Zo word je een ethische slet: wijze lessen voor een non-monogame relatie

Een open relatie of liefdesrelaties met meerdere mensen tegelijk: hoe laat je dat werken? We vroegen het aan zeven doorgewinterde non-monogamisten.

Dat we als mens op aarde zijn om één geliefde te vinden en daar een leven lang bij te blijven, is een overtuiging die al lang niet meer door iedereen wordt gedeeld. Uit recent onderzoek van 3Vraagt blijkt dat ongeveer een derde van de Nederlandse jongeren gelooft dat monogamie níet in onze natuur zit. Toch staan zij niet per se te trappelen om zelf alternatieve relatievormen aan te gaan. Slechts 15 procent van de Nederlandse jongeren denkt dat een open relatie, waarin dus seks met anderen is geoorloofd, bij ze past. 12 procent zegt open te staan voor een polyamoreuze relatie (waarin een liefdesrelatie kan worden aangegaan met meer dan één partner).

Volgens seksuologen komt die terughoudendheid deels door het taboe dat nog altijd rust op de vrije liefde. Koppels die wél overwegen om in samenspraak te breken met de monogame norm, kunnen zich dan ook best eenzaam en veroordeeld voelen. Daarom vroeg ik aan de doorgewinterde non-monogamisten Anouska (28), Boris* (36), Carli (27), Rogier (30), Mariam* (41), Sjoerd (34) en Eva (30) wat voor hen de belangrijkste lessen zijn geweest tijdens hun non-monogame ontdekkingstocht. Daarbij putten ze uit jarenlange ervaring, van hitsige groepsseks tot langdurige relaties met meerdere partners.

Mocht je geïnteresseerd zijn in de wondere wereld van de vrije liefde, pak je aantekeningenschrift er dan snel bij. Want zoals de auteur van The Ethical Slut (een soort bijbel voor non-monogamisten) al eens schreef: “Great sluts are made, not born.”

1). Ontdek rustig of non-monogamie bij jullie past, en in welke vorm
Voor sommigen is non-monogamie een voorwaarde om überhaupt aan een vaste relatie te beginnen, bijvoorbeeld voor Mariam. “Mijn partner en ik delen de overtuiging dat je de ander niet kan en mag bezitten, en dus ook niet kan verbieden om intiem te zijn met een ander.” Voor Eva geldt een soortgelijk principe. Toen zij haar ‘anker-relatie’ zes jaar geleden ontmoette, bespraken ze hun voorkeur voor non-monogamie nog voordat er werd getongd.

Anderen zaten juist al een hele tijd in een monogame relatie voordat ze elkaar de vrijheid gaven om ervaringen op te doen met anderen. “Na een paar jaar bespraken we dat we het eigenlijk wel prima vinden als er met een ander wordt geflirt op een feestje”, vertelt Carli, die getrouwd is met Sjoerd. “Vervolgens probeerden we zoenen een keer uit, en weer een tijd later seks. Inmiddels zijn we ruim vijf jaar verder en heb ik ook een langere liefdesrelatie gehad met een andere man. Als ik onze huidige vorm een label zou moeten geven, dan zou het polyamorie zijn. Maar daar ging dus een hele ontdekkingstocht aan vooraf.”

Volgens Anouska is niet iedereen gemaakt voor een non-monogame relatie. “Ik zeg weleens tegen vrienden: als je je relatie opent en het blijkt voor jullie niet te werken, blijf dan lekker monogaam. Maar zie het in ieder geval als optie, want het kan je zoveel geven en over jezelf leren.” 

2). Sta open voor zelfexploratie én -confrontatie
Dat non-monogamie je veel nieuws kan leren over wie je bent en over de seksuele of romantische behoeften van jezelf en je partner(s), is iets dat de meeste ervaringsdeskundigen herkennen. Maar voor sommigen betekende het openen van een relatie ook de confrontatie aangaan met gevoelens van jaloezie en onzekerheid.

“Toen Carli me vertelde dat ze ook van een andere man was gaan houden, was ik even flink van slag”, vertelt Sjoerd. “Die eerste week zat ik iedere ochtend jankend op de fiets naar werk omdat ik me alleen en jaloers voelde. Toen ben ik e-mails naar mezelf gaan schrijven om erachter te komen waar al die gevoelens vandaan komen. Ik begon in te zien dat juist deze man bepaalde onzekerheden bij me naar boven bracht: hij is bijvoorbeeld heel sportief en heeft de brede borstkas die ik nooit heb gehad.” 

Door erover te praten werd zijn onzekerheid minder, en na verloop van tijd raakten Sjoerd en Carli’s tweede geliefde zelfs met elkaar bevriend.

3). Blijf praten en reflecteren met álle betrokkenen
Communicatie is natuurlijk het toverwoord in iedere relatie, maar in de non-monogame varianten geldt dat misschien nog net ietsje meer. In zijn open relatie heeft Boris regelmatig trio’s en groepsseks met zijn vaste vriend. “Daarbij letten we er altijd op dat iedereen zich comfortabel voelt en dat we ons niet plotseling volledig afzonderen met een ander. We checken regelmatig bij elkaar of we het nog naar onze zin hebben. Zo niet, dan kappen we het af.” 

Wanneer er apart van elkaar wordt gedatet, bepalen de ervaringsdeskundigen in overleg met hun partners hoe uitgebreid daar vervolgens verslag van wordt gedaan. Eva was in het begin van haar relatie geneigd om haar vriend aan een klein vragenvuur te onderwerpen als hij terugkwam van een date. “Maar dat bleek een vorm van schijncontrole. Nu weet ik dat we elkaar de tijd moeten geven om een ervaring met een ander te verwerken, daarna reflecteren we pas op hoe het voor ons beiden voelt.”

Mariam heeft in haar polyamoreuze relatie geleerd dat ze een nieuwe geliefde op tijd aan haar vaste partner wil voorstellen. “Want onbekend maakt onbemind, en het voorstellen versterkt het gevoel dat we iets gemeenschappelijks delen.”

4). Niet iedereen is geschikt als tweede (of derde, of vierde, of..) partner
Het schijnt voor veel polyamoristen een bekend struikelblok te zijn: de nieuwe partner op wie ze verliefd worden kan zich maar moeilijk verhouden tot de al bestaande relatie(s). Dat ondervond ook Mariam. “Vorig jaar werd ik verliefd op een man voor wie polyamorie nieuw was. Mijn partner en ik probeerden hem duidelijk te maken dat er geen hard feelings zijn en hij zeer welkom is, maar hij bleek toch meer gemaakt te zijn voor monogamie. Dat deed wel even zeer: dubbele liefde betekent ook dubbel verdriet.”

Voor een deel van de polyamoristen leidt dit soort hartzeer ertoe dat ze liever daten met mensen die zelf ook in een open of polyamoreuze relatie zitten. 

5). Leer je eigen grenzen kennen en accepteer dat ze kunnen veranderen
Hoeveel vrijheid je elkaar geeft, hoe vaak en wanneer je met een ander afspreekt, wat je daar vervolgens over deelt en of je elkaars nieuwe partners wilt ontmoeten: het blijkt veelal een kwestie te zijn van uitproberen, van trial & error. “Je kan vooraf allerlei scenario’s bedenken en met elkaar bespreken”, zegt Anouska, “maar tot het moment dat het echt gebeurt, weet je nooit precies wat je gaat willen en voelen. Je moet het samen ondervinden.”

In de vorige relatie van Boris liep het samen ontdekken van wensen en grenzen niet soepel. “Hij wilde romantische relaties met anderen aangaan, ik wilde dat we het beiden bij seks zouden houden. Hij hield zijn ervaringen graag voor zichzelf, terwijl ik erover wilde praten. Ik heb me toen lange tijd aan zijn behoeften aangepast, en ging daarbij over mijn eigen grens.”

Rogier heeft ruim vijf jaar een relatie met zijn vriend. Sinds ze het bewust hebben opengebroken, checken ze altijd bij elkaar of de ander het oké vindt als ze een nacht niet thuis slapen. “Tot nu is het antwoord daarop altijd ‘ja’ geweest, maar ik weet dat hij naar huis zou komen als het antwoord om wat voor reden dan ook ‘nee’ zou zijn. Erop kunnen vertrouwen dat hij naar mijn grenzen luistert als het nodig is, vind ik heel belangrijk.”

6). Weet dat de mono-normatieve buitenwereld niet altijd begripvol is naar andere relatievormen
Als je dan eenmaal de wondere wereld van non-monogamie hebt ontdekt met je partner(s), hoe open ben je daar dan over naar de rest van je omgeving? Het blijkt voor alle ervaringsdeskundigen een heikel punt te zijn, en voor de meesten ook de reden waarom zij niet met hun (volledige) naam in dit artikel genoemd willen worden. Want die omgeving, die is helaas niet altijd even open-minded.

“Ik bepaal per individueel geval hoeveel ik over mijn liefdesleven deel”, zegt Carli. “Mijn ouders heb ik het bijvoorbeeld nog niet verteld, omdat ik bang ben dat ze zouden denken dat het niet goed met ons gaat. Terwijl het wel is wie ik ben, en wie ik mag zijn.”

Ook Boris verwacht dat niet iedereen zijn relatievorm zou begrijpen. “Zeker degenen uit oudere generaties, zoals mijn ouders. Aan de andere kant denk ik soms: we kunnen ook van elkaar leren. Misschien is het juist leuk om ze op een bepaalde manier te verlichten.” 

Toen Eva haar vrienden vertelde over een nieuwe liefde, reageerden ze daar in eerste instantie niet allemaal enthousiast op. “Eén vriend wilde hem bijvoorbeeld niet ontmoeten, en er eigenlijk ook niets over horen. Dat maakt wel eenzaam, want je bent verliefd! Normaal deel je dat met iedereen.” Inmiddels is Eva volledig uit de kast als non-monogamist en begrijpt haar omgeving het beter, maar openheid blijft een uitdaging. “Het voelt soms bijna alsof de buitenwereld met een vergrootglas naar je relatie kijkt en wacht op het moment dat ze kunnen zeggen: zie je wel, een non-monogame relatie werkt niet.”

Het kan dan ook fijn zijn om lief en leed te delen met andere non-monogamisten, zoals in de praatgroep van De Meerminners. 

7). Laat je desondanks door niemand slutshamen
Niemand heeft het recht te oordelen over hoe jij je seks- en liefdesleven invult. Wordt het s-woord naar je gegooid, dan kan je dit filmpje laten zien:

*De namen van Boris en Mariam zijn in dit artikel gefingeerd, ieders volledige naam is bekend bij de redactie.

• Deel