Terug naar Brandpunt+
Een spoedcursus alledaags racisme
- Interview
- 24 maa 2017
- 4 minuten leestijd
Documentaire-maakster Karin Junger, zelf wit, dacht altijd dat het allemaal wel meeviel. Tot ze drie zwarte kinderen kreeg. Dit is haar verhaal.
Ze is trotse moeder van drie kinderen: twee zonen (van 27 en 24) en een dochter van 25. Dat is an sich niet iets om over naar huis te schrijven, maar de 59-jarige Karin Junger is zelf wit en haar kinderen zijn zwart. Millennials met de wereld aan hun voeten, die toch te maken krijgen met discriminatie. Over haar kinderen en hun diverse vriendengroep maakte Junger de documentaire Ik alleen in de klas. Hiervoor vroeg ze aan hen: wanneer was de eerste keer dat je besefte dat je anders behandeld werd vanwege je huidskleur? Die heftige verhalen speelde de vriendengroep vervolgens na.
Zo zien we Soulayma, die van haar basisschool de Cito-toets niet mocht maken van de juf – ‘omdat ze het toch niet goed zou doen’. Soulayma mocht na aandringen van haar moeder alsnog de eindtoets volbrengen. Ze haalde een score van 540, wat voor de meeste kinderen een havo/vwo-advies zou betekenen. Soulayma kreeg een vmbo-t advies. Als ze dit moment nu naspeelt, blijkt hoe moeilijk ze het er na al die jaren nog mee heeft.
De eerste zin van de documentaire is: “Dit is een film die ik liever niet wilde maken.” Waarom?
“Als brave witte burger dacht ik altijd: we zijn allemaal gelijk en niemand is moedwillig racistisch. Dus toen ik mijn kinderen kreeg, was mijn eerste instinct om niet de nadruk te leggen op hun huidskleur. Helaas werd deze brave witte burger ingehaald door de werkelijkheid. Hoe ouder mijn kinderen werden, hoe meer ik te horen kreeg welke rol racisme in hun leven speelt. Toen besefte ik: mijn kinderen zijn zwart in een witte wereld.”
Soulayma haalde een hoge score voor de Cito-toets, maar kreeg een vmbo-t advies
De verhalen van deze jongeren waren vaak heel aangrijpend. Hoe ging de groep hiermee om?
“Er kwam zoveel emotie op tijdens deze gesprekken. Vaak waren het incidenten uit hun jeugd: gepest worden in de klas of geweigerd worden voor clubs.”
Even advocaat van de duivel: iedereen wordt toch weleens gepest op school?
“Natuurlijk! Veel van de voorbeelden zijn kleine incidenten, daarom noem je het ook alledaags racisme. Maar er zijn ook grote, bloedserieuze voorbeelden. Denk aan een te laag schooladvies of afgewezen worden voor een stageplek. Dat is uiteindelijk het effect van al deze kleine incidenten bij elkaar opgeteld: jongeren met talent haken af. Toch is je vraag niet onterecht. Dit was ook een discussie die de vrienden met elkaar hadden: is dit nou racisme, of beeld ik het me in?”
Karin schminkt Crystal
En, wat kwam daaruit?
“Racisme is complex en heeft meerdere dimensies. De werkloosheid onder hoogopgeleide jongeren met een migrantenachtergrond is veel hoger dan die bij witte jongeren met hetzelfde opleidingsniveau. Dat zijn harde, waarneembare feiten. Vaak is racisme echter subtieler van aard. Onbewust internaliseren de jongeren in kwestie eerdere gebeurtenissen. Door die ervaringen dachten ze al snel: ik word nu aangestaard omdát ik zwart ben. Terwijl dit soms helemaal niet het geval was! Ze hadden het beeld dat anderen van hen hebben al overgenomen en eigengemaakt. Dat is hoe racisme door kan werken.”
In de documentaire zien we dat zelfs jouw eigen kinderen racisme niet hetzelfde ervaren. Je oudste zoon heeft bijvoorbeeld niet het gevoel dat zijn huidskleur effect heeft gehad op zijn leven.
“Mijn oudste zoon, Winston, wou eerst niet meedoen aan deze documentaire. Hij studeert in Cambridge en ik zocht hem daar op om te vertellen over dit project. Hij luisterde naar mijn idee en zei: ‘Mam, pick your battles. De meeste mensen zijn te dom om racisme te snappen, daar ga je toch geen aandacht aan besteden.’ Hij heeft echt bewust besloten dat racisme geen rol mag spelen in zijn leven. Iedereen gaat anders met zoiets om, dat geldt ook voor mijn kinderen.”
Wat hoop je dat mensen meenemen van deze film?
“Ik wil dat witte mensen de ervaringen van deze jongeren horen, zodat ze beter begrijpen wat racisme met mensen doet. Mijn dochter zit bijvoorbeeld op de Hogeschool Utrecht. In het hoofdgebouw is een hal met allemaal foto’s van studenten. Daar zit dus geen enkele zwarte student tussen. Dan denk ik: hallo, het is 2017! Ja, soms gaat het om kleine dingetjes, maar we moeten ons beseffen dat racisme zichzelf niet gaat oplossen. Dat zullen we echt zelf moeten doen.”
