op festivaltickets is een slecht idee: ‘Mensen hebben een uitlaatklep nodig’

Cultuurparticipatie is goed voor je mentale gezondheid. Zo ook een festival bezoeken. Festivals bieden een plek om te ontsnappen, zichzelf te ontdekken en anderen te ontmoeten. Maar met de geplande BTW-verhoging op festivalkaarten van 9% naar 21%, dreigt een festivalbezoek onbetaalbaar te worden. Wat betekent deze maatregel voor festivalbezoekers en hun mentale welzijn?

Tekst: Giulia Checchi
Beeld: Getty Images

In de serie Raven is Leven volgt Brandpunt+ vier fanatieke, jonge ravers. Voor Seven (20), Cecilia (22), Job (22) en Tygo (24) is de ravescene niet alleen een plek voor tijdelijk plezier. Het is een tweede thuis geworden. Ze worden er met open armen ontvangen en volledig geaccepteerd voor wie ze zijn. Alle vier kampen ze met mentale issues, maar op de dansvloer gaan ze helemaal op in het moment en lijken zorgen uit het ‘echte leven’ tijdelijk niet meer te bestaan.

Cultuur

Op dit moment geldt voor evenementen een verlaagd BTW-tarief van 9%, waardoor kaartjes nog enigszins betaalbaar zijn. De voorgestelde BTW-verhoging moet vanaf 2026 ingaan. "En dat is een heel slecht idee," zegt Mark van Bergen, schrijver, docent en onderzoeker op het gebied van dancecultuur op Fontys ACE en Tilburg University.

 "Het wordt vaak nog gezien als ‘lage cultuur’, terwijl het voor veel mensen veel betekenis heeft en vormend is”, zegt hij. "Je komt met andere mensen en culturen in contact," vertelt Mark. "Daar word je door geïnspireerd. Je gaat je wellicht anders kleden of naar andere muziek luisteren. Je praat met nieuwe mensen, je connect met ze of wordt zelfs verliefd. Daar krijg je andere, vaak verrassende denkbeelden van."

Positieve effecten

Uit voorlopige cijfers van Respons (een onderzoeksbureau gespecialiseerd in evenementendata) blijkt dat Nederland in 2023 bijna 26 miljoen festivalbezoeken telde. En dat is niet zo gek, als je kijkt naar de voordelen.

Onderzoek van de World Health Organization (WHO) laat zien dat het bezoeken van culturele evenementen een positief effect heeft op je mentale gezondheid. Zo draagt het bezoeken van zo’n evenement bij aan het verminderen van stress en angst. Ook bieden culturele evenementen als festivals een plek om sociaal verbonden te zijn, wat bijdraagt aan een verminderd gevoel van eenzaamheid. 

"Tijdens corona, toen dit soort evenementen er niet meer waren, zag je dat daar veel protest tegen kwam," zegt Mark. "Mentale problemen, vooral van jongeren, werden in die periode versterkt. Het ontbreken van een uitgaansleven, van een uitlaatklep, is daar onderdeel van geweest.”

Alternatieven

De aankomende BTW-verhoging zal festivaltickets een stuk prijziger maken. Nu al kost een weekendkaart voor een groot festival als Lowlands meer dan €300, en komt het regelmatig voor dat je voor een dagkaart meer dan €100 moet betalen. "Het wordt gewoon te duur”, zegt Mark. "Mensen kunnen de kaarten niet meer betalen."

"Door de aankomende prijsstijgingen zullen er minder festivals plaatsvinden", zegt hij. Maar dat betekent niet dat mensen stoppen met feesten. "Tijdens de pandemie zag je ook dat er meer huisfeestjes werden gegeven. Er ontstond een alternatief huisfeestjescircuit." 

Als festivaltickets onbetaalbaar worden, zullen feestgangers waarschijnlijk opnieuw naar alternatieven grijpen, zoals huisfeestjes en illegale raves. Hoewel deze alternatieven een oplossing kunnen bieden, missen ze vaak de veiligheidsmaatregelen die officiële festivals wél bieden. 

Een professioneel georganiseerd festival is een beter gereguleerde omgeving dan een zelf georganiseerd feest. Er zijn medische voorzieningen aanwezig en drugsgebruik wordt beter gecontroleerd. Dat maakt het veel veiliger dan een ‘eigen’ feest.

Toekomst

Culturele evenementen als festivals zijn dus niet alleen een plek voor tijdelijk plezier, maar spelen ook een belangrijke rol in de identiteitsvorming en het welzijn van jongeren. Een generatie die al zwaar getroffen is door de pandemie, dreigt door deze verhoging opnieuw de toegang ontzegd te worden tot de uitlaatklep die ze nodig hebben. 

Of festivals hun vormende rol kunnen blijven vervullen, zal afhangen van hoe de sector zich aanpast aan de nieuwe economische realiteit. De vraag blijft of er alternatieve oplossingen gevonden kunnen worden om festivals voor iedereen betaalbaar en toegankelijk te houden.

Vanaf 30 september verschijnt elke maandag om 16:00 een aflevering van Raven is Leven op het YouTube-kanaal van NPO3. Mis het niet!

• Deel