Dit is waarom (bijna) 90 procent van de mensen gestrest raakt van de sportschool

Goede voornemens om meer te sporten maar altijd een smoesje klaar? Je bent niet de enige: uit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de jongeren stress ervaart van en in de gym. Voor iedereen die vaker wil beunen in 2023: hier is de oplossing volgens sportpsychologen.

Januari is de ideale maand om weer eens de zweetband om je voorhoofd te doen, de witte sportsokken wat hoger op te trekken en toch zéker ‘vaker dan nul keer per maand’ naar de sportschool te gaan. Maar wat als je al begint te zweten voordat je überhaupt op een loopband stapt – omdat je last hebt van zogenoemde gym anxiety: de angst om zowel iets verkeerds te doen als om hoe je eruitziet tijdens het sporten?

Ik had er zelf ook last van. Ik ben nooit sportief geweest: ik was het meisje dat zich expres liet raken bij trefbal zodat ik weg kon, ik was degene die als laatste werd gekozen bij gym. Op een paar lessen kunstschaatsen na heb ik in mijn jeugd nooit gesport, maar nu ik ouder ben, vind ik dat daar verandering in moet komen. Ik heb al jaren een abonnement op de sportschool, maar ik ga zelden. De reden? Ik heb enorm last van sportschoolangst. 

Dat uit zich als volgt. Er zijn periodes dat ik wel regelmatig ga sporten, maar meestal hou ik het alleen bij een beetje cardio. Op een goede (en rustige) dag doe ik ook wat oefeningen op een matje, maar krachttraining of iets doen met gewichten? No way. Na binnenkomst sprint ik altijd snel naar de loopband, want zo weet ik zeker dat ik niet voor schut sta. Hierdoor verlies ik het plezier in sporten en haak ik na een tijdje weer af.

Mijn grootste angst is dat ik iets verkeerd doe en dat mensen me uitlachen. Dat ze elkaar aanstoten en fluisteren: moet je haar eens zien. Of nog erger: dat ze me filmen, het online zetten en dat ik dan viral ga. Kleine brunette doet oefening compleet verkeerd en faalt. Ik pas wel op.

Sportschoolangst en intimidatie 

Nu hoor ik je denken: dat ligt toch helemaal niet aan de sportschool? Jij bent gewoon onzeker. Hoewel dat deels klopt, ben ik niet de enige die kampt met dit gevoel. Uit onderzoek van Myprotein blijkt dat 42 procent van de sportschoolgangers last heeft van stress om hoe zij eruitzien tijdens het sporten, 30 procent stress of zij het wel goed doen – terwijl 38 procent van de jongeren bang zijn dat ze worden beoordeeld op hun kunnen in de sportschool. Maar liefst 90 procent van de ondervraagden zijn op een manier bezorgd om hoe zij overkomen op anderen in de sportschool.

Veel mensen kampen met onzekere gevoelens, maar helaas zorgen ook andere factoren voor een vervelende ervaring in de sportschool. Zo gaf 76 procent van de vrouwen in het onderzoek aan dat ze last had van ongewenste aandacht en dat ze het gevoel had dat er naar hen werd gestaard tijdens het sporten in openbare ruimtes. Maar liefst 44 procent van hen heeft hierdoor wel eens een training vroegtijdig afgebroken. 

“Tijdens het sporten ben je met je lijf bezig en dat is mega kwetsbaar. Je staat in een openbare ruimte dingen te doen die nieuw of zwaar zijn"

Uit ander onderzoek van Transgender Netwerk Nederland kwam naar voren dat zes op de tien trans personen zich onveilig voelt in de sportclub. We hebben het dan nog niet eens gehad over zaken als fatshaming en discriminatie. Niet gek dat er sportscholen voor vrouwen en speciale queer gyms zijn opgericht. 

Ondanks dat er wel degelijk een onveilige sfeer kan hangen in sportscholen, is het natuurlijk gek dat ik denk dat iedereen naar me kijkt en me uitlacht. Toch is het volgens sportpsycholoog Tine Wetsels te makkelijk gezegd om dit soort gedachtes ‘gewoon uit te schakelen’. Wel kun je volgens haar deze belemmerende gedachten proberen te herkennen en ervoor te zorgen dat het je niet tegenhoudt om te sporten. 

Omgaan met onzekerheid 

Tine vertelt me dat het helpt om concrete (sport)doelen te stellen. In plaats van dat ik naar de gym ga en denk ‘ik ga gelijk naar de loopband om zo min mogelijk op te vallen’ moet ik denken ‘ik ga vandaag deze vijf oefeningen doen en daar concentreer ik me op’. 

Tine: “Wanneer je merkt dat je bezig bent met wat anderen van je vinden, probeer je de aandacht weer op het sporten en je eigen doelen te leggen. Focus op je ademhaling of de oefening waar je mee bezig bent. Probeer ook een beetje mild voor jezelf te zijn. Ben blij met het feit dat je de tijd hebt genomen om te sporten. En als iets niet lukt, hoef je niet direct op te geven.” 

"Een warm nest creëren waar mensen zich veilig en gezien voelen is net zo belangrijk”

Personal trainer en voedingscoach Senn van Beek begrijpt die onzekere gevoelens ook wel. Als non-binair persoon heeft Senn veel stress ervaren in sportscholen en daarom begon die vorig jaar diens eigen gym We Are Queer, een safe space waar ze binaire verdelingen buiten de deur houden. 

Senn: “Tijdens het sporten ben je met je lijf bezig en dat is mega kwetsbaar. Je staat in een openbare ruimte dingen te doen die nieuw of zwaar zijn. Sportscholen hebben vaak niet de focus om onzekerheid weg te halen bij mensen. Zij denken: ik zet sportattributen weg, zorg voor ruime openingstijden, koop spullen van kwaliteit, plaats een leuk persoon achter de ontvangstbalie en verzorg groepslessen. That’s it. Terwijl een warm nest creëren waar mensen zich veilig en gezien voelen net zo belangrijk is.”

Zowel Tine als Senn tippen om bij sportschoolangst een sportmaatje te zoeken. “Je kunt elkaar ondersteunen en daardoor voel je jezelf zelfverzekerder”, zegt Tine. “Of spreek eens een keer iemand aan die al langer in de sportschool komt”, vult Senn aan. “Zij vinden het juist leuk om iets toe te lichten. Je hoeft echt niet alles alleen te doen.”

Dit kunnen sportscholen doen

Oké, het helpt dus als ik doelen stel, leer omgaan met belemmerende gedachtes en een sportbuddy zoek. Duidelijke taal. Toch vind ik dat er ook een taak ligt bij sportscholen. Als zoveel mensen zich onzeker en zelfs onveilig voelen, moet er iets veranderen. Gelukkig hebben Senn en Tine opbouwende feedback voor sportclubs om het sporten leuker én veiliger te maken. Hey sportscholen, pennen jullie mee? 

• Zowel Senn als Tine pleiten voor een persoonlijke aanpak in sportscholen. “Wij starten iedere groepsles met een introductierondje, inclusief voornaamwoorden”, vertelt Senn. “Tijdens de sets door is er ruimte voor een praatje of grapje. Door de informele sfeer en gezelligheid proberen we ongemak en onzekerheid te verlichten.” 
• Ook Tine adviseert sportscholen om hun leden te leren kennen. “Wanneer jij mensen bij naam kent, is het voor hen de drempel lager om hulp te zoeken. Of dat nou gaat om ongewenst gedrag of uitleg bij een apparaat. Een plek waar mensen een drankje kunnen nuttigen na het sporten helpt ook. Zo kun je ook inzetten op verbinding.”
• Senn: “Organiseer wekelijks een uurtje waarin coaches alle apparaten uitleggen en waarvoor mensen zich kunnen inschrijven.”
• Tine: “Van nature zijn we erg bezig met vergelijken en competitie. Het is fijn als tijdens een groepsles wordt benoemd dat je moet focussen op jezelf en ieder lichaam anders is.”
• Senn: “Kom met strenge regels tegen pestgedrag, discriminatie, racisme en seksuele intimidatie. Wij hebben strikte huisregels en ook een vertrouwenspersoon waarbij mensen terecht kunnen.”
• Tine: “Probeer mensen te motiveren en aan te moedigen. Dat geeft een veilig gevoel.”
• Senn: “Verdiep je in een intersectionele aanpak en leid je coaches op. Zorg bijvoorbeeld dat ze bekend zijn met inclusief taalgebruik. Ik weet nog hoe moeilijk ik het vond als er tijdens een groepsles werd gezegd ‘de dames pakken dit gewicht, de heren pakken dat gewicht’ of ‘kom op dames en heren’. Verder zijn genderinclusieve wc’s belangrijk en aparte hokjes waar mensen zich kunnen omkleden die het niet prettig vinden om in een kleedkamer te komen.”

• Deel