“Ik wil niet altijd de vrijgevochten moslima spelen”

In deze interviewserie onderzoeken we het gebrek aan diversiteit in de Nederlandse film- en televisiewereld, door mensen die er eigenhandig iets aan doen, zelf aan het woord te laten. Vandaag: Jouman Fattal (1992), actrice, theatermaker en schrijfster.

Afgelopen woensdag ging het Nederlands Filmfestival van start: het jaarlijkse feestje voor filmliefhebbend Nederland, maar bovenal een heel wít feestje. In navolging van het commentaar op de Oscars is het de laatste jaren ook hier te horen: de Nederlandse film en televisie is te wit. Dit gebrek aan culturele diversiteit, voor én achter de camera, wordt hier niet ontkend. Er worden symposia georganiseerd om met makers en acteurs te praten over mogelijke oplossingen, en het Filmfonds onderstreept dit jaar in haar beleidsplannen het belang van culturele diversiteit binnen de filmwereld.

Maar hoe komt het dat anno 2016 op televisie en in films nog steeds geen werkelijke afspiegeling van de Nederlandse samenleving te zien is? Het lijkt een soort kip-en-eiverhaal te worden. Want zijn er nou niet genoeg (goede) acteurs met een andere afkomst, of worden er gewoon geen (inhoudelijke) rollen voor ze geschreven?

We leggen het voor aan Jouman. Zij maakte vorig jaar de solovoorstelling Terug over haar geboorteland Syrië. Momenteel speelt ze in de voorstelling Hamlet, waarbij het klassieke toneelstuk vertaald is naar een hedendaagse Arabische setting.

Je lijkt er zelf veel mee bezig te zijn, om diversiteit in de filmwereld aan te moedigen.

"Als actrice met een andere afkomst moet je altijd maar hopen dat de rollen die voor je geschreven worden een beetje interessant zijn. Daarom moet je soms het heft in eigen handen nemen. Ik heb nu een plan om een voorstelling te maken waarin ik met andere gekleurde actrices verhalen vertel over vrouwen die in de gevangenis zitten vanwege hun rol in de politieke oppositie in hun land. Dit zijn prachtige verhalen die ik graag wil vertellen, juíst met een gekleurde cast. Begrijp me niet verkeerd, er zijn heel veel geweldige witte actrices in Nederland, maar soms is een beetje positieve discriminatie in dit veld niet slecht."

Waar ligt volgens jou precies het probleem?

“De Nederlandse film- en televisiewereld is extreem wit, waardoor een groot deel van de bevolking niet gerepresenteerd wordt. De televisieserie Flikken Rotterdam is een perfect voorbeeld van hoe onrealistisch casting op televisie soms is. Rotterdam is een hele diverse stad waar bijna de helft van de inwoners allochtoon is. Het politiekorps is natuurlijk een weerspiegeling van de bevolking, dus daar zou ook ongeveer 50 procent gekleurd moeten zijn. Nu ben ik heel erg blij dat Maryam Hassouni in Flikken Rotterdam een mooie inhoudelijke rol te pakken heeft, maar ze is wel de enige in dat hele politiekorps die niet wit is. Het is Flikken Rotterdam, niet Flikken Urk."

"Dit zie je overal in de film -en televisiewereld: áls er kleur zit in een cast, is het niet meer dan één persoon. En dan is het écht een wonder als het ook nog eens een inhoudelijk sterke rol is die niet alleen om je afkomst gaat. Ik zie op televisie bijvoorbeeld wel Surinamers met een vet accent die de hele dag kip eten, maar niet Surinamers die advocaat zijn of huisvader. Typecasting is echt nog een probleem in deze industrie.”

Hoe ervaar je dat zelf, typecasting?

“Weet je, ik heb daar een dubbel gevoel bij. Aan de ene kant komen er vaak stereotyperende rollen langs, waarbij ik gevraagd word om een accentje te doen of een hoofddoek te dragen. Maar aan de andere kant heb ik veel werk en een deel daarvan heb ik juist te danken aan mijn afkomst. Ik krijg hierdoor de kans om hele mooie verhalen te vertellen, die echt de moeite waard zijn – maar het zijn niet álle verhalen. Dat is een beetje het probleem: het is niet dat er geen aanbod is voor allochtone acteurs, maar ik wil niet altijd de vrijgevochten moslima spelen.”

“Daarnaast valt de diversiteit in vrouwenrollen nog steeds vies tegen. Er zijn maar weinig echt inhoudelijke en diepe rollen voor vrouwen, laat staan voor vrouwen met een andere afkomst. Netflix doet dit overigens wel heel erg goed, hun series zijn echt heel divers qua afkomst, gender en seksuele geaardheid. Er is daar ruimte voor sterke en grappige vrouwenrollen. Dat mis ik nog wel op de Nederlandse televisie. Vooral in de grote kaskrakers blijven wij echt achter.”

Voor dit interview typecast ik jou natuurlijk ook op een bepaalde manier, vind je dat vervelend?

“Haha, leuk dat je het vraagt, maar nee. Je komt bij mij terecht omdat je zocht naar een actrice en een allochtoon. Nou ja, dat ben ik ook gewoon. Ik heb zelf heel bewust gekozen om me sterk te maken voor dit onderwerp en me actief in deze discussie te mengen. Het gebrek aan diversiteit in de film- en televisiewereld is een belangrijk onderwerp. Prima dus als je me daarvoor typecast, als het helpt om typecasting in de film-en televisiewereld te stoppen.”

Illustraties: Hannah Vischer

• Deel